Sibel ADIGÜZEL

Hekimin aydınlatma yükümlülüğü

Hasta hekim ilişkisi; hastanın herkese karşı ileri sürülebilen ve herkesin uymak, saygı göstermek ve ihlal etmemek yükümlülüğü altında olduğu sağlık, vücut bütün- lüğü, yaşam, kendi geleceğini belirleme hakkı gibi mutlak haklarının özel bir öneme sahip olduğu; hekimin ise bu hakların niteliği ile tıp kuralları ve tıp etiğinin gereği hastaya zarar vermeme, özenli ve dürüst davranma gibi birçok yükümlülüğe uygun davranmak zorunda olduğu yoğun bir güven ilişkisidir. Bu güven ilişkisi hekimin, has- tanın özerkliğine ve kendi geleceğini belirleme hakkına saygı göstermesini gerekti- rir. Bu noktada hekimin hastayı hastalığı ve tedavi yöntemleri hakkında aydınlatması önem arzeder. Zira hastanın sağlığını ve yaşamını ilgilendiren bir konuda karar ver- mesi, hastalığı ve tedavi için uygulanabilecek yöntemler hakkında gerekli ve yeterli düzeyde bilgiye sahip olması ile mümkündür. Ancak bu koşulla hastanın tıbbi müda- haleye gösterdiği rıza bir anlam ifade edecek ve rıza, tıbbi müdahalenin hukuka uy- gunluğunu sağlayabilecektir. Aksi takdirde tıbbi müdahale hastanın yararına dahi olsa, aydınlatılmış onam unsuru eksik olduğu için hekimin cezai ve hukuki sorumluluğuna yol açacaktır.

The responsibility of enlightenment

The doctor-patient relationship is an intensive trust connection in which the abso- lute rights of the patient such as health, body integrity, life and self-determination that every person is under obligation of respecting and not infringing have a special place and in which the physician has to comply with a bunch of obligations such as not giv- ing harm to the patient, behaving diligently in accordance with the character of these rights and rules of medical ethics. This trust relationship necessitates that physician respects autonomy and right for self-determination of patient. At this point it is crucial that physician enlightens the patient about his or her illness and treatment methods be- cause patient can only give decision about his or her health and life if she or he has the necessary and sufficient level of information about the illness and treatment methods. Only under this condition the consent of patient will have a meaning and assure the legality medical intervention. Otherwise, even in the benefit of the patient, the inter- vention can result to civil and criminal responsibility of physician because of the lack of enlightenment consent element.

PDF

___

ARPACI Abdülkadir, Kişiler Hukuku (Gerçek Kişiler), Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 2. Bası, Beta, İstanbul, 2000.
AŞÇIOĞLU Çetin, Tıbbi Yardım ve El Atmalardan Doğan Sorumluluk, Tekı- şık Ofset Tesisleri, Ankara, 1993.
AŞÇIOĞLU Çetin, Doktorların Hukuki ve Cezai Sorumluluğu, Olgaç Matba- ası, Ankara, 1982.
AYAN Mehmet, Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumluluk, Kazancı, Ankara, 1991.
BAŞPINAR Veysel, Vekilin (Avukatın, Hekimin, Mimarın, Bankanın) Özen Borcundan Doğan Sorumluluğu, Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 2. Bası, Yetkin Yayınları, Ankara, 2004.
BAŞPINAR Veysel, “Hekimin Özen Borcu”, Yayına Hazırlayanlar: Doç.Dr. Cem Baygın, Yrd.Doç.Dr. Metin Uçar, Yrd.Doç.Dr. Yusuf Büyükay, Sağlık Hukuku Sempozyumu (Erzincan 15-16 Mayıs 2006), Yetkin Yayınları, Anka- ra, 2007, s.23-38.
BAYRAKTAR Köksal, Hekimin Tedavi Nedeniyle Cezai Sorumluluğu, Ser- met Matbaası, İstanbul, 1972.
BELGESAY Mustafa Reşit, Tıbbi Mesuliyet, İstanbul Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 1954.
ÇİLİNGİROĞLU Cüneyt, Tıbbi Müdahaleye Rıza, Filiz Kitabevi, İstanbul, 1993.
DOĞAN Murat, “Hekimin Hukuki Sorumluluğu”, Tıbbi Müdahaleden Kay- naklanan Hukuki Sorumluluk (Ceza Hukuku, Medeni Hukuk, İdare Hukuku), Sempozyum 16-17 Ocak 2009, Mersin Barosu, Şen Matbaa, Ankara, 2009, s.41-60.
DURAL Mustafa / ÖĞÜZ Tufan, Türk Özel Hukuku: Kişiler Hukuku, C.II, Gözden Geçirilmiş ve Yenilenmiş 12. Bası, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2012.
ERMAN R. Barış, Ceza Hukukunda Tıbbi Müdahalelerin Hukuka Uygunluğu, Seçkin, Ankara, 2003.
ERSÖZ Kürşat, “Tıbbi Müdahale Kavramı ve Tıbbi Müdahalenin Hukuka Uygunluğunun Şartları”, Terazi Hukuk Dergisi, Yıl:5, Sayı:45, Mayıs 2010, s.105-122.
GÜMÜŞ Mustafa Alper, Türk-İsviçre Borçlar Hukukunda Vekilin Özen Bor- cu, Beta, İstanbul, 2001.
HAKERİ Hakan, Tıp Hukuku, 4. Güncellenmiş Baskı, Seçkin, Ankara, 2012.
HAKERİ Hakan, “Türk Tıp Hukukunda Aydınlatma ve Tıbbi Müdahaleler- de Bilgilendirilmiş Rıza Alınması Yönetmeliği Taslağı”, Yeditepe Üniversite- si Hukuk Fakültesi Dergisi, Türk Alman Hukuku Sempozyumu Özel Sayısı, C.III, S.2, Yıl:2006, s.31-48.
HAKERİ Hakan, “Yargıtay’ın Aydınlatma Konusundaki Son Kara- rı ve Bu Kararın Sonuçları”, www.medimagazin.com.tr, erişim tarihi: 25.04.2014.
KANETİ Selim,“Hekimin Hukuksal Sorumluluğunda Kusur ve İspat Yükü”, Türk Hukukunda Hekimin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu, MHAUM, Sorum- luluk Hukukundaki Yeni Gelişmeler V. Sempozyumu, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1983, s.61-75.
OĞUZMAN M. Kemal / ÖZ M. Turgut, Borçlar Hukuku, Genel Hükümler, C.2, Gözden Geçirilmiş 10. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2013.
OKTAY ÖZDEMİR Saibe, “Tıbbi Müdahaleye ve Tıbbi Müdahalenin Durdu- rulmasına Rızanın Kimler Tarafından Verileceği”, Prof.Dr. Rona Serozan’a Armağan, C.II, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2010, s.1315-1351.
OZANOĞLU Hasan Seçkin, “Hekimlerin Hastalarını Aydınlatma Yükümlülü- ğü”, AÜHFD, C.52, S.3, 2003, s.55-77, http://auhf.ankara.edu.tr/auhfd/auhf-der- gisi/yil-2003-cilt-52-sayi-1-4/, erişim tarihi: 15.04.2014.
ÖZSUNAY Ergun, “Alman ve Türk Hukuklarında Hekimin Hastayı Aydınlat- ma Ödevi ve İstisnaları”, Türk Hukukunda Hekimin Hukuki ve Cezai Sorum- luluğu, MHAUM, Sorumluluk Hukukundaki Yeni Gelişmeler V. Sempozyu- mu, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1983, s.31-59.
ÖZTÜRKLER Cemal, Hukuk Uygulamasında Tıbbi Sorumluluk, Teşhis, Te- davi ve Müdahaleden Doğan Tazminat Davaları, 2.B, Seçkin, Ankara, 2006.
REİSOĞLU Seza, “Hekimlerin Hukuki Sorumluluğu”, Türk Hukukunda He- kimin Hukuki ve Cezai Sorumluluğu, MHAUM, Sorumluluk Hukukundaki Yeni Gelişmeler V. Sempozyumu, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1983, s.1-18.
ŞENOCAK Zarife, Özel Hukukta Hekimin Sorumluluğu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları No:529, AÜHF Döner Sermaye Yayınları No:44, Ankara, 1998.
ŞENOCAK Zarife, “Hekimin Hukuki Sorumluluğunun Özel Sorunları: Tıbbi Standartlar ve İspat”, Sağlık Hukuku Kurultayı (1-3 Kasım, Ankara), Ankara Barosu Yayınları, 2008, s.241-254.
ŞENOCAK Zafer, “Küçüğün Tıbbi Müdahaleye Rızası”, AÜHFD, C.50, S.4, 2001, s.65-80, http://auhf.ankara.edu.tr/auhfd/auhf-dergisi/yil-2001-cilt-50-sa- yi-1-4/, erişim tarihi: 14.04.2014.
TACİR Hamide, Hastanın Kendi Geleceğini Belirleme Hakkı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2011.
TANDOĞAN Halûk, Borçlar Hukuku, Özel Borç İlişkileri-İstisna (Eser) ve Vekâlet Sözleşmeleri, Vekâletsiz İş Görme, Kefalet ve Garanti Sözleşmeleri, C.II, 5. Bası, Vedat Kitapçılık, İstanbul, 2011.
ÜNVER Yener, “Türk Tıp Hukuku’ nda Rıza”, Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Türk Alman Hukuku Sempozyumu Özel Sayısı, C.III, S.2, Yıl:2006, s.227-289.
YAVUZ İPEKYÜZ Filiz, Türk Hukukunda Hekimlik Sözleşmesi, Vedat, İs- tanbul, 2006.
YENERER ÇAKMUT Özlem, Tıbbi Müdahaleye Rızanın Ceza Hukuku Açı- sından İncelenmesi, Legal, İstanbul, 2003.
YENERER ÇAKMUT Özlem, “Tıpta Aydınlatma ve Rıza”, Roche Sağlık Hu- kuku Günleri, y.y., İstanbul, 2007, s.1-31.
YILMAZ Battal, Açıklamalı ve İçtihatlı Hekimin Hukuki Sorumluluğu, Ge- nişletilmiş 2. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2010.
ZEYTİN Zafer, “Tedavi İlişkisinde Hekimin Türk Hukukuna Göre Hukuki (Tazminat) Sorumluluğu”, Roche Sağlık Hukuku Günleri, y.y., İstanbul, 2007, s.96-117.
ZEYTİN Zafer, “Tıbbi Müdahalelerden Doğan Hukuki Sorumlulukta İspat Yükü Kuralının Ters Çevrildiği ve Kolaylaştırıldığı Haller”, Uluslararası Katı- lımlı I. Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Sempozyum Kitabı, Tıp Etiği ve Tıp Hukuku Derneği, İstanbul, 2005, s.135-151.