İLHANLILAR'DAN KALAN DİLSEL MİRAS

Moğolcada pek çok Türkçe sözcük bulunmaktadır. Moğol dilinden de Türkdilleri ve diyalektlerine çok sayıda sözcük geçmiştir. Batı Türkçesinin çeşitlidiyalektlerine baktığımızda Moğolca unsurların bu diyalektlerde de kullanıldığınıgörmekteyiz. Doğal olarak Moğolların yoğun yaşadığı veya onların yönetimmerkezlerine yakın olan Türk bölgelerinde Moğolca unsurların daha fazla bulunmasıbeklenmektedir. İran coğrafyasında konuşulan Türk ağızlarına da Moğolcadan çoksayıda sözcük geçmiştir. Bu çalışmada İlhanlıların başkenti olan Sultaniye ve onunyöresinde kullanılan Moğolca sözcükler ele alınmıştır.

The Linguistic Legacy of the Ilkhanate Era

here are many Turkic loanwords in the Mongolian language. There are also many loanwords borrowed from Mongolian language by Turkic languages and dialects. Looking at different dialects of the western Turkic, we see that Mongolian loanwords are also used in these dialects. Naturally, Mongolian words are expected to be found in Turkic areas that were close to Mongolian living areas or administration centers. Many Mongolian loanwords have also entered the Turkish dialects of Iran. This paper reviews the Mongolian loanwords used in the capital city of the Ilkhanate dynasty, Soltaniyeh, and its surrounding areas.

PDF

___

AKDOĞAN, Yaşar, (1999), Azerbaycan Türkçesinden Türkiye Türkçesine Büyük Sözlük, İstanbul: Beşir Yayınları.
ATALAY, Besim, (2006), Divanü Lûgat-it-Türk (Dizin), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. Azәrbaycan Dilinin İzahli Lüğәti, (2006), Bakı: Azәrbaycan Elmlәr Akademiyası Nәşriyyatı.
BUELL, Paul D. (2003), Historical Dictionary of the Mongol World Empire, Lanham, Maryland: Scarecrow Press.
CAFEROĞLU, Ahmet, (1954), "Azerbaycan ve Anadolu Ağızlarındaki Moğolca Unsurlar", Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 1-10.
CAFEROĞLU, Ahmet, (2008), "Azerî Lehçesinde bazı Moğol unsurları", Azerbaycan Yurt Bilgisi, Cilt: III, s. 1017-1022, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
CAFEROĞLU, Ahmet, (1968), Eski Uygur Türkçesi Sözlüğü, İstanbul: Türk Dil Kurumu Yayınları.
CLAUSON, Sir Gerard, (1972), An Etymological Dictionary of pre-thirteenth-century Turkish, Oxford: Clarendon Press.
CLAUSON, Sir Gerard, (2017), Türkçe-Moğolca Çalışmaları (Çev. Fatma Kömürcü). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayayınları.
Derleme Sözlüğü, (1993), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayayınları.
DOERFER, Gerhard, (1963), Türkische und Mongolische Elemente im Neupersischen, Band I: Mongolische Elemente Im Neupersischen, Wiesbaden: Franz Steiner Verlag.
EREN, Hasan, (1999), Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü, Bizim Büro Basım Evi.
EREN, Hasan, (2003), “Türkçede Moğolca Kalıntılar [Claus Schönig, Mongolishe Lehnwörter im Westogusischen Wiesbaden 2000, VI + 210. Turcologica 47]”. Belleten, C I: 171- 186.
GÜL, Bülent, (2015), "Orta Asyadan Anadoluya Moğol Yayılımının Dilsel Sonuçları", Türkbilig, 2015/30: 187-200.
GÜL, Bülent, (2016), Moğolca İbni Mühennâ Lügati, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
GÜLENSOY, Tuncer, (2007), Türkiye Türkçesindeki Türkçe Sözcüklerin Köken Bilgisi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KARTALLIOĞLU, Yavuz (2010), Çağdaş Moğolcanın Grameri, Ankara: Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü.
LESSING, Ferdinand D. (2003), Moğolca-Türkçe Sözlük (Çev. Günay Karaağaç), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
POPPE, Nicholas, (2016), Moğol Yazı Dilinin Grameri (Çev. Günay Karaağaç). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
POPPE, Nicholas, (2017), Mukaddimetü'l-Edeb, Moğolca-Çağatayca Çevirinin Sözlüğü (Çev.: Mustafa Kaçalin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
REZAEİ, Mehdi, (2015), İran-Zencan, Kaydar ve Yöresi Ağızları, Tahran: Avaye Hkavar Yayınları.
SCHÖNİG, Claus, (2000), Mongolische Lehnwörter im Westoghusischen, Wiesbaden: Harrassowitz Verlag.
SPULER, Bertold, (2011), İran Moğolları (Çev. Cemal Köprülü), Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Tarama Sözlüğü, (1996), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TOGAN, Zeki Velidi, (1981), Umumî Türk Tarihine Giriş (Üçüncü Baskı). İstanbul: Enderun Yayınları.
TOPARLI, Recep vd. (2007), Kıpçak Türkçesi Sözlüğü, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
TUNA, Osman Nedim, (1972), "Osmanlıcada Moğolca Ödünç Kelimeler I", Türkiyat Mecmuası, XVII: 209-250.
TUNA, Osman Nedim, (1976), “Osmanlıcada Moğolca Kelimeler II”, Türkiyat Mecmuası, XVIII: 281-314.
ÜNLÜ, Suat, (2013), Çağatay Türkçesi Sözlüğü, Konya: Eğitim Yayınları.
http://www.tdk.gov.tr
https://www.vajehyab.com