Ali Dinar Dönemi (1898-1916) Osmanlı-Darfur İlişkileri

Darfur, 19. yüzyılın sonlarına doğru emperyalist güçlerin, Fransa ve İngiltere, işgal hedefi haline geldi. Mehdi'nin kuvvetleri tarafından yönetilen Sudan, Darfur'da bir süre için bir rahatlama sağladı. Ancak Darfur için sıkıntılı günler Sudan’ın 1898 yılında İngilizler tarafından işgalinden sonra başladı. Umdurman Savaşı’ndan sonra Darfur’a dönen Ali Dinar, sultanlığı yeniden kurarak düzeni sağlamaya çalıştı. Bağımsız olabilmek için Darfur’u işgal etmek isteyen İngiltere’nin bazı isteklerini geri çevirdi. Osmanlı idaresi ile ilişki kurmak için Hicaz’a Mahmil yolladı. Daha sonraki süreçte bayrak isteyerek Osmanlı yönetimi altına girmeye çalıştı. Birinci Dünya Savaşı’ndan sonra Osmanlı Devleti ile birlikte Cihat’a katıldı. Kısıtlı imkânlardan dolayı yenilerek sultanlığı işgal edildi.

Anahtar Kelimeler:

Ali Dinar, Darfur, Sudan, Osmanlı Devleti, Senûsi Tarikatı

The Ottoman-Darfur relationships at the period of Ali Dinar (1898-1916)

Towards the end of 19-th century, Darfur region became the target of invasion by imperialistpowers, France and England. Governed Sudan by Mahdi's forces resulted a relief for a period oftime in Darfur. However, distressed days began for Darfur after the invasion of Sudan by Englandin 1898.After the Battle of Omdurman, Ali Dinar returned to Darfur, and then he, establishingsultanate, struggled to get order. In order to be independent, he refused some desires of Britainwhich wanted to occupy Darfur. He sent to Mahmil to the Hijaz to get connection with theOttoman administration. Later period, he requested flag to get under the Ottoman rule. After thedeclaration of Jihad at the beginning of the First World War, he participated Jihad with theOttoman State. Because of the lack of means, he was defeated and his sultanate was occupied.

Keywords:

Ali Dinar, Darfur, Sudan, Ottoman Empire, the Senussi Order,

PDF

___

KAYNAKLAR Antonius 1955 George Antonius, The Arab Awakening, Hamish Hamilton, London. Arkell 1940 A. J. Arkell, “The Coinage of Ali Dinar, Sultan of Darfur, 1898-1916”, Sudan Notes and Records, Vol. XXIII, Part: I, s. 151-160. Bayur 1953 Yusuf Hikmet Bayur, Türk İnkılabı Tarihi 1914-1918 Genel Savaşı Kısım:1, Cilt: III, TTK Basımevi, Ankara. Becker 1945 C. H. Becker, “Darfur”, İslam Ansiklopedisi, Cilt:3, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, s. 483-485. Bilgenoğlu 2013 Ali Bilgenoğlu, İngiliz Sömürgeciliğinin Mısır ve Sudan Örneğinde Karşılaştırmalı Bir Çözümlemesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir. Birinci Dünya Harbi’nde Türk Harbi, Cilt: VI, Hicaz Asir Yemen Cepheleri ve Libya Harekâtı 1914-1918, Genelkurmay ATASE Başkanlığı Yayınları, Ankara, 1978. Çabuk 2017 Mustafa Çabuk, “Cihan Harbi’nde Sudan’daki Osmanlı Faaliyetleri ve Şeyhülislam’ın Cihat Mektubu”, Türkiyat Mecmuası, Cilt: 27/1, s. 101-120. Çaycı 1995 Abdurrahman Çaycı, Büyük Sahra’da Türk-Fransız Rekabeti (1858-1911), TTK Basımevi, Ankara. Daly 1980 M. W. Daly, British Administration and the Northern Sudan 1917-1924, Nederlands Historisch-Archaeologisch Instıtuut te İstanbul. Daly 2007 M. W. Daly, Darfur’s Sorrow, Cambridge University Press, New York. Hill 1967 Richard Hill, A Bibliographical Dictionary of the Sudan, Frank Cass, London. Holt ve Daly 1979 P. M. Holt; M. W. Daly, A History of the Sudan from the Coming of Islam to the Present Day, Weidenfeld and Nicolson, London. Hülagü 2006 Metin Hülagü, Pan-İslamizm: Osmanlının Son Umudu, Yitik Hazine, İzmir. Jones 1935 H. A. Jones, The War in the Air, Vol.V, The Clarendon Press, Oxford. Kavas 2007 Ahmet Kavas, “Osmanlı-Darfûr Münasebetleri”, İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 16, s. 105-120. Larşer 1928 M. Larşer, Büyük Harbde Türk Harbi, (Ter. Mehmed Nihad), Cilt:3, Askeri Matbuat, İstanbul.