Anonim Ortaklıklarda Yönetim Kurulu Üyelerinin TTK 560 Uyarınca Uzamış Zamanaşımına Göre Sorumlu Tutulması

Anonim ortaklıklarda, yönetim kurulu üyeleri aleyhine açılacak sorumluluk davaları bakımından kademeli zamanaşımı süreleri öngörülmüştür. Buna göre, sorumlu olan kişilere karşı tazminat talep etme hakkı, davacının zararı ve sorumluyu öğrendiği tarihten itibaren iki ve her halde zararı doğuran fiilin meydana geldiği tarihten itibaren beş yıl geçmekle zamanaşımına uğrar. Bununla birlikte, konusu suç teşkil eden fiiller bakımından daha uzun olan ceza dava zamanaşımı dikkate alınır (TTK 560). Ceza (uzamış) zamanaşımının uygulanması noktasında en çetrefilli konu, hukuk hâkiminin önüne gelen dosyada re’sen suç araştırmasına girişip girişemeyeceği meselesidir. Türk-İsviçre hukukundaki yerleşik kanı, hukuk hâkimine bu ruhsatı verme eğilimi göstermektedir. Buna karşılık kural amacına uygun yorumlanmalı ve hukuk hâkimlerini, ceza hâkimi rolüne zorlamak yerine, konunun bir şekilde cezai takibatla çözümlenmesi sağlanmalıdır. Bu bağlamda, özellikle uyuşmazlığın ceza soruşturmasına veya kovuşturmasına intikal ettiği hallerde, hukuk hâkimleri suç araştırmasına girişmek yerine dosyayı bekletici mesele yapmalı ve cezai takibattan çıkacak sonuca göre uzamış zamanaşımını uygulayıp uygulamayacaklarına karar vermelidir.

Anahtar Kelimeler:

Türk Ticaret Kanunu, Anonim Şirket, Yönetim Kurulu, Sorumluluk Davası

The Liability of Members of the Board of Directors in Joint Stock Companies According to Extended Time Limit as Part of Turkish Commercial Code 560

Gradual time limits are provided for liability cases which against the members of the board of directors in joint stock companies. Accordingly, compensation claims against liable persons are lapsed, after two years from the date on which the claimant became aware of the loss and the person who is responsible of that loss and in any case, after five years from the occurrence date of the act which caused the loss. If the act is penal and the Turkish Criminal Code stipulates a longer period for limitation of suit, this time limit is applied to the action for compensation (TCC 560). The most complicated issue in terms of penal (extend-ed) time limit implementation is whether the civil court judge may begin a crime investigation on the concerned file automatically or not. Overall tendency in Turkish - Swiss law is in the direction of giving this authority to the civil court judge. On the other hand, the rule should be interpreted teleological, and instead of forcing civil court judges to play role of a criminal court judge, the issue should be solved with a criminal proceeding in some way. In this context, especially when a disagreement is submitted to the criminal jurisdiction, civil court judges should enforce preliminary issue rule on the relevant case instead a crime inves-tigation, and upon the result of criminal proceedings, should determine whether the extended time limit will be implemented or not.

Keywords:

Turkish Commercial Code Joint Stock Company, Board of Directors, Liability Case, Extended Time Limit,

PDF

___

AKDAĞ GÜNEY, Necla; Anonim Şirket Yönetim Kurulu, İstanbul 2016.
ARAS, Bahattin; Hukuk ve Ceza Mahkemesi Kararlarının Birbirine Etkisi, Ankara 2014.
ARSLAN, A. İsmet; “Ceza Hukuku Kurallarının Haksız Fiilden Doğan Tazminat Taleplerine Etkisi (III)”, Yargıtay Dergisi, Temmuz 1980, C. 6, S.3 (s.507-528).
BECKER, Hermann: Berner Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch, Bd. VI, Obligationenrecht, I. Abt., Allgemeine Bes-timmungen, Art. 1-183 OR, 2. Aufl., Bern 1945.
BELGİN GÜNEŞ, Derya; Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Bakımından Etkileri, İstanbul 2019.
BINDER, Andreas / ROBERTO, Vito; CHK- Handkommentar zum Schweizerischer Privatrecht, 3. Aufl., Zürich 2016.
BÖCKLİ, Peter; Schweizer Aktienrecht, 4. Aufl., Zürich 2009.
BREHM, Roland; Das Obligationenrecht (Berner Kommentar), Die Entstehung durch unerlaubte Handlungen, Art. 41-61 OR, 4. Aufl., Bern 2013.
BÜRGI, Wolfard / NORDMANN-ZIMMERMANN, Ursula.: Das Obligationenrecht (Zürcher Kommentar), 5. Teil: Die Aktiengesellschaft und Kommanditaktiengesellschaft, B. 3, Art. 739-771, Zürich 1979.
ÇAMOĞLU, Ersin; Anonim Ortaklık Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğu, İstanbul 2017
ÇAMOĞLU, Ersin; “Anonim Şirket İdare Meclisi Üyelerine Karşı Açı-acak Mesuliyet Dâvalarında Zamanaşımı”, Batider 1965, C. III (s.266-279).
DÄPPEN, Robert K: Basler Kommentar Zum Schweizerischen Privatrecht, Obligationenrecht I, Art. 1-529, 5. Aufl, Basel 2011.
DİNÇ, Serhan; Anonim Şirketlerde Yönetim Kurulu Üyelerinin Hukuki Sorumluluğu, Ankara 2018.
DOĞANAY, İsmail; “Hukuk Hâkimi, Ceza Mahkemesinin Hangi Nevi Kararı ile Bağlıdır?”, Yargıtay Dergisi 1975, C. I, S.2 (s.21-31).
ERDEM, Mehmet; Özel Hukukta Zamanaşımı, İstanbul 2010.
ERDÖNMEZ, Güray; Pekcanıtez Usûl Medeni Usûl Hukuku, İstanbul 2017.
ERİŞ, Gönen, Açıklamalı- İçtihatlı Ticari İşletme ve Şirketler Hukuku, Cilt: III (Madde 452-644), Ankara 2017.
GİRAY, R. Eda / AKTEPE, Sezin; “Anonim Ortaklık Yönetim kurulu Üyelerine Karşı Açılacak Sorumluluk Davalarında Zamanaşımı Süreleri”, İstTÜ SBD 2008, S.14 (s.137-156).
GÜNTÜLÜ ALKAN, Ayça; “Haksız Fiil Sorumluluğunda Zamanaşımı”, BAUHFD 2016, C. 11, S.147-148 (s.119-140).
GÜRKANLAR, Metin; Bir Zarara Birlikte Neden Olan Birden Çok Kişinin Sorumluluğu, Ankara 1982.
HONSELL, Heinrich; “İsviçre Borçlar Kanunu / OR 2020’ye İlişkin Eleştirel Düşünceler” (Çev. Ümmühan Kaya), YBHD 2017, Yıl: 2, S.2 (s.190-197).
İNCEOĞLU, M. Murat / BAŞ SÜZEL, Ece / AYTEKİN İNCEOĞLU, Asuman; “Haksız Fiil Zamanaşımı ve Suçsuzluk Karinesiyle İlişkisi”, BAUHFD 2016, C. 11, S.145-146 (s.149-209).
KAPANCI, Berk; “Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mahkemesi Kararlarına Etkisi”, İnÜHFD 2016, C. 7, S.1 (s.511-552).
KARAHASAN, Mustafa Reşit: Sorumluluk Hukuku: Sözleşmeden Doğan Sorumluluk, İstanbul 2003.
KAŞAK, Esra / GANBARİ, Muhammed Kiomers; AHBVÜHFD 2020, C. XXIV, S.1 (s.93-126).
KELLER, Max / SCHÖBI, Christian; Das Schweizerische Schuldrecht, Band I: Allgemeine Lehren des Vertragsrechts, Basel 1982.
KILIÇOĞLU, Ahmet M.; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Ankara 2015.
KILIÇOĞLU, Ahmet M.; “Haksız Fiillerden Sorumlulukta Ceza Hu-kuku ile Medeni Hukuk İlişkisi”, AÜHFD 1973, S.29 (s.185- 225).
MÜLLER Christoph; CHK- Handkommentar zum Schweizer Privat-recht, Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Art. 1-183 OR, Zürich 2012.
NARTER, Sami; “Haksız Fiillerde Zamanaşımı ve Bedensel Zararlarda Zamanaşımın Başlangıcı Sorunu”, THD 2015, C. 10, S.109 (s.21-35).
OĞUZMAN, Kemal / ÖZ, Turgut; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt II, İstanbul 2017.
PETEK, Hasan; “Sözleşmeden Kaynaklanan Tazminat Taleplerinde Ceza Davası Zamanaşımı”, BAUHFD 2017, C. 12, S.153-154 (s.105-137).
POROY, Reha / TEKİNALP, Ünal / ÇAMOĞLU, Ersin; Ortaklıklar Hukuku I, İstanbul 2014 [Anılış: Poroy / Tekinalp / Çamoğlu (İlgili Kısmın Yazarı)].
PULAŞLI, Hasan, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Şirketler Hukuku Şerhi, Cilt II, Ankara 2011.
RIHM, Thomas / KÄNZIG, David; Orell Füssli Kommentar- (OFK), Zurich 2016.
SEROZAN, Rona / ÖZ, Turgut / ACAR, Faruk / GÖKYAYLA, K. Emre / DEVELİOĞLU, Hüseyin Murat; İstanbul Şerhi- Türk Borçlar Kanunu, İstanbul 2018 [Anılış: Serozan / Öz / Acar / Gökyayla / Develioğlu (İlgili Kısmın Yazarı)].
SPIRO, Karl; Die Begrenzung privater Rechte durch Verjährungs-, Verwirkungs- und Fatalfristen, Bern 1975.
STUDER, Christoph D.; Haftpflichtkommentar, Kommentar zu den schweizerischen Haftpflichtbestimmungen (Hrsgb: Fischer, Willi / Luterbacher, Thierry), Zürich – St. Gallen 2016.
ŞENER, Oruç Hami; Teorik ve Uygulamalı Ortaklıklar Hukuku, Ankara 2019.
ŞENER, Oruç Hami; Yeni TTK Döneminde Anonim ve Limited Ortaklıklara İlişkin Verilen Yargıtay Emsal Kararlarının Değerlendirilmesi, Ankara 2020, s. 170-171
TANDOĞAN, Haluk; Türk Mes’uliyet Hukuku, İstanbul 2010.
TANDOĞAN, Haluk; “Anonim Şirket İdare Meclisi Âzalarına Karşı Açılacak Mesuliyet Davalarının Müruruzamanı Hakkında Bazı Düşünceler”, Batider 1965, C. III (s.122-126).
TEKİNAY, Selahattin Sulhi / AKMAN, Sermet / BURCUOĞLU, Halûk / ALTOP, Atillâ; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, İstanbul 1993.
ÜNAL, Ertuğrul; “Uzlaştırma ve Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Kurumlarının Masumiyet Karinesi Bağlamında Değer-endirilmesi”, İKÜHFD 2018, S.1 (s.195- 216).
VERDE, Michel; “Neues Jahrzehnt- neues Verjährungsrecht “, AJP 2020, s.171-186).
VON BÜREN, Bruno; Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Zürich 1964.
VON TUHR, Andreas; Borçlar Hukuku 1-2, Ankara 1983 (Çev. Cevat Edege).
VON TUHR Andreas / PETER Hans; Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Bd. I, 3. Aufl., Zürich 1979.
YAVUZ, Nihat; 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Şerhi, Cilt 1, Madde 1-338, Ankara 2013.
YENERER ÇAKMUT, Özlem; “Türk Borçlar Kanunu m. 72 ve m. 74 Bakımından Ceza Hukukunda Ceza Sorumluluğunun Esası ve Dava Zamanaşımı Kavramlarına Kısa Bir Bakış”, Prof. Dr. İsmet Sungurbey’e Armağan, C. II, İstanbul 2012 (s.28 – 36).