Güçgeldi BASHİMOV

Orta Asya Ülkelerinde Yaş Meyve ve Sebze Sektörünün Dış Ticaret Yapısının Analizi

Bu çalışmanın amacı, Orta Asya (Türkmenistan, Özbekistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Tacikistan)ülkelerinin yaş meyve ve sebze sektörünün dış ticaret yapısını analiz etmektir. Çalışmada yaş meyveve sebze sektörünün rekabetçilik düzeyi ve endüstri-içi ticaret yapısı analiz edilmiştir. Çalışma 2002-2015 dönemini kapsamakta olup, çalışmada kullanılan veriler Uluslararası Ticaret Merkezi’nin veritabanından derlenmiştir. Analiz aşamasında Açıklanmış Karşılaştırmalı Üstünlükler İndeksi, NetTicaret İndeksi ve Grubel-Lloyd İndeksi kullanılmıştır. Araştırma bulgularına göre Özbekistan,Kırgızistan ve Tacikistan yaş meyve ve sebze sektöründe rekabet gücüne sahiptir. Türkmenistan veKazakistan’ın yaş meyve ve sebze sektöründe rekabet gücünün düşük olduğu belirlenmiştir. Ayrıca,Orta Asya ülkelerinde yaş meyve ve sebze sektöründe endüstri-içi ticaret seviyesinin düşük olduğubelirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Dış ticaret, Rekabet gücü, Orta Asya

Analysis of Foreign Trade Structure of Fresh Fruit and Vegetable Sector in Central Asian Countries

The objective of this study is to analyze the foreign trade structure of the fresh fruit and vegetaablesector of Central Asian (Turkmenistan, Uzbekistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan and Tajikistan)countries. In study, the competitiveness and intra-industry trade structure of the fresh fruit andvegetable sector were analyzed. The study used International Trade Centre statistical data for theperiod 2002-2015. In this study, used Revealed Comparative Advantage Index, Net Trade Index andGrubel-Lloyd Index. A study found that Uzbekistan, Kyrgyzstan and Tajikistan have competitivepower in fresh fruit and vegetable sector. It was found that the competitive power is low in the freshfruit and vegetable sector in Turkmenistan and Kazakhstan. Also, it was found that the level of intraindustry trade is low in the fresh fruit and vegetable sector in Central Asian countries.

Keywords:

Foreign trade, Competitiveness, Central Asia,

PDF

___

Agwu, N.M., Nwankwo, E.E. ve Anyanwu, C.I. (2014). Determinants of Agricultural Labour Participation Among Youths in Abia State, Nigeria. International Journal of Food and Agricultural Economics, 2 (1), 157-164.
Aktan, C.C. ve Vural, Y.İ. (2004). Rekabet Gücü ve Rekabet Stratejileri, TİSK Yayını, Ankara.
Amighini, A. 2005. China in the International Fragmentation of Production: Evidence from the ICT Industry. The European Journal of Comparative Economics, 2 (2), 203-219
Bakhshinejad, M. ve Hassanzadeh, A. (2012). Comparative Advantage of Selected Agriculture Products in Iran: a Revealed Comparative Advantage Assessment. Agricultura Tropica et Subtropica, 45 (1), 28-31.
Bashimov, G. (2015). Özbekistan Pamuk Sektörünün Rekabet Gücünün Belirlenmesi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 2 (1), 99-104.
Bashimov, G. 2016. Türkiye’nin Domates İhracat Performansı ve Rekabet Gücü. Alınteri Zirai Bilimler Dergisi, 31 (2), 1-8.
Bielik, P. ve Qineti, A. (2010). The Position of Czech and Slovak Agro-Food Trade in the European Markets. Delhi Business Review, 11 (2), 1-10.
Çiçek, R. ve Bashimov, G. (2016). Orta Asya’nın Pamuk Ticaretindeki Karşılaştırmalı Üstünlüğünün Belirlenmesi. Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 12 (28), 1-14.
Çivi, E. (2001), Rekabet Gücü: Literatür Çalışması. Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 8 (2), 22-38.
Doğan, A. (2009). Yoksullar Lehine Büyümede Tarımın Rolü: Sahra-Altı Afrika Örneği. KMÜ İ.İ.B.F. Dergisi, 11 (16), 21-38.
Doğan, Z., Arslan, S. ve Berkman, A.N. (2015). Türkiye’de Tarım Sektörünün İktisadi Gelişimi ve Sorunları: Tarihsel Bir Bakış. Niğde Üniversitesi İ.İ.B.F, 8 (1), 29-41.
Erkan, B., Arpacı, B., Yaralı, F. ve Güvenç, İ. (2015). Türkiye’nin Sebze İhracatında Karşılaştırmalı Üstünlükleri. KSÜ Doğa Bilimleri Dergisi, 18 (4), 70-76.
Erlat, G. ve Erlat, H. (2004). Türkiye’nin Orta Doğu Ülkeleri ile Olan Ticareti, 1990-2002, içinde GAP Bölgesinde Dış Ticaret ve Tarım, (Ed.: E. Uygur ve İ. Civcir), Ankara: TEK Yayını.
Fertö, I. ve Hubbard, L.J. (2003). Revealed Comparative Advantage and Competitiveness in Hungarian Agri-Food Sectors. The World Economy, 26 (2), 247-259.
Fertö, I. ve Bojnec, S. (2007). Comparative Advantages in Agro-food Trade of Hungary, Croatia and Slovenia with the European Union, IAMO Discussion Paper No: 106, Germany.
Gorton, M., Davidova, S. ve Ratinger, T. (2000). The Competitiveness of Agriculture in Bulgaria and the Czech Republic vis-a-vis the European Union (CEEC and EU Agricultural Competitiveness). Comparative Economic Studies, XLII (1), 59-86.
Hazners, J. ve Jirgena, H. (2013). Intra-Industry Trade in Latvian Agricultural Commodities and Food Products, International Conference on Economics and Business Administration, 16-19 July, Greece.
Hinloopen, J. ve Marrewijk, C.V. (2001). On the Empirical Distribution of the Balassa Index. Review of World Economics, 137 (1), 1-35.
Intracen. (2017). International Trade Statistics, http://www.intracen.org/itc/market-infotools/tradestatistics/ (Erişim: 12.03.2017).
Ishchukova, N. ve Smutka, L. (2013). Revealed Comparative Advantage of Russian Agricultural Exports. Acta Univ. Agric. Silvic. Mendelianae Brun. 61 (4), 941-952.
Kagochi, J.M. (2007). Evaluating the Competitiveness of US Agricultural Market Commodities, PhD Dissertation, Auburn University, Auburn, Alabama.
Kanaka, S. ve Chinadurai, M. (2012). A Study of Comparative Advantage of Indian Agricultural Exports. Journal of Management and Science, 2 (3), 1-9.
Kaya, P. ve Erdoğan Aktan, H. (2011).Türk Tarım Sektörü Verimliliğinin Parametrik Olmayan Bir Yöntemle Analizi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 3 (1), 261-282.
Kelleci, S. (2009). Avrupa Birliği’ne Giriş Sürecinde Türkiye’nin Rekabet Gücü: Karşılaştırmalı Üstünlükler Modeline Göre Sektörel Bir Analiz, Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Kırankabeş, M.C. (2006). Küresel Rekabet Gücü Boyutunda AB Ülkeleri ile Türkiye’nin Karşılaştırmalı Analizi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16, 231-254.
Leitão, N.C. ve Faustino, H.C. (2008).Intra-Industry Trade in the Food Processing Sector: the Portuguese Case. Journal of Global Business and Technology, 4 (1), 49-58.
Levkovych, I. (2008). Competitiveness of Cotton and Wheat Production and Processing in Central Asia, içinde Agri-food Business: Global Challenges-Innovative Solutions, (Ed.: Glauben, T., Hanf, J.H., Kopsidis, M., Pienadz, A. ve Reinsberg, K.), IAMO, Vol. 46, 133-150.
Mushanyuri, B.E. ve Mzumara, M. (2013). An Assessment of Comparative Advantage of Mauritius. European Journal of Sustainable Development, 2 (3), 35-42.
Özçalık, M. ve Okur, A. 2013. Türk Tekstil ve Hazır Giyim Sektörlerinin Gümrük Birliği Sonrası AB-15 ülkeleri Karşısındaki Rekabet Gücü. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11 (1), 205-223
Özertan, G. (2013). Türkiye Tarım Sektöründe Yapısal Dönüşüm ve Teknoloji Kullanımının Rolü, http://www.econ.boun.edu.tr/public_html/RePEc/pdf/201301.pdf (Erişim: 20.01.2017).
Peker, A.E. (2015). Türkiye Hububat ve Baklagil Alt Sektörünün Avrupa Birliği Pazarı Karşısındaki Rekabet Gücü. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5 (2), 1-20.
Peyrouse, S. (2009). The Multiple Paradoxes of the Agriculture Issue in Central Asia, Eucam Working Paper: 6.
Saraçoğlu, B. ve Köse, N. (2000). Bazı Gıda Sanayilerinin Uluslararası Rekabet Gücü: Makarna, Bisküvi ve Un Sanayi, TEAE Yayın No: 39, Ankara.
Sarker, R. ve Ratnasena, S. (2014). Revealed Comparative Advantage and Half a Century Competitiveness of Canadian Agriculture: A Case Study of Wheat, Beef and Pork Sectors, CATPRN Working Paper 2014-01.
Seyidoğlu, H. (2015). Uluslararası İktisat: Teori, Politika ve Uygulama, Geliştirilmiş 20. Baskı, Güzem Can Yayınları, İstanbul.
Yılmaz, Ş.K. (2014). Dış Ticaret Kuramlarının Evrimi, 3. Baskı, Efil Yayınevi, Ankara.