ROMANYA ARŞİVLERİNDE ADANA GÖRÜŞMELERİ (30-31 Ocak 1943)

İkinci Dünya Savaşı başlarında tarafsız kalmayı tercih eden Türkiye, savaş süresince hem Müttefik hem de Mihver devletlerinin baskılarına maruz kalmıştır. Ayrıca Balkan Paktından dolayı müttefik olduğu ülkelerin, işgale uğraması ya da savaşa katılması Türkiye’nin dış politikasını etkileyen unsurlardan birisi olmuştur.Bu ülkelerden birisi olanRomanya, İkinci Dünya Savaşında Almanya’nın yanında yer almış ve Türkiye’nin savaşta izlediği tarafsızlık politikasından derinden etkilenmiştir. Almanya’nın Stalingrad Savaşında başarısız olması ve Sovyet Rusya’nın Balkanlara yayılma ihtimali, Türkiye ve Romanya’yı yakından ilgilendirmekteydi. 1943 yılına gelindiğinde Müttefik Devletleri, Türkiye’nin tarafsızlığına son vererek, Almanya’nın nihai yenilgiye uğratılması için sorumluluk alması yönünde isteklerde bulunmuşlardır. Bu bağlamda Müttefikler ile Türkiye arasında yapılan görüşmelerin birisi de Adana’da gerçekleşmiştir. Bu çalışmada Adana Görüşmeleri, Romen Dışişleri Bakanlığı Arşivi belgeleri temel alınarak analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Türkiye, Romanya, İkinci Dünya Savaşı, Müttefik Devletler, Mihver Devletleri.

Adana Debates in Romanian Archives (30-31 January 1943)

Preferring to remain neutral in the beginning of the Second World War, Turkey experienced pressure from both allied powers and axis countries during the war. Furthermore, invasion or partial status of its allied countries was one of the factors those affecting Turkey’s foreign policy. One of those countries, Romania was Germany’s ally during the Second World War and affected deeply Turkey’s impartiality policy followed during this period. Germany’s defeat in Stalingrad front and possibility of Russian expansion in Balkans were concerning both Turkey and Romania closely. In 1943, the allied powers demanded that Turkey had to cease its impartiality and take responsibility by joining the war for final defeat of Germany. In this context, one of the debates between Turkey and the allied powers took place in Adana. The present study analyzes the Adana Debates based on the documentaries found in the archives of Romania Ministry of Foreign Affairs.

Keywords:

Turkey, Romania, the Second World War, Allied Countries, Axis Countries.,

PDF

___

a-) Arşiv Belgeleri A. M. A. E.,Fond Turcia 71/E.9, vol. 151, Romanya’nın Ankara Elçiliği’nin 02.02.1943 tarih ve 40/190 no’lu telgrafı. A. M. A. E.,Fond Turcia 71/E.9, vol. 151, Romanya’nın İstanbul Konsolosluğu’nun 05.02.1943 tarih ve 204 no’lu raporu. A. M. A. E.,Fond Turcia 71/E.9, vol. 151, Romanya’nın Lizbon Elçiliği’nin 07.02.1943 tarih ve 42/235 no’lu telgrafı. A. M. A. E.,Fond Turcia 71/E.9, vol. 151, Romanya’nın Ankara Elçiliği’nin 17.02.1943 tarih ve 55/291 no’lu raporu. b-) Araştırma-İncelemeler ARMAOĞLU, Fahir, 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, (Cilt 1-2: 1914-1995), genişletilmiş 12. Baskı, İstanbul, Alkım Yayınevi, (tarih yok). AYDIN, Aydın, “İkinci Dünya Savaşı ve Türkiye, 1939-1945”, Türk Dış Politikası, Ed. Baskın Oran, C. I, 1. Baskı, İstanbul, 2001. BİLGİN, Mustafa Sıtkı- Steven Morewood , “Turkey's Reliance on Britain: British Political and Diplomatic Supportfor Turkey against Soviet Demands, 1943-1947”, Middle Eastern Studies, 40/2, 2004. HART, Liddell, II. Dünya Savaşı I, çev. Kerim Bağrıaçık, 5. Baskı, İstanbul, YKY, 2003.
KOÇAK, Cemil, Türkiye’de Milli Şef Dönemi (1938-1945), C. II, İstanbul, 1996. OLMERT, Y., “Britain, Turkey and the Levant Question during the Second World War”, Middle Eastern Studies, 23/4, 1987. ÖZÇELİK, Mücahit (2010), “ İkinci Dünya Savaşı’nda Türk Dış Politikası”, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (29), 2010.