Ebu’l-Fütûh Necmüddîn (Kemâlüddîn) Ahmed b. Muhammed b. es-Serî b. es-Salâh’ın (ö. 548/1153) eş-Şeklü’r-Râbiʿ min Eşkâli’l-Kıyâsi’l-Hamlî Eserinin Tahkik ve Değerlendirmesi

Bu makalede, klasik mantık tarihinde şekil ve modları ile ele alınan kıyasın dördüncü şekline dair ilk kez yazılmış eş-Şeklü’r-Râbiʿ min Eşkâli’l-Kıyâsi’l-Hamlî isimli eserin tahkiki ve içerik değerlendirmesi yapılmıştır. Bu çalışmadan önce, eserin Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi Ayasofya Koleksiyonu 4830’daki nüshasının görüntüsü ve daktilo edilmiş hali yayınlanmıştır. Ancak biz yine aynı koleksiyonda 4845 nüshasını tespit ettik. Önceki çalışmaların dayandığı 4830 nüshasında eksiklikler bulunmakta ve bundan kaynaklı olarak da yapılan daktilo çalışmaları bir takım hata ve yanlışlıklar barındırmaktaydı. Bu nedenle mantık tarihinde bir ilk olan böyle bir eseri daktilo halinden kurtarıp tahkikli halini okuyucuya sunduk. Bununla beraber eser, bir savunu metni olduğundan inceleme bölümünde müellifin dördüncü şekil ile ilgili temel fikirlerini yansıtacak şekilde iddiaların, itirazların ve delillerin mantıksal değerlendirmesini yaptık.

Anahtar Kelimeler:

Ebu’l-Fütûh Necmüddîn (Kemâlüddîn) Ahmed b. Muhammed b. es-Serî b. es-Salâh, eş-Şeklü’r-Râbiʿ min Eşkâli’l-Kıyâsi’l-Hamlî, , eş-Şeklü’r-Râbiʿ min Eşkâli’l-Kıyâsi’l-Hamlî, Kıyas, Dördüncü Şekil ve Modları

The Disputation on the Fourth Figure in the Post-Aristotelian Logic: A Critical Edition of Arabic Text and Reviewing of Abu al-Futūḥ Najm al-Dīn (Kamāl al-Dīn) Ahmad b. Muḥammad b. al-Serī b. al-Salāh’s (d. 548/1153) al-Shakl al-Rābiʿ min Ashkāl al-Qiyās al-Hamlī

In this article, we produced a critical edition of Abu al-Futūḥ Najm al-Dīn (Kamāl al-Dīn) Ahmad b. Muḥammad b. al-Serī b. al-Salāh’s (d. 548/1153) work named al-Shakl al-Rābiʿ min Ashkāl al-Qiyās al-Ḥamlī and examined his arguments on the fourth figure of the syllogism in the context of the work from the viewpoint of logical validity. This work is the first text that evaluated the mods of the fourth figure in classic logic. Before this paper, this work had been published a few times as photography and typewritten through used its manuscript numbered 4830 in the Süleymaniye Manuscript Library, Ayasofya Collection. However, we explored a different copy of this manuscript in the same collection numbered 4845. The former manuscript contains some deficiencies such as erased its ink. For this reason, these published versions are lacking in some expressions. So, our main aim in this article is to prepare a factual critical edition of the work.

Keywords:

Abu al-Futūḥ Najm al-Dīn (Kamāl al-Dīn) Ahmad b. Muḥammad b. al-Serī b. al-Salāh, al-Shakl al-Rābiʿ min Ashkāl al-Qiyās al-Hamlī, Syllogism, the Fourth Figur and Its Moods,

PDF

___

Akkanat, Hasan. “Dördüncü Şeklin Aidiyatı, Meşruiyeti ve İslam Mantık Düşüncesindeki Yeri”. Felsefe Dünyası 1/49 (2009), 251-274.
Alper, Ömer Mahir. “İbnü’s-Salâh, Ebü’l-Fütûh”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 21/197-198. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2000.
Atay, Hüseyin. “Mantıktaki Kıyasın Dördüncü Şekline Dair”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 16/ (1968), 35-66.
Ebu’l-Fütūh Necmüddīn (Kemālüddīn) Aḥmed b. Muḥammed b. es-Serī b. eṣ-Ṣalāḥ. eş-Şeklü’r-Rābiʿ min Eşkāli’l-Ḳıyāsi’l-Ḥamlī. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Ayasofya Koleksiyonu, 4830.
Ebu’l-Fütūh Necmüddīn (Kemālüddīn) Aḥmed b. Muḥammed b. es-Serī b. eṣ-Ṣalāḥ. eş-Şeklü’r-Rābiʿ min Eşkāli’l-Ḳıyāsi’l-Ḥamlī. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Ayasofya Koleksiyonu, 4845.
el-Ḥillī, Cemālüddīn el-Ḥasen İbnü’l-Muṭaḥḥar (ö 726/1325). el-Muḥākemāt min Şerḥi’l-İşārāt. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Damat İbrahim Paşa, 817.
el-İṣfehānī, Ekmeleddin. Şerḥu’l-İşārāt. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Turhan Valide Koleksiyonu, 206.
el-Urmevī, Sirācuddīn Maḥmūd (ö 682/1283). Şerḥu’l-İşārāt. Topkapı Sarayı Müzesi Kütüphanesi, III. Ahmed Kitaplığı, 3269.
eṭ-Ṭūsī, Naṣīruddīn (ö 672/1274). Şerḥu’l-İşārāt. İran: Maṭbaʿatu’l-Ḥaydarī, 1377.
İbn Kemmūne, ʿİzzüddevle Sa‘d b. Manṣūr b. Sa‘d el-İsrāīlī el-Baġdādī (ö. 683/1284). Şerḥu’l-Uṣūl ve’l-Cümel min Mühimmāti’l-ʿİlm ve’l-ʿAmel. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Ragıp Paşa, 845.
İbnu’l-Lebbūdī, Ebū Zekeriyyā Necmüddīn Yaḥyā (ö 670/1271). Şerḥu’l-İşārāt. Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesi, Ayasofya Koleksiyonu, 2420.
Rescher, N. Galen and the Syllogism. University of Pittsburgh Press, 1966.
Sabra, A. I. “A Twelfth-Century Defence of the Fourth Figure of the Syllogism”. Journal of the Warburg and Courtauld Institutes 28/ (1965), 14-28.