MAKBER ve MEZARLIK ŞİİRLERİNDE ÖLÜM VE ÖTESİ

Makber şiiri, Türk edebiyatında ölümün işlenmesi bakımından bir milat olmuştur. Abdülhak Hamid’in başına uzun bir mukaddime ilave ederek yayımladığı Makber, insanın ölüme ve ölümden sonrasına dair duygu ve düşüncelerini konu edinir. Ölüm ve sonrasının kavrayışındaki güçlüğe temas eden Hâmid’in aksine Mehmet Akif, Mezarlık adlı şiirinde ölümün mekânsal belleği olan durgun ve donuk bir mezardan canlı bir tarih çıkarır. Bu itibarla Mezarlık, Makber’den farklı olarak insanın ölüm ve ötesine karşı olan çekingenliği kırmaya çalışır. Makber, ölüme felsefî bir derinlik katar. Ancak bu derinlik, insanın ölümden duyduğu endişe ve korkuyu gidermediği gibi daha da çoğaltır. Mezarlık ise ölümü mavera zemininde estetize eder. Bu zeminde mezarlık bütün bileşenleriyle olumlu bir çağrışıma sahiptir. Çalışmamızda Abdülhak Hamid’in Makber ve Mehmet Akif’in Mezarlık şiirleri ekseninde ölüm ve ötesine dair söylemler irdelenecektir. Böylece şairlerin çıkış noktalarının ölüm algısına yön vermedeki gücü de ortaya konmuş olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Ölüm, Makber, Mezarlık, Abdülhak Hâmid

DEATH AND BEYOND IN MAKBER AND MEZARLIK POEMS

Makber poetry has been a milestone in Turkish literature in terms of the processing of death. Published by Abdülhak Hamid with a long foreword, Makber deals with human feelings and thoughts about death and after death. Unlike Hâmid, who refers to the difficulty of understanding death and its aftermath, Mehmet Akif brings out a living history from a still and dull grave in his poem. In this respect, the Mezarlık tries to break the timidity of man against death and beyond, unlike Makber. Makber adds a philosophical depth to death. However, this depth does not alleviate anxiety and fear of death, it increases it further. On the other hand, the Mezarlık aestheticizes death on the background of the other world. In this background, the Mezarlık has a positive connotation with all its components. In this study, the discussions about death and beyond will be examined in the axis of Abdülhak Hamid's Makber and Mehmet Akif’s Mezarlık poems. Thus, it will be determined which sources the poets take as basis in guiding the perception of death.

Keywords:

Death, Makber, Mezarlık, Abdulhak Hâmid,

PDF

___

Abdülkadiroğlu, Abdulkerim, Abdulkadiroğlu, Nuran (1991). Mehmet Âkif Ersoy Hakkında Yazılanlar, İstanbul: Mehmet Âkif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı.
Akıncı, Gündüz (1954). Abdülhak Hamit Tarhan Hayatı Eserleri ve Sanatı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Akyüz, Ali Kâmi (2006). “Hâmid ve Makber”, Hâmidname içinde, haz. İhsan Sâfi, İstanbul: Kutup Yıldızı Yayınları, s. 231-234.
Akün, Ömer Faruk (1959). Makberden Önce Abdülhak Hamid’de Ölüm Temi, (yayınevi ve yayın yeri bilgisi yok)
Bezirci, Asım (2000). Abdülhak Hâmit, İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
Bilgegil, Kaya, “Abdülhak Hâmid Üzerinde Bîdil Te’siri Bîdil’in Bir Mersiyesi ve Makber”, Türkiyat Mecmuası, Cilt 13, İstanbul 1958, s. 79-84.
Ersoy, Mehmed Akif (2012). Safahat, haz. M. Ertuğrul Düzdağ, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
Eşref Edib (1938). Mehmed Akif Hayatı, Eserleri ve 70 Muharririn Yazıları, İstanbul: Asârı İlmiye Kütüphanesi Neşriyatı Marifet Basımevi.
Kanık, Orhan Veli (2002). Bütün Şiirleri, İstanbul: Adam Yayınları.
Kısakürek, Necip Fazıl (2011). Çile, İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
Kuntay, Mithat Cemal (1990). Mehmet Akif, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Kur’an-ı Kerim Meâli (2011). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Levinas, Emmanuel (2006). Ölüm ve Zaman, çev. Nami Başer, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Mermer, Kenan (2014). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Değişen Metafizik ve Edebiyat: Abdülhak Hâmid Tarhan Örneği, İstanbul: İz Yayıncılık.
Orhon, Orhan Seyfi (1937). Abdülhak Hâmid Hayatı ve Eserleri, İstanbul: Cumhuriyet Kitabhanesi.
Öztürkmen, Neriman Malkoç (1990). M. Âkif ve Dünyası, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Rıza Tevfik (1984). Abdülhak Hâmid ve Mülâhazât-ı Felsefiyesi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
Sevgi, Ahmet, Özcan, Mustafa (2005). Prof. Dr. Ali Canip Yöntem’in Yeni Türk Edebiyatı Üzerine Makaleleri, İstanbul: Tablet Yayınları.
Süleyman Nazif (2015). Mehmed Âkif, haz. M. Ertuğrul Düzdağ, İstanbul: Kapı Yayınları.
Tanpınar, Ahmet Hamdi (1992). Edebiyat Üzerine Makaleler, İstanbul: Dergâh Yayınları.
Tansel, Fevziye Abdullah (1991). Mehmet Akif Ersoy Hayatı ve Eserleri, İstanbul: Mehmet Akif Ersoy Fikir ve Sanat Vakfı Yayınları.
Tarhan, Abdülhak Hamid (2013). Makber, haz. Özge Şahin Uğurel, İstanbul: Çağrı Yayınları.