ATATÜRK DÖNEMİ ERGANİ MADEN İŞLETMESİ

Bakır insanların eski çağlardan beri çeşitli amaçlarla kullandığı ve günümüzde de sanayinin temel girdileri arasında yer alan önemli metallerden biridir. Türkiye Dünyada maden yataklarının zenginliği açısından şanslı ülkeler arasında yer alır. Dünyada üretilen 50'yi aşkın maden çeşidi için yapılan değerlendirmede Türkiye, 29 çeşit ile Dünyada ilk 10 ülke arasında yer almaktadır. Yapılan arkeolojik çalışmalar, Anadolu'da madenciliğin M.Ö.7000 yıllarına kadar uzandığını ve burada kurulan uygarlıkların gelişmesinde önemli bir rol oynadığını ortaya koymuştur. Yeryüzünün ilk yerleşilen alanlarından biri olan Anadolu'da, madene dayalı yüksek uygarlıklar kurulmuştur. Anadolu'ya geldiklerinde maden konusunda derin bilgilere sahip olan Türkler, Anadolu madenciliğin gelişmesinde önemli katkı sağlamışlardır. Cumhuriyet'in ilanı ile birlikte ekonomik hayatın önemli bir kısmını oluşturan madencilik faaliyetlerini bir düzene sokmak amacıyla çok önemli sayılabilecek çalışmalara başlanılmıştır. Bu dönemde ülke madenciliğinin gelişmesini sağlayacak politikalara yer verilmiş, bu alanda hizmet sağlayacak kurum, kuruluş ve işletmeler tesis edilmiştir. Cumhuriyet'in ilk yıllarından itibaren Türk madenciliğinin gelişmesini sağlayacak tedbirlerin alınması gerektiğini ifade eden Mustafa Kemal, milli sanayinin kurulması ve gelişmesinin maden arama ve işletmeye sıkı sıkıya bağlı olduğunu belirtmiş ve madenciliğe özel bir önem vermiştir.

The Ergani Mining Plant During Atatürk's Era

Copper is one of the important metals that people have used for various purposes since ancient times and that is among the essential inputs of industry today. Turkey is among the lucky countries in the world in terms of its rich mineral deposits. Over 50 kinds of minerals are produced in the world and Turkey is among the top 10 mineral-producing countries with the 29 minerals it produces. Archaeological research shows that mining in Anatolia dates back to 7000 B.C. and that it played an important role in the development of the civilizations established there. In Anatolia, one of the first settled territories of the world, high civilizations based on metals were established. The Turks, who had profound knowledge about metals when they first arrived in Anatolia, made significant contributions to the development of Anatolian mining. With the proclamation of the Turkish Republic in 1923, very important endeavors were initiated to organize the mining activities that constituted a significant part of the economic system. In this period, policies to develop the mining of the country were adopted and institutions, organizations and companies to serve in this sector were established. From the first years of the Republic, Mustafa Kemal Atatürk, who placed special emphasis on mining, stated that measures to develop Turkish mining must be taken and that establishment and development of national industry strictly depended on mineral exploration and mining.

PDF

___

BCA., 30. 10. 0.0 / 176.212.3.
BCA., 30. 10. 01 / 19.106. 3.
BCA., 30. 01. 01 / 6. 34.18
BCA., 30.18. 01 / 23. 22. 6
BCA., 30.18. 01 / 20. 52.10
BCA., 30.10.01 / 7. 40. 8
BCA., 30. 18. .01 / 40. 79. 14
BCA., 30.10. 01 / 176. 214. 10
BCA., 30.18. 01 / 91. 64. 12.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devresi V, C. 12, Ankara 1936.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. 12, S.249, Ankara 1936.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre II, C. 22, Ankara 1977.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre II, C. 5, Ankara 1975.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devre III, C. 23, Ankara 1977.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devresi III, C. 22, Ankara 1977.
TBMM Zabıt Ceridesi, Devresi IV, C.14, Ankara 1935.
TBMM Zabıt Ceridesi, C. V, Ankara 1935.
TURAN GAZETESİ, 13 Agustus 1934.
ÇEVİK, Mehmet, Özkan Demir, "Etibank Ergani Bakır İşletmesi'nin Kuruluşu ve Elazığ Maden İlçesine Getirdikleri", Turkish Studies, Volume 9/7, Summer 2014.
DOĞANAY, Rahmi "1930-1945 Dönemi Doğu Anadolu'da Uygulanan Sanayi Politikaları", Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 10, Elazığ 2000.
ELDEM, Vedat, Harp ve Mütareke Yıllarında Osmanlı İmparatorluğu'nun Ekonomisi, Ankara 1994.
ERGANİ BAKIRI TÜRK ANONİM ŞİRKETİ, İdare Meclisi Raporu, 30 Nisan 1935
ERGANİ BAKIRI TÜRK ANONİM ŞİRKETİ, İdare Meclisi Raporu, 30 Nisan 1936
ÖKÇÜN, A. Gündüz, "XIX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Maden Üretiminde Türk Azınlık ve Yabancı Payları", İktisat Tarihi Yazıları, Ankara 1987.
ÖZDAĞ, Abdullah, "Osmanlı Bakır İşletmeciliğinde Tokat Kalhanesi" Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 9/7 Summer 2014.
P. DE WİJKERSLOOTH, " Elazığ İli, Ergani - Maden Bakır Yatakları Hakkındaki Bilgiye Yeni Bir İlave", MTA Enstitüsü Dergisi, S. 33, Ankara. SÜMER, Faruk, Selçuklular Döneminde Türkiye'de Madenler, İstanbul 1989.
TAŞKIN, Ünal, "Cumhuriyetin İlk Yıllarında Elazığ (1925-1930)", Tarihten Günümüze Elazığ Kongresi, Elazığ 2014.
THOBİ, Jaques, "Osmanlı Devleti'nde Yabancı Sermaye", TCTA¸ C.3, İstanbul 1985.
TIZLAK, Fahrettin, "XVIII. Yüzyıl Sonu İle XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Harput Çevresinde Madencilik Faaliyetleri", Fırat Üniversitesi Harput Uygulama ve Araştırma Merkezi Geçmişten Geleceğe Harput Sempozyumu, Elazığ 2013.
TIZLAK, Fahrettin, Osmanlı Döneminde Keban-Ergani Yöresinde Madencilik, Ankara 1997.
ULUTAN, Burhan, Etibank 1935-1985, Ankara 1987.
Ünal, M. Ali, XVI Yüzyılda Harput Sancağı (1518-1566), Ankara 1989.
YİĞİT, Ali, " Maden (Ergani Madeni) Kasabası'nın Kuruluş, Gelişme ve Fonksiyonları", F.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, C.14, S.1, Elazığ 2004. Tablo 4: