Şah Abbas (1587-1629) dönemi Safevi-Gürcü münasebetleri

Asya ile Avrupa arasında bir köprü oluşturan Kafkasya'nın güneyinde bulunan Gürcistan coğrafyası, stratejik konumu sebebiyle tarihin her döneminde istilalara maruz kalmıştır. Miladî IV. asırda Hıristiyanlık ile tanışan Gürcüler, VII. asırda da Müslüman Araplarla karşılaşmışlardır. Daha sonra Arap-Bizans-Sasani mücadelelerinin yaşandığı Gürcistan coğrafyasında Selçuklu hâkimiyeti başlamış, 11. yüzyılda Kraliçe Tamara devrindeki bağımsızlıktan sonra Atabeyler ve Harzemşahların akınlarına maruz kalmıştır. Ardından Moğolların geldiği Gürcistan coğrafyası daha sonra Timur'un saldırılarına ve en sonunda da 16. yüzyılda Osmanlı akınlarına sahne olacaktır. Safevi Devleti'nin kurulup güçlenmesinin ardından ise bölgeye Safevi taarruzları olacak ve Safeviler Gürcistan'da mutlak hâkimiyet kurmak isteyeceklerdir. Biz, bu makalede işte bu taarruzların en sık yaşandığı Şah Abbas (1587-1629) devrindeki Safevi-Gürcü münasebetlerini anlatmaya çalışacağız.

Safavid-Georgian relations in the Shah Abbas (1587-1629) era

Forming a bridge between Asia and Europe in the south Caucasus, Georgia, geography, due to its strategic location in every period of history has been subject to invasions. Georgians met with Christianity in the IV. century. After that they have faced the Muslim Arabs in the VIII. century. Later, the Arab-Byzantine-Sassanid has experienced the struggles. After that, the geography of Georgia started the Seljuk rule. After the independence era of Queen Tamara (1184-1213) in the XI. Century, Georgia has been subject to raids by Atabegs and Khorezmshahs. Then the Mongols came to Georgia. Later, Geography of Georgia has been subject to attacks by Timur. Finally, in the XVI. Century, the region will be the scene of the Ottoman invasions. Following the strengthening of the Safavid Empire, they wanted to set up an absolute sovereignty in Georgia. In this article, we will try to explain the Safavid-Georgian relations in the Shah Abbas (1587-1629) era which the attacks were experiencing the most.

PDF

___

Bala, Mirza, "Gürcistan", Î.A., Mili Eğitim Basımevi, C. 4, s. 837-845, İstanbul, 1945.
Çoruh, H.-Kabaloğlu, M., "Tarihî Perspektiften Türk-Gürcü Akraba Toplulukları ve Akrabalık İlişkilerinin Bugüne Yansımasmdaki Yanılgılar", Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 153, s. 17, 1999.
Ebul-Hasan Kazvinî, Fevâidü's-Safeviyye, Müessese-i Mütâlaât ve Tahkikât-ı Ferhengi, Tahran, 1367.
Dursun, Davut, "Gürcistan (Fiziki ve Beşeri Coğrafya)", DÎA, c. 14, s. 310-311, İst., 1996.
Eravcı, H. Mustafa, "İran Don Juanı'nın Gürcistan ve Azerbaycan'a Dâir Verdiği Bilgiler", Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Sayı: 166, s. 37.
Fâikî, İbrahim, Azerbaycan Mesîr-i Tarih-i îran, İntişarât-ı Yâran, C. II, Tebriz, 1375.
İpek, Ali, "Sultan Alp Arslan Dönemi Türk-Gürcü Münasebetleri", Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 180, s. 129-136, Haziran, 2009.
İskender Bey Türkmen, Târih-i Alem Âra-yi Abbasi, Haz. İrec Afşar, Müessese-i İn-tişârât-ı Emîr Kebîr, Tahran, 1387.
Karamanlı, H.M., "Gürcistan (Osmanlı Hakimiyeti Dönemi)", DÎA, c. 14, s. 314-316, İst., 1996.
Kılıç, Remzi, XVI. ve XVII. Yüzyıllarda Osmanlı-İran Siyasî Antlaşmaları, Tez Yayınları, İstanbul, 2001.
Kırzıoğlu, M. Fahrettin, Osmanlıların Kafkas Elleri'ni Fethi (1451-1590), Sevinç Matbaası, Ankara, 1976.
Lang, D.M., "Georgia and the Fall of the Safavi Dynasty", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, University of London, Sayı: 14, s. 523-539, 1952.
Lang, D.M., The Last Years of the Georgian Monarchy (1658-1832), Columbia University Press, New York, 1957.
Minorsky, V., Tadhkirat al-Mulûk, London, 1943.
Minorsky, V., "Tiflis", İ.A., Milli Eğitim Basımevi, c. 12/1, s. 264-279, İstanbul, 1974.
Oruç Bey Bayat, Don Juan Of Persia: A Shi'ah Catholic (1560-1604), Çev: G. Le Strange, Great Britain, 1926.
Pâzuki, Rıza, Târih-i İran: Ez Moğol Tâ Afşâriyye, Şirket-i Çaphâne-i Ferheng, 1317.
Saray, Mehmet, "Gürcistan ve Gürcüler", Kafkas Araştirmalan, Sayı: 3, s. 1-27, İst., 1997.
Saray, Mehmet, Türk-İran İlişkileri, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2006.
Savory, Roger, İran Asr-ı Safevi (Iran Under The Safavids), İngilizceden Farsçaya Çev: Kambiz Azizi, Neşr-i Merkez, Tahran, 1374.
Savory, Roger, "The Safavid Administrative System: Phase Two (1588-1629)", The Cambridge History Of Iran: The Timurid And Safavid Periods, Cambridge University Press, C. 6, s. 363-366, Cambridge, 1986.
Sümer, Faruk, "Abbas I", DİA, c. 1, s. 18, İstanbul, 1988.
Sümer, Faruk, "Safevi Tarihî İle İlgili İncelemeler: I. ve II. Abbas Devirleri", Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, Sayı: 69, s. 9-32, Ekim 1990.