Elif KÖSE, Gökhan OTURAK, Hasan EKERBİÇER

Bir Grup Tıp Fakültesi Öğrencisinde Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Tutumu ve Sağlık Okuryazarlığı İlişkisinin İncelenmesi

Amaç: Son 30 yılda gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp (GTT) kullanımında artış olmuştur. Türkiye’de erişkin yaş grubunda yapılan bir çalışmada ise tamamlayıcı tıp uygulamalarını kullanma sıklığı %60,5 olarak bulunmuştur. Bu çalışma ile tıp fakültesi öğrencilerinin geleneksel ve tamamlayıcı tıp (GTT) uygulamalarına olan tutumları ve sağlık okuryazarlığı (SOY) düzeylerini tespit etmek ve SOY ile GTT arasındaki ilişki incelenmek istenmiştir. Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı tipteki bu araştırma 2019-2020 eğitim öğretim yılı içerisinde Sakarya Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem I, II, III öğrencilerinde gerekli etik ve idari izinler alınarak yapılmıştır. Ankette sosyodemografik özellikler, kronik hastalık varlığı, sigara ve alkol alışkanlığı; GTT uygulamaları hakkında bilgi sahibi olma durumu, bilgi kaynağı, GTT uygulamalarını kullanma durumu ve nedenleri; GTT Tutum Ölçeği ve HÜSOY (Hacettepe Üniversitesi Sağlık Okuryazarlık Ölçeği kısa formu) ölçeği kullanılmıştır. Türkçe geçerlilik ve güvenirliği yapılmış GTT Tutum Ölçeği’nin Cronbach alfası 0,808; HÜSOY Ölçeğinin Cronbach alfası 0,84’tür. Bulgular: Üç yüz yirmi üç katılımcının %41,2’si (133) erkek, %58,8’i (190) kadındır. Katılımcıların yaş ortalaması 20,68±1,40 yıldır. Tamamlayıcı tıp uygulamalarından herhangi birini kullandığını ifade edenler katılımcıların %8,7’si (28 kişi) olmuştur. Tamamlayıcı tıp uygulamaları hakkındaki bilgi kaynağının, katılımcıların %60,7’si çevresi (aile, akraba), %59,1’i internet, %42,1’i televizyon, %9,0’u sağlık personeli, %5,9’u okul olduğunu ifade etmiştir. Katılımcıların GTT tutum ölçeği ve HÜSOY ölçeğinden aldıkları ortalama puanlar sırasıyla 104,72±16,46 ve 21,75±2,23’dır. Tamamlayıcı tıp tutum ölçeği ile sağlık okuryazarlığı ölçeği arasında anlamlı bir korelasyon saptanmamıştır (r=-0,044, p=0,469). Sonuç: Öğrenciler arasında tamamlayıcı tıp uygulamaları hakkında bilgisi olduğunu düşünenlerin sayısı azdır. Ayrıca bu konuda güvenilir bilgi kaynaklarından bilgi almadıkları da anlaşılmaktadır. Tıp fakültesi öğrencilerinin bile tamamlayıcı tıp konusunda sağlıklı bilgiye ulaşmasında sorun olduğu göz önüne alındığında sağlık okuryazarlığının gerekliliği ve kapsamının önemi anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Sağlık Okuryazarlığı, Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp, Tıp öğrencisi

PDF

___

1) WHO, Traditional medicine, http://www.who.int/topics/traditional_medicine/en/ (Erişim tarihi: 27 Temmuz 2016)
2) Ergin A, Hatipoğlu C, Bozkurt Aİ, Mirza E, Kunak D, Karan C, Özçelik G, Teğin C, Pazır Y, Pırtı İ, Uzmanlık ve tıp öğrencilerinin tamamlayıcı-alternatif tıp hakkındaki bilgi düzeyleri ve tutumları, Pam Med J 2011;4(3):136-143
3) Basatemür M, Güneş G, Aylaz R. Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Geleneksel ve Tamamlayıcı Tedavi Konusunda Bilgi, Tutum ve Davranışları. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi. 2020;5(1):43-52.
4) Sönmez CI, Başer DA, Küçükdağ HN, Kayar O, Acar İ, Güner PD, Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp ile İlgili Bilgi Durumlarının ve Davranışlarının Değerlendirilmesi, Konuralp Tıp Dergisi 2018;10(3): 276-281
5) Şenol Y, Erdemli B, Demirezen B. Tıp fakültesi öğrencilerinin geleneksel ve tamamlayıcı tıp hakkındaki bilgi ve davranışlarının incelenmesi. Anadolu Güncel Tıp Derg 2020; 2(1): 6-12.
6) Altan S, Rahman S, Çam S, Tıp Fakültesi Öğrencilerinin Tamamlayıcı ve Alternatif Tıp Yöntemleri ile İlgili Bilgi ve Tutumları, Turkiye Klinikleri J Med Ethics 2014;22(3)
7) Yurtseven E, Vehıd S, Bosat M, et al. Assessment of knowledge and attitudes toward Complementary and Alternative Medicine (CAM) amongst Turkish medical faculty students. African Journal of Traditional, Complementary Alternative Med 2015; 12: 8-13.
8) Samara AM, Barabra ER, Quzaih HN, et al. Use and acceptance of complementary and alternative medicine among medical students: A cross sectional study from Palestine. BMC Complementary Alternative Med 2019; 19: 78.
9) Şensoy N, Özdinç Ş, Yılmaz O, Çetin MD, Tola D, Doğantekin P, Kurt G, Erden B, Üniversite Hastanesine Başvuran Hastaların Tamamlayıcı Ve Alternatif Tedavi Kullanımına Yönelik Tutum Ve Davranışları, Kocatepe Tıp Dergisi, 21:258-263/ Temmuz/ 2020
10) Solmaz T, Altay B. The status of college students about using complementary and alternative treatment methods. Pam Med J 2019;12:387-393.
11) Şimşek B., Yazgan-Aksoy D., Calik-Basaran N., Taş D., Albasan D. ve Kalaycı M. Z. (2017) Mapping Traditional and Medicine in Turkey. European Journal of Integrative Medicine 15: 68-72.
12) Sağlık Bakanlığına Bağlı Uygulama Merkezleri, https://shgmgetatdb.saglik.gov.tr/TR-21482/saglik-bakanligina-bagli-uygulama-merkezleri.html (Erişim Tarihi: 15.10.2020)
13) Peerson A. and Saunders M. (2009). Health Literacy Revisited: What Do We Mean and Why Does it Matter? Health Promotion International 2009; 24(3): 285-296.
14) Özcan V, Altunpolat R, Sağlık okuryazarlığı ve sağlık okuryazarlığında eczacının rolü. TEB Haberler (2013):15-21.
15) T.C. Sağlık Bakanlığı Strateji Planı 2013-2017, https://shgm.saglik.gov.tr/Eklenti/9843/0/saglik-bakaligi-stratejik-plan--2013-2017pdf.pdf (Erişim Tarihi: 02.11.2020)
16) Ilgaz A, Gözüm S, Tamamlayıcı sağlık yaklaşımlarının güvenilir kullanımı için sağlık okuryazarlığının önemi. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi 2016; 9(2): 67-77.
17) McFadden KL, Hernández TD, and Ito TA, Attitudes Towards Complementary and Alternative Medicine Influence Its use. Explore, 2010; 6(6):380-388
18) Köse E, Ekerbiçer HÇ, Erkorkmaz Ü, Complementary, Alternative and Conventional Medicine Attitude Scale: Turkish Validity Reliability Study, Sakarya Tıp Dergisi, 2018;8(4):726–736.
19) Özvarış ŞB, Doğan BG, Çaman ÖK, Ünlü HK, Doğan N, Gelbal S, Sakarya S, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği,(HÜ-SOY), Hacettepe Üniversitesi Halk Sağlığı Enstitüsü, 2018, Ankara, ISBN_978-605-83315-4-9.
20) Dursun Sİ, Vural B, Keskin B, Kaçar HK, Beyhan A, Kadıoğlu H, Yetişkinlerde Geleneksel/Tamamlayıcı Tıp Tutumu ile Sağlık Okuryazarlığı ve Sağlık Algısı Arasındaki İlişki, HALK SAĞLIĞI HEMŞİRELİĞİ DERGİSİ, 2019 - 1(1)
21) Owen‐Smith A, McCarty F, Hankerson‐Dyson D, DiClemente R, Prevalence and predictors of complementary and alternative medicine use in African‐Americans with acquired immune deficiency syndrome. Focus on alternative and complementary therapies, 2012; 17(1): 33-42. https://doi.org/10.1111/j.2042-7166.2011.01140.x
22) Bains S, Egede LE, Association of health literacy with complementary and alternative medicine use: a cross-sectional study in adult primary care patients. BMC complementary and alternative medicine, 2011; 11(1): 138. https://doi.org/10.1186/1472-6882-11-138
23) İlhan AO, Sirekbasan S, Gürkök T, Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksek Okulu Öğrencilerinin Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp ile İlgili Bilgi Düzey ve Tutumlarının Değerlendirilmesi, Ankara Med J, 2019;(4):736-44, DOI: 10.17098/amj.651980.
24) Taşpınar B, Taşpınar F, Gökçen S, Erdoğan A, Okur İ, Okur E, Sağlık bilimleri öğrencilerinin tamamlayıcı ve alternatif tedavilerle ilgili bilgi, tutum ve inanışlarının araştırılması, J Exerc Ther Rehabil. 2020;7(2):128-136