Şerife GÖKÇE, OSMAN AYTEKİN, HAKAN KUŞAN, İSMAİL ZORLUER

TÜRKİYE’DE MEVZUATLAR VE STANDARTLAR AÇISINDAN SÜRDÜRÜLEBİLİR YAPIM

Dünya nüfusunun artması ve kentleşmeye bağlı olarak yaşamsal, sosyal ve kültürel faaliyetler için yapısal çevreye duyulan ihtiyaç her geçen gün artmaktadır. Gelişen teknoloji sayesinde yapıların daha kullanışlı olması yönündeki beklentilerin artması, yapılaşma sürecinde kullanılan doğal kaynak, enerji ve hammadde gereksinimini artırmaktadır. Yapıların inşa edilmeleri sürecinde bu kaynakların yüksek miktarlardaki kullanımı çeşitli çevre sorunlarını da beraberinde getirebilmektedir. Bu nedenle, kullanım ömürleri boyunca çevreyle birebir etkileşim halinde olan yapıların, çevreyle uyumlu ve sürdürülebilir olması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. İnşaat sektöründe sürdürülebilirlik, sürdürülebilir yapımın sağlanmasıyla mümkün olmaktadır. Güncel ve global bir gereklilik olan sürdürülebilir yapımın sağlanmasında yasal düzenlemeler, kurumsal yapılanmalar ve uluslararası standartlar büyük önem taşımaktadır. Bu noktadan hareketle, bu çalışma kapsamında Türkiye'de sürdürülebilir inşaatın koordinasyonu için geliştirilmiş kanun ve yönetmelik düzeyindeki yasal düzenlemeler ile ulusal ve uluslararası düzeyde kullanılmakta olan standartlar araştırılmıştır. Türkiye’de sürdürülebilir yapımın sağlanmasına doğrudan veya dolaylı olarak katkıda bulunan yasa, yönetmelik ve standartlara ait bilgilerin bir araya getirildiği bir analiz çalışması ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Sürdürülebilirlik, Sürdürülebilir Yapım, Kanunlar, Yönetmelikler

Regulations and Standards in Terms of Sustainable Construction in Turkey

Due to the increase of the world population and the urbanization, the need for the structural environment for social and cultural activities is increasing day by day. Due to the developing technology, the increase in expectation for more useful structures increases the natural resource, energy and raw material requirements used in the construction process. The use of these resources in high quantities during the construction phase can bring about various environmental problems. For this reason, it is necessary that the structures interacting with environment through their life cycle should be harmonious and sustainable in their surroundings. Sustainability in the construction sector is possible through sustainable construction. Legal arrangements, institutional structures have significant impacts for achieving sustainable construction that is a current and global requirement. From this point forth, in this study have been researched and evaluated that the laws and regulations, national and international standards that developed for the coordination of sustainable construction in Turkey. An analysis work that gathered data relating to laws, regulations and standards directly or indirectly contributing to ensuring sustainable construction has been put forward.

Keywords:

Sustainability Sustainable Construction, Laws, Regulations, Standards,

PDF

___

2872 sayılı Çevre Kanunu, Resmi Gazete Sayısı: 18132, Resmi Gazete Tarihi: 11.08.1983.
5627 sayılı Enerji Verimliliği Kanunu, Resmi Gazete Tarihi: 02.05.2007, Resmi Gazete Sayısı: 26510.
Adams W.M. (2006) The future of sustainability re-thinking environment and development in the twenty-first century, Report of the IUCN Renowned Thinkers Meeting.
Agenda 21. (1992). United Nations Conference on Environment & Development, Rio de Janerio, Brazil.
Aksu, C. (2011) Sürdürülebilir kalkınma ve çevre, Güney Ege Kalkınma Ajansı.
Anbarcı, M., Giran, Ö., Demir, İ.H. (2012) Uluslararası yeşil bina sertifika sistemleri ile Türkiye’deki bina enerji verimliliği uygulaması, e-Journal of New World Sciences Academy, 7(1), 368-383.
Baştanoğlu E. (2017) LEED Yeşil bina sertifika sistemi uygulamalarının değerlendirilmesi: Avrupa ve Türkiye, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Bulut Karaca, Ü., Çetinbaş, K.F. (2015) Sürdürülebilir yapı tasarımının türkiye’deki ve dünyadaki yasal düzenlemeler açısından incelenmesi. 2nd International Sustainable Buildings Symposium,1053-1061.
CIB Report. (1999) Agenda 21 on sustainable construction. Rotterdam, The Netherlands.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Binalar ile Yerleşmeler İçin Yeşil Sertifika Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 23.12.2017, Resmi Gazete Sayısı: 30279.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Binalarda Enerji Performansı Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 05.12.2008, Resmi Gazete Sayısı: 27075.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 25.11.2014, Resmi Gazete Sayısı: 29186.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete Tarihi: 26.05.2017, Resmi Gazete Sayısı: 30077.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Hafriyat Toprağı, İnşaat ve Yıkıntı Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 18.03.2004, Resmi Gazete Sayısı: 25406.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Planlı Alanlar İmar Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 03.07.2017, Resmi Gazete Sayısı: 30113.
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Yapı Malzemeleri Yönetmeliği, Resmi Gazete Tarihi: 10.07.2013, Resmi Gazete Sayısı: 28703.
Emrealp, S. (2005) Yerel gündem 21 uygulamalarına yönelik kolaylaştırıcı bilgiler elkitabı, Türkiye yerel gündem 21 programı.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Enerji Kaynaklarının ve Enerjinin Kullanımında Verimliliğin Artırılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete Tarihi: 27.10.2011, Resmi Gazete Sayısı: 28097.
Enerji Verimliliği ve İklim Değişikliği, (2011) WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), İstanbul.
Gökçe, Ş., Aytekin, O., Kuşan, H., Zorluer, İ. (2017) Sürdürülebilir yapı değerlendirme sistemlerine temel olan uluslararası standartların Türk standartları üzerindeki yansımaları. Uluslararası Katılımlı 7. İnşaat Yönetimi Kongresi, 327-338.
Gültekin, A.B., Bulut, B. (2015). Yeşil bina sertifika sistemleri: Türkiye için bir sistem önerisi. 2nd International Sustainable Buildings Symposium, 813-823.
Gültekin, A.B., Çelebi G. (2016) Yaşam döngüsü değerlendirme yöntemi kapsamında yapı ürünlerinin çevresel etkilerinin değerlendirilmesine yönelik bir model önerisi, Düzce Üniversitesi Bilim ve Teknoloji Dergisi, 3, 1-36.
Günaydın, G. (2011) Sürdürülebilirlik kapsamında çevresel ürün bildirgelerinin yapı sektöründe uygulanması: Türkiye için öneri, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Hoşkara, E. (2007) Ülkesel koşullara uygun sürdürülebilir yapım için stratejik yönetim modeli, Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Hoşkara, E., Sey, Y. (2008) Ülkesel koşullar bağlamında sürdürülebilir yapım, itüdergisi/a, mimarlık, planlama, tasarım, 7(1), 50-61.
http://ced.csb.gov.tr/, Erişim tarihi 30.04.2018, Konu: ÇED İstatistikleri 1993-2016.
http://habitat.csb.gov.tr/, Erişim tarihi 28.04.2018, Konu: Habitat konferansları.
http://www.mfa.gov.tr/, Erişim tarihi 28.04.2018, Konu: Dünya sürdürülebilir kalkınma zirvesi Johannesburg.
https://www.cen.eu/, Erişim tarihi 28.04.2018, Konu: About CEN.
https://www.cencenelec.eu/, Erişim tarihi 28.04.2018, Konu: Standardization.
https://www.iso.org/, Erişim tarihi 28.04.2018, Konu: Standards.
https://www.tse.org.tr/, Erişim tarihi 28.04.2018, Konu: Ulusal Standardizasyon.
IUCN – The World Conservation Union (2004) The IUCN programme 2005–2008, Many voices, one earth.
Karbuz, S. (2002) Sürdürülebilir kalkınmanın zaman yolculuğu, İktisat İşletme ve Finans, 198, 9-13.
Lélé, S.M. (1991) Sustainable development: A critical review, World Development, 19(6), 607-621. https://doi.org/10.1016/0305-750X(91)90197-P.
Ortiz, O., Castells F., Sonnemann G. (2009) Sustainability in the construction industry: A review of recent developments based on LCA, Construction and Building Materials, 23(1), 28–39. https://doi.org/10.1016/j.conbuildmat.2007.11.012.
Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Enerji ile İlgili Ürünlerin Çevreye Duyarlı Tasarımına İlişkin Yönetmelik, Resmi Gazete Tarihi: 07.10.2010, Resmi Gazete Sayısı: 27722.
Sev, A. (2009). Sürdürülebilir Mimarlık, YEM Yayın.
Şenel A. (2010) Sürdürülebilir bina yapım ilkelerinin ve yeni yaklaşımların incelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Şermet R. (2017) Sürdürülebilir peyzaj tasarımlar için sertifikasyon sistemlerinin değerlendirilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tekirdağ.
The Global Risks Report 13th Edition. (2018) World Economic Forum, Geneva.
TS EN ISO 14040, (2006). Çevre yönetimi - hayat boyu değerlendirme - ilkeler ve çerçeve, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara. (ISO 14040:2006 Environmental management-life cycle assestment-principles and framework.)
Tuna Taygun G. (2005) Yapı ürünlerinin yaşam döngüsü değerlendirmesine yönelik bir model önerisi, Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstabul.
Türkiye İstatistik Kurumu. (2017) Adrese dayalı nüfus kayıt sistemi sonuçları, Yayın tarihi: 01.02.2018.
United Nations. (2014) Population division world urbanization prospects 2014, Country Profiles, Department of Economic and Social Affairs, New York.
United Nations. (2014) World urbanization prospects the 2014 revision, highlights, Department of Economic and Social Affairs, New York.
United Nations. (2017) World population prospects the 2017 revision, Volume II: Demographic Profiles, Department of Economic and Social Affairs, New York.
Yılmaz, B. (2012) Türkiye için sürdürülebilir bina performans kriterleri ve bütünleşik tasarım yönetim modeli oluşturulması, Doktora Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yorgancıoğlu P. (2004) Sürdürülebilir yapım kavramının uygulamaya aktarılmasındaki araç, yöntem ve yaklaşımlara ilişkin bir değerlendirme, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Yüksekkaya, T. (2016) Binalarda enerji verimliliği AB ve Türk mevzuatı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı.