Ayşen AKAY, Mustafa HARMANKAYA, İlknur ERSOY

Farklı çinko kaynaklarının buğdayın verim ve verim özelliklerine etkisi

Bu çalışma konya şartlarında (Makarnalık)ve dağdaş (Ekmeklik)buğday çeşitleri üzerine farklı çinko kaynaklarının etkisini tespit etmek amaçıyla ,1998-2000 yılları arasında 2 yıl Süreyle yürütülmüştür. Araştırma tesadüf blokları denfeme tertibine göre faktöriyel olarak düZENLENMİŞTİR Beş farklı kimyasal formdaki çinko kaynağı, Üç dozda(0-0.75-1.50kg/da zn)üç tekerürlüolarak yapraktan uygulanmıştır Araştırmada Kızıltan ve Dağdaş buğday çeşitlerinde yapılan vatyans analizinde çinko uygulamaları ve çinko dozları bakımından verim, bin dane ağırlığı, bitki boyu ve başak boyunda önemli farklılıklar tespit edilmiştir. Genel olarak çinko kaynaklanılın hepsinde de çinko uygulama dozu arttıkça verim artmıştır. En yüksek iverim değerleri her iki yılda da çoğunlukla» çinko oksit ve çinko - EDTA ve çinko glukonat uygulamalarındadır.Her yıl arasında en yüksek dane verimi Kızıltan çeşidinde 2817 kgda (kontrol parsellerinde ortalama 209.4 kgda) ile $ftko pruvat uygulamasında, Dağdaş çeşidinde ise 267.9 kgda (kontrol parselinde 246.8 kgda) ile çinko İşTA uygulamasında görülmüştür. Denemenin ikinci yılında Kızıltan çeşidinde bin dane âğırhğı bakımından; Dağdaş çeşidinde ise bitki boyu bakımından çinko kaynaklan arasında Duncan testine göre önemli farklılıklar (P< 0.01) tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

verim ögeleri, yapraklar, bitki boyu, buğday, verim, çinko, çinkolu gübreler, 1000 tane ağırlığı

Effects of different zinc sources on yield and yield characteristics of wheat

This Study aimed to investigate the effect of different zinc resources oil varieties of Kiziltan and Dağdaş wheats for 2 years in during periods 1998-2000 fbr Konya province. The study was arranged to randinüzed black experimental design as factorial 3 doses (0-0.75-1.50 kg/da) ttttd 3 replications. Five chemical forms of zinc resources were applied to the leaves. The results abtained from Kiziltan and Dağdaş varietes showed that zinc application and zinc doses with yield. 1000 grain weight, plant height, relationships spike lenght was found different in terms of variance analysis. In general, in all zinc resources, as the zinc application dose increased, yield also rised. The highest yields according to the years in Kiziltan and Dağdaş variates were obtained as 283.7 kgda (average 209.4 kgda in control plots) by appUcationof zinc pruvat and 267.9 kgda (average 246.8 kgda in control plots) with application of zinc edta respectively. In second year of study, the difference of zinc researces was found significant (t*<O.01) fbr ftuncan test according to the 1000 grain weight İn Kiziltan atıd in term of plant height in Dağdaş varieties.

Keywords:

yield components, leaves, plant height, wheat, yields, zinc, zinc fertilizers, 1000 seed weight,

___

Anonymous,2001.Konya Meteoroloji Bdlge Müdürlüğü Rasat Verileri
Akay,1998.Kireçli Topraklarda fosfor ve Çinko Gübrelemesinin Buğday Verim ve Kalitesine Etkisi.S.Ü.Fen Bilimleri Ens Doktora(Yayımlamamış),Konya.
Bansal,R.L., Takkar, P.N., Bhandarı, A.L., Rana, D.S 1990. Critical Level of DTPA Extratable Zn for Wheat İH Alkaline Soils of Semiarid Region of Punjab, India. - Fertilizer Research .21 0) 163 -1.66.
Bhatt, V.R., Dangarwala R.T.1981 Effect of Micronntrient Carriers on The Yield, Zn . Content and Üptöte of Wheat, journal erf tte Indian Soc, of Soil Sci. 29 (4) 567 -569.
Çakmak İ.,Yılmaz A,Kalaycı,M., Ekiz H., Torun B.,Erenoğlu and Braun,H.J.. 1996 a. Zinc Deficiency as a Critical Nutritlonal Problem in. Wheat Production in Central Anatolia.Plant and Soil, 180: 163-172,Netherlands.
Çakmak,İ.,Sarı N.,Marschner H., Kalaycı, Yılmaz., and Gülüt, K.Y.1996 b. Dry Matter Production and Distribution of Zinc in Bread and Durum Wheat Genotypes Differing in Zinc Effldency.Plant and Soil, 180: 173-181,Netherlands.
Düzgüneş, O. 1963. Bilimsel Araştırmalarda İstatistik Prensipleri ve Metottan. Ege Üniv. Matbaası, İzmir.
Gezgin 1995. Yapraktan Uygulanan Çinkonun Buğdayda Verim,Verim Unsurları ve Yaprakta Mazi Besin Elementleri Kapsamına Etkisi. S.Ü. Ziraat Fak. Dergisi: .8 (10):145-158.
Hamilton M.A.,Westerman,D.T.,and James.D.W.1993,Factors Affecting Zinc Uptake in Cropping Syfttetes. Soil Soc. Söc. Am.J., September-October Vol.57.
Helaloğlu C., Torun B., Telay İ.,Çakmak,İ., 1998 Harran Ovası Sulu Koşullarında Değişik Buğday Genotiplerinin Çinko Gübrelemesine Reaksiyon ve Çinko Yetersizliğine Dayanıklı Genotiplerin Seçimi. 1.Ulusal Çinko Kongresi,417-423.
Kacar, B., Özgümüş A., Chaudhry, M.R. 1984. Büyük Konya Havzası Topraklarının Çinko Gereksinimi Üzrinde Bir Araştırma Doğa Bilim Dergisi, D2, 8,2.
Kenbaey,B.ve Sade,1998 Konya Kıraç Koşullarında Arpa. Çeşitlerinin (Hordeum vulgare , L.)Çinko Dozlarına Tepkilerinin Belirlenmesi. 1 .Ulusal Çinko, Kongresi,339-348.
Khamparia, R.S. Rathore, G.S., Gupta, G.P., Garendragadkar, G.R. 1984. Zinc. Deficinecy in Some Alluvial Soil (Entisols) of Gird Region and Response of Wheat to Zinc Application.Jour. of The Indian Soc.of Soil Sci. 32 (2) 313 - 317.
Kınacı,G.,1998 Değişik Çinko Preparatlarının Bazı Buğday Çeşitlerinde Verim,Verim Öğeleri ve Kalite Üzerine Etkileri .İ.Ulusal Çinko Kongresi,251-256.
Özbek,V.ve Özgümüş A.,1998.Farklı Çinko Uygulamalarının Değişik Buğday Çeşitlerinin Varim ve Bazı Verim Kiterieri Üzerine Etkileri İ.Ulusal Çinko Kongresinin.1983-190.
Römheld, V.,Marschner H. 1991.Function of Micronutriens İn Plants. In: Micronutrient Soil Tests (Editors: J.J Mortvedt, F.R. Cox, L.M.Shuman, R.M. Welch) Soil Sci. Soc. of American İnc. Madison, Wisconsin, U.S. A, pp: 197-324.
Sharman,B.D Singh,Y., S,ngh,B.1988 effecr of Time of Application on the Effectiveness of Zinc Sulphate and Zinc Oxide as Sources of Zinc for Wheat Fertilizer Research 17 (2) 147-151.
Tomer,N.K.,Gupta,A.p.,Khanna S.S. 1983 Evaluation of Fertilizers Need for Wheat Under rAİNFED Conditions.Fertilizer News 28(4)35-39.
Yurtsever^N. l984.Deneyset İstatistik Metotlar.Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı,Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü Yayınları,Yayın No: 125,teknik Yayın No:56,Ankara