Şeyhülislâm Yahyâ divânı'nda su

16. yüzyılın ikinci, 17. yüzyılın ilk yarısında yaşayan Şeyhülislâm Yahyâ, Divân edebiyatının önemli şairlerinden biridir. Bu çalışmada şairin Divânında geçen su ve suyla ilgili unsurlar tahlil edilmiştir. Önce anasır-ı erbaa ve su hakkında genel bilgiler verilmiş, daha sonra suyla ilgili teşbih, mecaz, inanış ve tasavvurlar açıklanmıştır. Böylece Şeyhülislâm Yahyânın duygu ve düşünce dünyasıyla dönemin sosyal hayatının anlaşılmasına katkı sağlanmıştır.

The water concept in the Divan of Şeyhülislâm Yahyâ

Şeyhülislâm Yahyâ, who have living in the second half of the 16th and first half of the 17th. century, is one of the most important poets of the Divan literature. In this study, water and the corresponding elements, which are included in Divan of Şeyhülislâm Yahyâ, have analyzed. Firstly, general information about anâsır-i erba a and water is given, and then water-related simile, metaphor, beliefs and notions are explained. Thus, not only did it contribute to Şeyhülislâm Yahyâ s understanding of the world of feelings and thoughts but also contributed to the understandding of the social life of the period.

PDF

___

Aclûnî, İsmail Bin Muhammed, İmam Rezzin, Keşful-Hafā ve Nüzulül-İlbās, Darul- Kitabül-İlmiye, C. II, s. 214, No: 2121, Beyrut 1997.
Aktaş, Hasan, Çağdaş Türk Şiirinde Kozmik Âlem, Yort Savul Yay., Edirne 2008.
Aktaş, Hasan, İsmet Özelin Amentüsü, Birey Yaynları, İstanbul 2000.
Arslan, Ahmet, Aristoteles Metafizik I, Ege Üni. Edebiyat Fakültesi Yay., İzmir 1985.
Artun, Ekrem, Dini-Tasavvufi Halk Edebiyatı, Kitâbevi Yayınları, İstanbul 2010.
Azar, Birol, Türabî Divânı İnceleme-Metin, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Elazığ 2005.
Bilim ve Teknik Dergisi (Haz.: BDT Araştırma ve Yazı Grubu), TÜBİTAK Yayınları, Ankara 2005.
Burckhardt, Titus, Aklın Aynası Geleneksel Bilim ve Kutsal Sanat Üzerine Denemeler, İnsan Yayınları, İstanbul 1994.
Demirel, Şener, Ateş Redifli İki Matla Beytinin Karşılaştırmalı Tahlil Denemesi, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 10, S. 2, Elazığ 2000.
Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugât, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara 1993.
Eren, Abdullah, Şeyhülislâm Yahyâ Divânı Tahlili, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Erzurum 2004.
Gibb, E. Wilkinson, Osmanlı Şiir Tarihi, (Terc.: Ali Çavusoğlu), Akçağ Yayınları, C. III, Ankara 1998.
Güler, Zülfi, Divân Şiirinde Âb-ı Hayat, Özserhat Yayınları, Elazığ 2007.
Günay, H. Mehmet, Su, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 37, İstanbul 1991.
Hamidullah, Muhammed, Aziz Kuran Çeviri ve Açıklama, Beyan Yay., İstanbul 2000.
İbrahim Hakkı (Erzurumlu), Marifetnâme, (Sad.: M. Fuad Başar), Alem Yay., İst., 2006.
İpekten, Haluk, Nâilî Hayatı Sanatı Eserleri, Akçağ Yayınları, Ankara 1999.
Kanar, Mehmet, Osmanlıca Sözlük, Deniz Kitabevi, İstanbul 2000.
Karlıağa, H. Bekir, Anâsır-ı Erbaa, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul 1991.
Kavruk, Hasan, Şeyhülislâm Yahyâ Divânı Tenkitli Metin, MEB Yay., Ankara 2001.
Küçük, Sabahattin, Bâkînin Şiirlerinde Sosyal Hayatın İzleri, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 59, s. 153-166, Nisan 1989.
Küçük, Sabahattin, Bâkî Divânı, Tenkitli Basım, Ankara 1994.
Mengi, Mine, Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Akçağ Yayınları, Ankara 2008.
Mevlana Hâlid (Bağdadî), Divân Tercümesi, (Terc. Süleyman Kuku), Damra Yayınları, İstanbul 2010.
Onay, Ahmet Talat, Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, (Haz. Cemal Kurnaz), H Yayınları, İstanbul 2009.
Pala, İskender, Su Kasidesi, Kapı Yayınları, İstanbul 2004.
Pala, İskender, Dört Güzeller -Toprak, Su, Hava, Ateş-, Kapı Yayınları, İstanbul 2010.
Pala, İskender, Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü, Akçağ Yayınları, Ankara 1995.
Pala, İskender, Su, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 3, İstanbul 1991.
Sarı, İsa, Gazi Üniversitesi Eski Türk Edebiyatı-II Ders Notları, Ankara 2007.
Sefercioğlu, M. Nejat, Nevî Divânının Tahlili, Akçağ Yayınları, Ankara 2001.
Şentürk, A.A. ve Kartal, A., Eski Türk Edebiyatı Tarihi, Dergâh Yay., İstanbul 2011.
Tarlan, Ali Nihat, Fuzûlî Divânı Şerhi, Akçağ Yayınları, Ankara 2009.
Tolasa, Harun, Ahmet Paşanın Şiir Dünyası, Akçağ Yayınları, Ankara 2001.
Uludağ, Süleyman, Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, Kabalcı Yayınları, İstanbul 2005.
Üstüner, Kaplan, Divân Şiirinde Tasavvuf, Birleşik Yayınları, Ankara 2007.
Yazım Kılavuzu, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2005.
Yıldırım, Ali, Taşlıcalı Yahyâ ile Şeyhülislâm Yahyâ Divânlarında Zühdî ve Harâbâtî Kelimelerin Kullanımı, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 17, S. 2, Elazığ 2007.
Yıldırım, Ali, Eski Türk Edebiyatı Manzum Metin İncelemesi-II Ders Notları, 2012.
Yıldırım, Nimet, Fars Mitolojisi Sözlüğü, Kabalcı Yayınları, Kasım 2008.