Yalçın DİCLE, Elif AYDIN, Duygu Kübra TUNA

Doğu Anadolu Bölgesi’nde Tüberküloz Ön Tanılı Hastalara Ait Klinik Örneklerin Altı Yıllık Sonuçları ve Antimikobakteriyel İlaçlara Direnç Oranları

Amaç: Çalışmada, tüberküloz ön tanısıyla laboratuvarımıza gönderilen numunelerin doğrudan mikroskopi ve kültür sonuçlarının karşılaştırılması aynı zamanda Mycobacterium tuberculosis kompleks izolatlatlarının antitüberküloz ilaçlara duyarlılıklarının araştırılması ve direnç oranlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Materyal ve Metot: 2013 ile 2018 tarihleri arasında laboratuvarımıza gönderilen 9244 klinik numune doğrudan mikroskopi ve kültür sonuçları değerlendirmeye alınmıştır. Tüberküloz otomatize kültür testleri ve birinci seçenek antitüberküloz ilaç duyarlılık testleri üretici firmanın tavsiye ettiği yöntemler doğrultusunda BACTEC MGIT 960 sistemi ile çalışılmıştır. Bulgular: Çalışmaya alınan 9244 örnekten 507 (%5,5)’si Mycobacterium tuberculosis kompleks olarak tanımlanmıştır. Bu pozitif örneklerden her hastaya bir izolat olacak şekilde 120 (%23,7) örneğe antibiyotik duyarlılık testi uygulanmıştır. Yıllara göre Mycobacterium tuberculosis kompleks pozitifliği 2013-2018 yılları arasında sırasıyla; %3, %5,8, %7,3, %5,9, %4,6, %6,8 olarak saptanmıştır. Tek antibiyotik dirençleri sırasıyla izoniazid 8 (%6,7), rifampisin 2 (%1,7), etambutol 1 (%0,8), streptomisin 4 (%3,3) ve pirazinamid 1 (%0,8) olarak bulunmuştur. İlaç direnci bakılan Mycobacterium tuberculosis kompleks örneklerinin 23 (%19,2)’ünde antitüberküloz ilaçlardan en az bir tanesinde direnç tespit edilmiş olup, bu örneklerin 4 (%3,3)’ünde çok ilaca direnç ve 2 (%1,7) örnekte de yalnızca rifampisin direnci tespit edilmiştir. Sonuç: İlimiz ve çevre illerden elde edilen bu pozitiflik oranları ülkemizin diğer pek çok yöresine göre daha düşük bulunmuştur. Sebepleri ise; tanı anında çalışılan numune oranının düşük olması, antibiyotik başlanıp basil yükü düşen hasta numunelerinin çalışılması, yayma/kültür pozitif akciğer tüberküloz hastalarının tedavi takip sürecinde alınan mükerrer numunelerinin negatif olması ve hastaların il dışı tanılı olması şeklinde sıralanabilir. Sürveyans çalışmaları ile direnç paternleri ortaya koyulmalı ve gerekli önlemler alınarak direnç gelişiminin takibi önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tüberküloz, Mycobacterium tuberculosis kompleks, antitüberküloz, çok ilaç dirençli tüberküloz, yaygın ilaç dirençli tüberküloz

Six-Year Results of Clinical Samples of Patients with Tuberculosis Pre-Diagnosed in Eastern Anatolia Region and Resistance Rates to Antimycobacterial Drugs

Objective: In this study, it was aimed to compare the direct microscopy and culture results of the samples sent to our laboratory with a preliminary diagnosis of tuberculosis, as well as to investigate the susceptibility of Mycobacterium tuberculosis complex isolates to antituberculosis drugs and to determine the resistance rates. Material and Method: Direct microscopy and culture results of 9244 clinical samples sent to our laboratory between 2013 and 2018 were evaluated. Tuberculosis automated culture tests and first-line antituberculosis drug susceptibility tests were performed with the BACTEC MGIT 960 system in line with the methods recommended by the manufacturer. Results: A total of the 9244 samples included in the study, 507 (5.5%) were identified as Mycobacterium tuberculosis complex. Antibiotic susceptibility test was applied to 120 (23.7%) samples, one isolate for each patient from these positive samples. According to years, Mycobacterium tuberculosis complex positivity between 2013 and 2018, respectively; 3%, 5.8%, 7.3%, 5.9%, 4.6% and 6.8%. The rates of resistance to a single antibiotic were found to be isoniazid 6.7% (8), rifampicin 1.7% (2), ethambutol 0.8% (1), streptomycin 3.3% (4) and pyrazinamide 0.8% (1), respectively. Resistance to at least one of the anti-tuberculosis drugs was detected in 23 (19.6%) of the Mycobacterium tuberculosis complex samples whose drug resistance was examined. Multi-drug resistance was detected in 4 (3.3%) of these samples, and only rifampicin resistance was detected in 2 (1.7%) samples Conclusion: These positivity rates obtained from Van city and surrounding cities were found to be lower than many other regions of our country. The reasons are; It can be listed as the low sample rate at the time of diagnosis, the study of patient samples whose bacillus load decreases after antibiotics are started, the negative repetitive samples taken during the treatment follow-up process of smear/culture positive pulmonary tuberculosis patients, and the patients diagnosed outside the province. With surveillance studies, resistance patterns should be revealed and it is important to follow the development of resistance by taking necessary precautions

Keywords:

Tuberculosis, Mycobacterium tuberculosis complex, antitubercular, multidrug resistance tuberculosis, extensively drug resistant tuberculosis,

PDF

___

World Health Organization (WHO) (2021). Global tuberculosis report 2021. file:///C:/Users/The%20Asus/Downloads/9789240037021-eng.pdf (ET:20.10.2022).
Tevfik Ö (2018). Latent Tüberküloz Enfeksiyonu ve Tedavisi. Trabzon, Akciğer Sağlığı ve Yoğun Bakım Derneği (ASYOD) Yayınları.
Tüberküloz Dairesi Başkanlığı (TDB), Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (2020). Türkiye’de verem savaşı raporu 2020. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/kurumsal/yayinlarimiz/Raporlar/Turkiyede_Verem_Savasi_2020_Raporu.pdf (ET:20.10.2022). Dye C, Scheele S, Dolin P, Pathania V, Raviglione MC (1999). Global burden of tuberculosis. Estimated incidence, prevalence, and mortality by country. Jama, 282: 677-86.
World Health Organization, Global Tuberculosis Programme. (2000). Framework for effective tuberculosis control. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/58717/WHO_TB_94.179.pdf?sequence=1&isAllowed=y (ET:20.10.2022).
Türkiye Ulusal Verem Savaşı Dernekleri Federasyonu (2001). Tüberküloz kontrolü ile ilgili mevzuat. https://verem.org.tr/mevzuat/verem-tuberkuloz-ile-ilgili-mevzuat (ET:20.10.2022).
Baylan O (2011). Çok ilaca dirençli tüberkülozdan sonra yaygın ilaca dirençli ve tüm ilaçlara dirençli tüberküloz formları: Eski hastalığın yeni yüzleri. Mikrobiyoloji Bülteni, 45(1): 181-95.
Tüberküloz Dairesi Başkanlığı (TDB), Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (2019). Tüberküloz tanı ve tedavi rehberi. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/tuberkuloz_db/haberler/Tuberkuloz_Tani_Ve_Tedavi_Rehberi_/Tuberkuloz_Tani_ve_Tedavi_Rehberi_08.07.2019_Yuksek_KB.pdf (ET:20.10.2022).
Öz Y, Aslan M, Akşit F, Durmaz G, Kiraz N (2012). Mycobacterıum tuberculosis kompleks izolatlarının primer antitüberküloz ilaçlara duyarlılığının değerlendirilmesi, ANKEM Dergisi, 26(1): 20-24.
Fishman PA (1998). Epidemiology of tuberculosis. In: Alfred P Fishman ed. Fishman’s Pulmonary Diseases and Disorders, USA, Mc-Graw Hill, 2431-2441.
Martinez AN, Rhee JT, Small PM, Behr AM (2000). Sex differences in the epidemiology of tuberculosis in San Francisco. The International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, 4(1):26-31.
Bilgiç H (1991). Tüberküloz epidemiyolojisi. İçinde: Tüberküloz Kliniği ve Kontrolü. Kocabaş A. (editör). Ankara, Emel Matbaası, 401-437.
Kocabaş A, Burgut B, Kibaroğlu, E Bozdemir N, Seydaoğlu G (1994). Verem Savaşı Dispanserlerinde sürdürülen tüberküloz tanı ve tedavi çalışmalarının etkinliği (ön rapor). Tüberküloz ve Toraks, 42(2): 99-107.
Deveci F, Muz MH, Kıraç H (2000). Elâzığ Verem Savaş Dispanseri’nde 1997 ve 1998 yıllarında izlenen 272 tüberkülozu olgunun değerlendirilmesi. Solunum Hastalıkları, 11: 188-195.
Tanriverdi Çaycı Y, Avan T, Bilgin K, Birinci A (2020). Klinik örneklerden izole edilen Mycobacterıum tuberculosis Kompleks izolatlarının primer antitüberküloz ilaçlara duyarlılığının değerlendirilmesi. Van Tıp Dergisi, 27(2): 155-159.
Özen N, Kula Atik T, Çetin Duran A (2020). Klinik örneklerden izole edilen Mycobacterium tuberculosis kültür ve ilaç duyarlılık test sonuçlarının analizi ve tüberküloz dışı mikobakterilerin dağılımının incelenmesi. Mikrobiyoloji Bülteni, 54(4): 559- 574.
Tüberküloz Dairesi Başkanlığı, Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü (2020). Türkiye’de Verem Savaşı 2020 raporu. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/kurumsal/yayinlarimiz/Raporlar/Turkiyede_Verem_Savasi_2020_Raporu.pdf (ET:20.10.2022).
Aslan G, Delialioğlu N, Emekdas G, Otağ F, Yıldız Ç, Çalıkoğlu M ve ark. (2005). Mycobacterium tuberculosis suşlarının izoniazid, rifampisin, streptomisin ve etambutol duyarlılıklarının BACTEC yöntemi ile belirlenmesi, ANKEM Dergisi, 19(1): 43-47.
Özmen E, Aslan A, Uçar M, Aydın H, Yılmaz A (2017). Erzurum Bölge Tüberküloz Laboratuvarında izole edilen Mycobacterium tuberculosis Kompleks suşlarının primer anti-tüberküloz ilaçlara direnç oranları; ANKEM Dergisi, 31(2): 53-58.
Tuncer İ, Türk Dağı H, Solgun G, Yüksekkaya Ş, Akaya O, Arslan U ve ark. (2012). Konya Bölge Tüberküloz Laboratuvarı’nda 2001-2008 yılları arasında soyutlanan mikobakteri suşlarının birinci seçenek anti-tüberküloz ilaçlara direnci; Türkiye Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi, 42(1): 27-31.
Ekşi F, Zer Y, Karslıgil T, Bayram A, Balcı İ (2009). Çeşitli klinik örneklerden izole edilen Mycobacterium tuberculosis suşlarının major anti-tüberküloz ilaçlara direnç oranları. Türkiye Mikrobiyoloji Cemiyeti Dergisi, 39(3-4): 89-93.
World Health Organization (WHO) (2010). Global tuberculosis report 2010. https://apps.who.int/iris/bitstream/handle/10665/44425/9789241564069_eng.pdf?sequence=1 (ET:20.10.2022).
Zer Y, Çiçek H, Mehli M, Bayıl S, Balcı İ (2007). Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde 2004-2006 yılları arasında tüberküloz hastalarından soyutlanan mikobakterilerin anti-tüberküloz ilaç direnci. Klimik Dergisi, 20(1): 20-22.
Dündar D, Sönmez Taner GG (2009). Mycobacterium tuberculosis kompleksi izolatlarının primer anti-tüberküloz ilaçlara direnç oranları. Klimik Dergisi, 22(2): 52-54.
Verem Savaşı Dairesi Başkanlığı (2010). Türkiye’de Verem Savaşı 2010 Raporu. https://hsgm.saglik.gov.tr/depo/birimler/tuberkuloz_db/dosya/raporlar/Turkiyede_Verem_Savasi_2010_Raporu.pdf?type=file (ET:20.10.2022).
Uçar E, Kılıç A, Ceyhan İ, Yılmaz S, Kılıç S, Tarhan G ve ark. (2010). Ülkemizin yedi farklı bölgesinden 2003-2006 yılları arasında izole edilen Mycobacterium tuberculosis suşlarının majör anti-tüberküloz ilaçlara direnç oranları. Mikrobiyoloji Bülteni, 44(1): 11-9.
Terzi HA, Aydemir Ö, Karakeçe E, Köroğlu M, ve Altındiş M (2019). M. tuberculosis Kompleks izolatlarının anti-tüberküloz ilaçlara direnç oranlarında yıllara göre değişimi; Sakarya. Online Türk Sağlık Bilimleri Dergisi, 4(1): 47-56.