ALİ ALKAN, Serkan SERDAR, Dilek FİDAN, Ufuk AKBA, Bayram ZENGİN, Muhammed Baran KILIÇ

Physico-chemical characteristics and nutrient levels of the Eastern Black Sea rivers

Bu çalışma, Doğu Karadenize dökülen, akarsulardan ortalama debileri yaklaşık 10 m3/sn ve üzerinde olan Kızılırmak, Yeşilırmak, Melet, Pazarsuyu, Aksu, Harşit, Değirmendere, Solaklı, İyidere, Büyükdere, Fırtına, Çağlayan ve Kapistre deresinin fizikokimyasal karakteristikleri ve besin elementi düzeylerinin belirlenmesi amacıyla aylık periyotlarla gerçekleştirilmiştir. Parametrelere ait yıllık ortalama değerler incelendiğinde en yüksek EC, o -PO 4, NH 4, NO2, SO4 v e sertlik değerleri sırasıyla 1,16 ±0.29 mS/cm, 0,81±0.66 µM, 11,6±10,4 µM, 2,83±3.1 µM, 333±74 mg/L ve 407±47 mg CaCO3 olarak Kızılırmak nehrinde, en yüksek Turbidite, toplam askıda katı madde ve permanganat indeksi değerlerinin 191±99 FTU, 232±137 mg/L ve 4,12±2,14 mg O/L olarak Değirmendere deresinde , en yüksek silikat (Si) değerlerinin 305±47 µM olarak Melet ırmağında, en yüksek nitrat derişimlerinin 124±79 µM olarak İyidere deresinde ve en yü ksek klorofil-a değerleri ise 1,98±1,70 µg/L olarak Yeşilırmak nehrinde belirlenmiştir. Sınıflandırma analizleri sonucunda, sülfat, sertlik ve elektriksel iletkenlik yönünden Kızılırmak nehrinin diğer akarsulardan farklı bir sınıfta yer aldığı, pH yönüyle ise bölgenin doğusundaki akarsuların batıdakilere gore daha asidik özellik taşıdığı belirlenmiştir Çalışmada elde edilen veriler Su Kalite kriterlerine göre değerlendirilmiş ve parametrelere göre akarsulardaki su kalite sınıfları belirlenmiştir.

Physico-chemical characteristics and nutrient levels of the Eastern Black Sea rivers

This study was conducted to determine physico -chemical characteristics and nutrient levels on a monthly basis of the rivers of the Eastern Black Sea reg ion with an average flow rate of about 10 m 3/sec and above, including Kızılırmak, Yeşilırmak, Melet, Pazarsuyu, Aksu, Harşit, Değirmendere, Solaklı, İyidere, Büyükdere, Fırtına, Çağlayan and Kapistre. The highest annual average values for electrical conductivity (EC), reactive phosphate (o -PO4), ammonium (NH 4), nitrite (NO 2), sulphate (SO4) and hardness were determined as 1.16 ±0.29 mS/cm, 0.81±0.66 µM, 11.6±10.4 µM, 2.83±3.1 µM, 333±74 mg/L ve 407±47 mg CaCO 3, respectively, in Kızılırmak (Samsun); the highest turbidity, total suspended solids (TSS) and organic matter (as permanganate index) as 191±99 FTU, 232±137 mg/L and 4.12±2.14 mg O/L respectively in Değirmendere (Trabzon); the highest silicate concentration in Melet (Ordu) as 305±47 µM; the highest nitrate concentration in İyidere (Rize) as 124 ±79 µM; and the highest chlorophyll-a levels in Yeşilırmak (Samsun) as 1.98±1.70 µg/L. As a result of cluster analyses, it was established that Kızılırmak river is in a group different from that of other rivers in terms of s ulfate, hardness and electrical conductivity and the rivers situated in eastern part of the region is more acidic than those in the west in terms of pH. Data obtained from the study were evaluated according to Water Quality criteria and water quality classes of the rivers were identified by parameters.

PDF

___

Akbal, F., Gürel, L., Bahadır, T., Güler, İ., Bakan , G., Büyükgüngör, H . 2010 . Multivariate statistical techniques for the assessment of surface water quality at the mid -black sea coast of turkey. Water, Air, and Soil Pollution 216: 21 -37.
Aksungur, M., Alkan , A., Zengin , B. , Tabak, İ., and Yılmaz, C. 2007 . Karadeniz alabalığının tatlısu ortamındaki göçü üzerine bazı çevresel parametrelerin etkisi. Ekoloji, 65: 28 -35 .
APHA , A ., WEF. 2011 . Standard methods for the examination of water and wastewater. In: E.W., Rice, A. D ., Eaton, R. B., Baird, L. S ., Clesceri (Eds) Standard Methods for the Ex amination of Water and Wastewater. American Public Health Association, Washington, D.C., New York.
Bakan , G., Boke Ozkoc , H ., Tulek, S ., Cuce , H . 2010. Integrated environmental quality assessment of kızılırmak river and its coastal environment. Turkish Jou rnal of Fisheries and Aquatic Sciences 10:453 -462
Bat, L., Gökkurt, O ., Sezgin , M., Üstün , F., Sahin , F. 2009 Evaluation of the black sea land based sources of pollution the coastal region of turkey. The Open Marine Biology Journal, 3:112 -124 .
Boran , M., S ivri, N . 2001. Trabzon (Türkiye) İl sınırları İçerisinde bulunan solaklı ve sürmene derelerinde nütrient ve askıda katı madde yüklerinin belirlenmesi. EU Journal of Fisheries and Aquatic Sciences , 18:343 -348 .
Chapman , D . 1996. Water quality assessments - a guide to use of biota, s ediments and water in environmental monitoring, E and FN Spon, Great Britain at the University Press, Cambridge.
Egge, J., Aksnes, D . 1992. Silicate as regulating nutrient in phytoplankton competition. Marine ecology progress series , 81: 281 -289.
Gedik, K., Verep , B., Terzi, E., Fevzioglu , S . 2010. Fırtına deresi (Rize`nin ) fiziko -kimyasal açıdan su kalitesinin belirlenmesi. Ekoloji, 19: 25 -35 .
Gültekin , F., Ersoy , A., Hatipoğlu , E., Celep , S . 2012. Trabzon İli akarsularının yağışlı dönem su kalitesi parametrelerinin belirlenmesi. Ekoloji, 21: 77 -88 .
Hadjikakou , M., Whitehead , P.G., Jin , L., Futter, M., Hadjinicolaou , P., Shahgedanova, M. 2011 Modelling nitrogen in the Y esilirmak river catchment in northern Turkey: Impacts of future climate and environmental change and implications for nutrient manag ement. The Science of the Total Environment, 409: 2404 - 2418 .
Karaçam, H ., Alemdağ , N ., Boran , M. 1994. Fırtına deresi'nin fiziksel ve kimyasal özellikleri üzerine bir araştırma. Su Ürünleri Dergisi, 11: 63 -69 .
Kumar, R.N ., Solanki, R. , J.I.N.. K . 2011 An assessment of seasonal variation and water. EJEAFChe, 10(8) : 2771 -2782 .
Ludwig , W., Dumont, E., Meybeck, M., Heussner, S . 2009. River discharges of water and nutrients to the mediterranean and black sea: Major drivers for ecosystem changes during past and future decades? Prog Oceanogr, 80: 199 -217 .
Luo , G ., Bu , F., Xu , X ., Cao , J ., Shu , W. 2011. Seasonal variations of dissolved inorganic nutrients transported to the linjiang bay of the three gorges reservoir, china. Environmental Monitoring and Assessment, 173: 55 - 64 .
Oguz, T., Velikova, V ., Cociasu , A ., Korshenko , A . 2008 Sta te of environment report 2000 2006/7, Commission on the Protection of the Black Sea Against Pollution, Istanbul.
Paasche , E. 1975. Growth of the plankton diatom thalassiosira nordenskioeldii cleve at low silicate concentrations. Journal of Experimental Marine Biology and Ecology , 18: 173 -183 .
Sanchez-Montoya Mdel, M., Arce, M.I., Vidal-Abarca , M. R., Suarez, M. L., Prat, N ., Gomez , R. 2012 Establishing physico -chemical reference conditions in mediterranean streams according to the European water framework d irective. Water Research , 46: 2257 - 2269 .
Verep , B., Serdar, O ., Turan , D ., Şahin , C. 2005. İyidere (Trabzon'n u n ) fiziko -kimyasal açıdan su kalitesinin belirlenmesi. Ekoloji, 15: 7 -16 .
Wang, W., L, ER. 1969. Variation of silica and diatoms in a stream. ASLO, 14: 941 -944 .