Tanzimat Dönemi Roman Tiplerine Farklı Bir Bakış Denemesi

Tanzimat'ın ilanından sonraki süreçte önce çeviri sonra da adapte ve telif eserlerin yazılmasıyla birçok roman ve roman tipi Türk okurunun hayatına girer. İlk dönem romanları çeşitli teknik kusurları, eksiklikleri taşımasının yanında canlı, yerli ve ilginç tiplerin oluşumunu da sağlar. Toplumu eğitmeyi kendine şiar edinmiş ilk dönem yazarları anlattıkları olayların kahramanlarını da yaşadıkları toplumdan seçerler. Bu çalışma içerisindeki roman tiplerinin temsil ettikleri sosyal konular; kadının toplumdaki yeri, Batı'yı yanlış anlamış kişilerin düştüğü durumlar ve kölelik olarak sayılabilir. Çalışmada seçilen yazarlar Ahmet Mithat Efendi, Recaizade Mahmut Ekrem ve Namık Kemal'dir. Ele alınan eserler ise Dürdane Hanım, Felatun Bey ile Rakım Efendi, Araba Sevdası, İntibah'tır. Bu eserlerde seçilen konuların ışığında öne çıkan tiplerin romanda varoluş ve işlevlerinden hareketle çeşitli başlık ve sınıflamalar belirlenmiştir. Bu tipler dönemleriyle, romandaki temsil özellikleriyle, yazarlarının dönemlerine ve dünyaya bakış açılarıyla değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tanzimat roman tipleri, Ulviye Hanım, Dilaşup, Bihruz Bey, Felatun Bey, Canan, Alafrangalaşma

A Different Approach to the Novel Types of Tanzimat Period

During the process after the declaration of Tanzimat, many novels and novel types take part in the lives of Turkish readers through firstly translated and later adapted and original works. Even though the first period novels has various technical defects and deficiencies, they also triggers to the birth of vivacious, domestic and interesting types. The writers who targets to educate the community select their heroes from the society they are part of. The social issues in novel types that were scrutinized in this study, are basically women's role in society, wrong Westernization and slavery. The authors in the study are Ahmet Mithat, Recaizade Mahmut Ekrem and Namık Kemal; texts are Dürdane Hanım, Felatun Bey ile Rakım Efendi, Araba Sevdası, İntibah. In this context, various titles and classifications were identified on the basis of existence and functions of prominent subjects in the novels. These types were assessed with reference to their period, the representation features in novels and the perspectives of their writers.

Keywords:

Tanzimat literature, novel, type, europeanism, woman,

PDF

___

Ahmet Mithat Efendi. (2015). Felâtun Bey ile Rakım Efendi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Ahmet Mithat Efendi. (2005). Dürdane Hanım. İstanbul: Beyaz Balina Yayınları.
Adler, Alfred. (2015). Sosyal Roller ve Kişilik. (çev. Turhan Yörükân). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Ceran, Dilek. (2002). "Mürebbiyelik ve Türk Romanında Bazı Mürebbiye Tipleri".Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 12: 215-227
Dino, Güzin. (2008). Türk Romanının Doğuşu. İstanbul: Agora Kitaplığı.
Finn, Robert P. (2003). Türk Romanı (İlk Dönem, 1872-1900). (çev.Tomris Uyar), İstanbul: Agora Kitaplığı.
Fordham, Frieda. (2015). Jung Psikolojisinin Ana Hatları. (çev. Aslan Yalçıner), İstanbul: Say Yayınları.
Has-er, Melin. (2000). Tanzimat Devri Türk Romanında Kadın Kahramanlar. Ankara: AKMB Yayınları.
Kandiyoti, Deniz. (2007). Cariyeler, Bacılar, Yurttaşlar. İstanbul: Metis Yayınları.
Karabulut, Mustafa (2003). "Tanzimat Dönemi Türk Romanında Kadın Üzerine Tematik Bir İnceleme". Erdem Dergisi, 64: 49-69.
Mardin, Şerif. (1991). Türk Modernleşmesi (Makaleler IV). İstanbul: İletişim Yayınları.
Moran, Berna. (1983). Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış. İstanbul: İletişim Yayınları.
Namık Kemal. (2014). İntibah, İstanbul: İskele Yayınları.
Parla, Jale. (2009). Babalar ve Oğullar / Tanzimat Romanının Epistemolojik Temelleri. İstanbul: İletişim Yayınları.
Parlatır, İsmail. (1987). Tanzimat Edebiyatında Kölelik. Ankara:Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Parlatır, İsmail. (1984). "Türk Romanında Tipler: Bihruz Bey". Türk Dili Dil ve Edebiyat Dergisi, C: XLVIII, 390-391: 265-271
Recaizade Mahmut Ekrem. (2015). Araba Sevdası. İstanbul: İskele Yayınları.
Solmaz, Mustafa. (2015). "Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat, Felatun Bey ile Rakım Efendi ve Araba Sevdası Romanlarına Göre 19. Yüzyılın İkinci Yarısında Osmanlı Toplumunda Değişim ve Batılılaşma". Turkish Studies, 10/4 : 835-850.
Tanpınar, Ahmet Hamdi. (1982).19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Çağlayan Basımevi.
Yiğitbaş, Maksut. (2015). “Tanzimat Dönemi Tercümeler ve Türk Romanı”, XI. Milli Türkoloji Kongresi Bildirileri, C: 1 İstanbul