HATIRATIN HİKÂYE VE ROMAN TÜRÜYLE İLİŞKİSİ

Hatıratlar, yazarın kendi hayatıyla birlikte tanık olduğu toplumsal olaylara ışık tuttuğu metinlerdir. Hatıratlarda tarihi gerçeklik, yazarının duygu, düşünce ve hayal dünyasından süzülerek şahsi gerçekliğe dönüşür. Anlatılan olaylar, tanıtılan şahsiyetler, tasvir edilen mekânlar yazarının bakış açısıyla metne yansır. Kimi zaman hatırat yazarı, hafızasının azizliğine uğrayarak unuttuğu olayları kendi hayal gücüyle tamamlayabilir. Hatta kendini aklama, savunma ve ön plana çıkarma gibi nedenlerle, yaşadıklarını gerçekten farklı bir hale dönüştürerek metnine aktarabilir. Hatıratların şahsiliği ve kurguya yatkınlığı bu türdeki eserlere edebî bir hüviyet kazandırır. Böylece edebiyatın sınırlarına dâhil olan hatıratların, hikâye ve roman türündeki anlatma esasına dayalı edebî metinlerle ilişkisi sorgulanmalıdır. Hatırat yazarı, tahkiyeli eserlerin kurgusal dünyasından, anlatım biçimlerinden istifade edebileceği gibi hikâye ve roman yazarı da hatıralarından beslenerek eserlerini kaleme alabilir. Nihayetinde hatıratın hikâye ve romanla, hikâye ve romanın da hatıratla iç içe geçtiği metinler ortaya çıkar. Çalışmamızda, Türk edebiyatından tespit ettiğimiz eser örnekleriyle bu türlerin karşılıklı etkileşimleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Türk Edebiyatı, Hatırat, Hikâye, Roman, Kurgu

The Relation of Memoirs with Story and Novel

Memoirs are the texts that author shed light on his own life together with the social events that he witnessed. Historical reality turns into personal reality in memoirs through the author’s emotions, thoughts and dreams. Described events, introduced figures, depicted places are reflected in the text from the perspective of the author. Sometimes the author of the memoirs can complete the events that he forgot with his own imagination. Moreover, the author can convert the things that he experienced to something which is different from reality to absolve, defend or reveal himself. The fact that memoirs are exclusive and tend to fiction bring literary identity to this kind of works. Thus, the relation between memoirs within the boundaries of literature and such literary texts as story and novel based on narration must be questioned. As the author of the memoirs can benefit from the fictional world and wording of the narrative works, the author of the story and novel may also write up his works benefitting from his memories. Ultimately, in the produced texts memoirs intertwine with story and novel or vice versa. In this study, the interaction of these types will be examined with the samples identified in Turkish literature.

Keywords:

Turkish Literature, Memoirs, Story, Novel, Fiction,

PDF

___

ALBAYRAK, Cemal (1949), Atamızı Asacaklardı, Samsun Matbaası, bby. ANAR, Turgay (2012), Mekândan Taşan Edebiyat, Kapı Yay., İstanbul. ADİLE, Ayda (Aralık 1979), “Edebiyatta Hatıra”, Hisar, S. 265, s. 6. BAŞARAN, Mehmet (Temmuz 1952), “Ceylanköyden Hatıralar: Kırmabaşak”, Ufuklar, C. 1, S. 6, s. 168-170. BİRİNCİ, Ali (2014), Tarihin Kara Kitabı, Hitabevi, Ankara. ÇERİ, Bahriye (2013), Hatıra-Roman İlişkisi ve Münevver Ayaşlı Romanları, Doğu Kitabevi, İstanbul. FELEK, Burhan (1974), Yaşadığımız Günler, Milliyet Yay., İstanbul. H.G. (Aralık 1947), “Köyden Hatıralar: Kezan”, Savaş, S. 104, s. 6-7,12. IŞIK, İhsan (2004), Türkiye Yazarlar Ansiklopedisi, C. 1, Elvan Yay., Ankara. İ. TAYLA (Eylül- Birinciteşrin 1939), “İşgal Hatıralarından: Uçman Ali”, Por-suk, S. 41-42, s.633-636; 651-652. İLDEŞ, Özgür (2012), “Abdülhak Şinasi Hisar’ın Tahkiyeli Eserlerinde ‘Tür’ Me-selesi”. Turkish Studies. 7(4), 1994. KAMERTAN, Fikret Adil (1 Kanunuevvel 1930), “Asmalımesçit 74”, Vakit, 7. _______ (1993), Asmalı Mescit 74, (Dördüncü Baskı), İletişim Yay., İstanbul. KARAOSMANOĞLU, Yakup Kadri (2003), Gençlik ve Edebiyat Hatıraları, (Üçüncü Baskı), İletişim Yayınları, İstanbul. _______ (2005), Anamın Kitabı, (Altıncı Baskı), İletişim Yay., İstanbul. KIRCI, Mustafa (2010), Hüzünlü Anlar Fotoğrafçısı Ziya Osman Saba Hayatı-Eserleri-Sanatı, Kitabevi, İstanbul. KISAKÜREK, Necip Fazıl (1975), Bâbıâli, Büyük Doğu Yay., İstanbul. _______ (2003), O ve Ben, (Yirmi Birinci Baskı), Büyük Doğu Yay., İstanbul. _______ (2010), Hikâyelerim, (On dokuzuncu Baskı), Büyük Doğu Yay., İstan-bul. MÜHENDİS YÜZBAŞI NEVZAT (Kanunusani 1932), “İstiklâl Harbi Hatırala-rı”, Resimli Şark, S. 13, s. 64-65. NECATİGİL, Behçet (1994), Edebiyatımızda Eserler Sözlüğü, Varlık Yay., İs-tanbul. ÖNERTOY, Olcay (1979), “Ziya Osman Saba’nın Küçük Hikâyeleri”, Türkoloji Dergisi, C. 8, S. 1, s. 79-86. ÖRİK, Nahid Sırrı (1958), Eski Zaman Kadınları Arasında, İnkılap Kitabevi, İs-tanbul. ÖZEN, İbrahim (2016), Hatıratlarda Siyasi, Sosyal ve Kültürel Hayat, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, An-kara. ÖZGÜL, Metin Kayahan (2003), Kandille İskandil, Hece Yay., Ankara. POLAT, Nazım Hikmet (Mayıs 2015), “Necip Fazıl’ın İlk Yazısı”, Türk Edebi-yatı, sayı 499, s. 16-18. SABA, Ziya Osman (15 Aralık 1956), “Cahitle Günlerimiz IV”. Varlık, S. 444, s. 6-8. _______ (1992), Mesut İnsanlar Fotoğrafhanesi-Değişen İstanbul, Varlık Yay., İstanbul. SANAY, Recai (14 Eylül 1948), “Atatürk’ü Asacaklardı!.. 93”, Hatırat müellifi: Cemal Albayrak, İkdam-Gece Postası, s. 4. TANPINAR, Ahmet Hamdi (2005), Edebiyat Üzerine Makaleler. Dergah Yay., İstanbul. TEPEYRAN, Ebubekir Hazım (1910), Eski Şeyler, Ahmed İhsan ve Şürekâsı, İs-tanbul. _______ (1944), Ebubekir Hâzım Tepeyran Hatıraları, Canlı Tarihler I, Türkiye Yayınevi, İstanbul. TİRALİ, Naim (Mart 1954), “Lambonun Meyhanesinde”, Yenilik, sayı 3, 124-126. UÇMAN, Abdullah (2008), “Ziya Osman Saba”, Türk Diyanet Vakfı Ansiklope-disi, C. 35, s. 330. UŞAKLIGİL, Halit Ziya (2014), Kırk Yıl, (İkinci Basım), Özgür Yay., İstanbul. UYSAL, Sermet Sami (1961), Abdülhak Şinasi Hisar, Sermet Matbaası, İstan-bul. YÜKSEL, Turan (1 Haziran 1994), “Anı Yazıları Bize Ne Vermektedir?”, Varlık, sayı 1041, s. 45.