CUMHURBAŞKANININ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELER ÜZERİNDEKİ TASARRUF YETKİSİ VE TÜRKİYE’NİN İSTANBUL SÖZLEŞMESİNDEN AYRILMASININ HUKUKİ ANALİZİ

2011 yılında imzalanıp, 2012 yılında taraf olunan İstanbul Sözleşmesi’nin Türkiye bakımından feshedilmesine dair 3718 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı, 20 Mart 2021 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Cumhurbaşkanı, Türkiye’nin taraf olduğu—TBMM’nin onaylanmasını uygun bulduğu—bir uluslararası antlaşmadan Türkiye’yi çekerken, 9 No’lu Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi’nin 3. maddesinin verdiği yetkiyi kullanmıştır. 3718 Sayılı Karar yerindelik ve hukukilik tartışmalarına konu olmuş ve ilgili Cumhurbaşkanı Kararı’nın iptali istemiyle Danıştay’da dava açılmıştır. Bu makale, Türkiye’nin İstanbul Sözleşmesi’nden çıkmasının yerindelik tartışmalarından tamamen bağımsız olarak, bu Kararın iç hukuka ve uluslararası hukuka uygunluğunu incelemektedir. Bahusus, 2018 öncesi, Bakanlar Kurulunun uluslararası sözleşmeler üzerindeki yetkileri ve bu yetkilerin nasıl kullanıldığı irdelenmekte ve benzer yetkilerin 2018 yılı itibarıyla yürütmenin başı olarak Cumhurbaşkanına geçtiği gözlemlenmektedir. Dolayısıyla, kanun koyucu ilgili yetkileri Cumhurbaşkanından alana kadar ve uluslararası hukukun elverdiği ölçüde, devletin ve yürütmenin başı sıfatıyla Cumhurbaşkanının, Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası antlaşmalardan Türkiye’yi çekme ve/veya bu antlaşmaları Türkiye bakımından feshetmeye yetkili olduğu anlaşılmaktadır.

TURKISH PRESIDENT’S POWER ON TREATIES AND THE LEGAL ANALYSIS OF TURKEY’S WITHDRAWAL FROM ISTANBUL CONVENTION

The Presidential Decision No. 3718, withdrawing Turkey from Assemblyapproved Istanbul Convention was published in Official Gazette on 20 March 2021. This Decision has faced numerous criticism on its expediency and legality, and it is subject of a lawsuit with cancellation request before the Council of States. Regardless of Decision’s propriety discussion, this article aims at examining the legality of the Decision pursuant to Turkish domestic law and international law. Specifically, Council of Ministers’ authority on treaties and how this authority had been used until 2018 are scrutinized. In the post-2018 Turkey’s Presidential System, quite similar authority on treaties has been bestowed on Turkish President. Therefore, until Turkey’s Grant National Assembly takes back the President’s power on treaties, and so long as international law accommodates such an action, Turkish President, as head of state and government, has the authority to both terminate bilateral treaties and withdraw Turkey from any multilateral treaties.

PDF

___

AÇIL, Murat, “2017 Anayasa Değişiklikleri Çerçevesinde Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 76 S. 2, 2018, s. 725‒756.
AKYILMAZ, Cemre, “2017 Anayasa Değişikliğine Göre Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. XXIII, 2019, s. 191-207.
ASLAN, Volkan, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Kanunlara Uygunluğunun Denetimi ve Çeşitli Hususların Kararname İle Düzenleneceğinin Kanunlarda Belirtilmesi Üzerine”, Anayasa Yargısı, C. 36, S. 1, 2019, s. 139-161.
ASLAN, Volkan, İstanbul Sözleşmesi’nin Türkiye Cumhuriyeti Bakımından Feshedilmesi Hakkında Kararın 1982 Anayasası Bakımından Değerlendirilmesi, 29 Mart 2021, https://blog.lexpera.com.tr/istanbul-sozlesmesinin-turkiyecumhuriyeti-bakimindan-feshedilmesi-hakkinda-kararin-1982- anayasasi-bakimindan-degerlendirilmesi/amp/ (Erişim: 11.04.2021).
ATAR, Yavuz, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi ve Anayasallık Denetimi”, Anayasa Yargısı, C. 36 S. 1, 2019, s. 241- 259.
AZAKLI, Murat, “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Somut Norm Denetimi Yoluyla İncelenmesi”, Anayasa Yargısı, C. 36, S. 1, 2019, s. 73–103.
AYHAN, Tutku, “Protecting the Woman or the Family? Contradiction Between the Law and Its Practice in Violence Against Woman Cases in Turkey”, Marmara Üniversitesi Siyasal Bilimler Dergisi, C. 5, S. 1, 2017, s. 137-162.
BAYRAKTAR, Tuğba, “İstanbul Sözleşmesi ve 2017 Türkiye Gölge Raporuna İlişkin Bir Değerlendirme”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 26, S. 3, 2018, s. 87-111.
BEKTAŞ, Mehmet Halil Mustafa, “Birleşmiş Milletler Üyeliğinden Çekilmeye Dair Muhtemel Prosedürlerin İncelenmesi”, Uluslararası İlişkiler, C. 16, S. 61, 2019, s. 39-54.
BINDER, Christina, “Stability and Change in Times of Fragmentation: The Limits of Pacta Sunt Servanda Revisited”, Leiden Journal of International Law, C. 25, S. 4, 2012, s. 909-934.
BURSALI, Can, TBMM'nin kabul ettiği bir uluslararası antlaşmanın Cumhurbaşkanı tarafından feshedilmesi mümkün mü?, 20 Mart 2021, Independent Türkçe, https://www.indyturk.com/node/333111/haber/tbmmnin-kabuletti%C4%9Fi-bir-uluslararas%C4%B1- antla%C5%9Fman%C4%B1n-cumhurba%C5%9Fkan%C4%B1- taraf%C4%B1ndan (Erişim: 20.04.2021).
COLARES, Juscelino F. & DURMUŞ, Mustafa T., “TURK-SWITCH: The Tariff-Leverage and Legal Case for Turkey’s Switch from EU– Turkey Customs Union to FTAs with the European Union and Beyond”, Journal of International Economic Law, C. 22, S. 1, 2019, s. 99-123.
COŞKUN, Vahap, “16 Nisan 2017 Tarihinde Kabul Edilen Anayasa Değişikliklerinin Değerlendirilmesi, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi”, C. 22, S. 36, 2017, s. 3-30.
DE VIDO, Sara, “The Ratification of the Council of Europe İstanbul Convention by the EU: a Step Forward in the Protection of Women from Violence in the European Legal System”, European Journal of Legal Studies, C. 9, S. 2, 2017, s. 69-102.
DOĞAN, Bayram, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminde Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Yasama Yetkisinin Devredilmezliği İlkesi Bağlamında Değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 28, S. 3, 2020, s. 965-1003.
DURSUN, Akif, “İstanbul Sözleşmesi’nin İslâm Hukukuna Göre Değerlendirilmesi”, Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 19, 2020, s. 41-68.
GEISINGER, Alex & STEIN, Michael A., “Rational Choice, Reputation, and Human Rights Treaties”, Michigan Law Review, C. 106, S. 6, 2008, s. 1129-1142.
GÖZLER, Kemal, Cumhurbaşkanının Uluslararası Sözleşmeleri Feshetme Yetkisi Var Mı? (İstanbul Sözleşmesinin Feshi Hakkında 3718 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı Üzerine Eleştiriler), 20 Mart 2021, https://www.anayasa.gen.tr/ua-sozlesme-fesih.htm (Erişim: 29.03.2021).
GÖZLER, Kemal, Hukuka Giriş, 17. Baskı, Bursa, 2020.
GRANS, Lisa, “The Istanbul Convention and the Positive Obligation to Prevent Violence”, Human Rights Law Review, C. 18, S. 1, 2018, 133–155.
GUZMAN, Andrew T., How International Law Works, A Rational Choice Theory, New York, 2008.
GÜLMEZ, Mesut, İstanbul Sözleşmesinin Feshi Kararı, Soy Zinciri ve Anayasa’ya Aykırılık Sorunu, http://arastirma.disk.org.tr/wpcontent/uploads/2021/04/%C4%B0ST.S%C3%96Z.FESH%C4%B0- SORUNUVE-ANAYASA-01.04.2021-1.pdf (Erişim: 20.04.2021).
HASOĞLU, Aynur, “Danıştay Kararları Işığında Yetki Ve Usulde Paralellik İlkesi”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Y. 9, S. 33, 2018, s. 123-141.
IŞIKLAR, Celal, “İdare Hukukunda Yokluk ve Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Uygulaması”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası C. LXIX, S. l -2, 2011, s. 805-880.
JOHNSON, William P., “Turkey’s Accession to The CISG: The Significance for Turkey and for Sales Transactions with U.S. Contracting Parties”, Ankara Law Review, C. 8. S. 1, 2011, s. 1-52.
KAYA-KIZILIRMAK, Cansu, “İstanbul Sözleşmesi’nin Genel İlkeleri Işığında 6284 Sayılı Kanun’un 4. Maddesi Uyarınca Hakim Tarafından Verilebilecek Koruyucu Tedbirler”, Public and Private International Law Bulletin, C. 40, S. 2, 2020, s. 629-652.
KIRDIM, Şahin Eray, “Uluslararası Hukuk Savaş Halinde: Trump Yönetiminin Uluslararası Hukuk Yaklaşımı Üzerine Bir İnceleme”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 12, C.1, 2021, s. 148-164.
KÖKER, Levent, İstanbul Sözleşmesi'nin İptalinin Anayasa'ya Aykırılığı Üzerine, 24 Mart 2021, Birikim Dergisi, https://birikimdergisi.com/guncel/10531/istanbul-sozlesmesinisona-erdirme-kararinin-anayasaya-aykiriligi-uzerine (Erişim: 20.04.2021)
NUECHTERLEIN, Donald E., “National interests and foreign policy: A conceptual framework for analysis and decision-making”, British Journal of International Studies, C. 2, S. 3, 1976, s. 246-266.
PAZARCI, Hüseyin, Uluslararası Hukuk Dersleri 1. Kitap, 14. Bası, Ankara, 2017.
ŞEN, Ersan, İstanbul Sözleşmesinin Feshinin Hukukiliği Tartışması, 20 Mart 2021, https://sen.av.tr/tr/makale/istanbulsozlesmesinin-feshinin-hukukiligi-tartismasi (Erişim: 11.04.2021).
UZUN, Yeşim & NİSAN, Fatma, “16 Nisan 2017 Anayasa Değişikliği Referandum Sürecinin Ulusal Basındaki Haber Çerçevelenmesi Üzerine Bir Çalışma”, İNİF E-DERGİ, C. 3, S. 1, 2018, s. 159-176.
VAGTS, Detlev F., “The Treaty-Making Process: A Guide for Outsiders”, ILSA Journal of International & Comparative Law, C. 17, S. 1, 2010, s. 127-146.
YENİAY, Lokman & YENİAY, Gülden, “Türk Hukukunda Yürütme Organının Düzenleme Yetkisi ve Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi”, Anayasa Yargısı, C. 36, S. 1, 2019, s. 105-138.
ZERE, Fatih, “İstanbul Sözleşmesinin, Kadına Yönelik Şiddeti Önlemeye Etkisinin Siyasi Parti Kadın Kolları Üyeleri Açısından Değerlendirilmesi”, Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, C. 5, S. 2, 2021, s. 623-651.