Perge’den Yeni Yazıtlar 1: Lykia-Pamphylia-Isauria Valisi L. Annius Annianus

Makalede, Perge’nin Batı Nekropolü’nde ele geçen sunak şeklinde bir ostothek ve üzerindeki yazıt in-celenmektedir. Harf karakerleri, türüne ender rastlanan bu mezar anıtının İ.S. II. yüzyılın sonlarında dikildiğine işaret etmektedir. Mezar, Pamphlia-Lykia-Isauria prokonsülü L. Annius Annianus tarafınan görev sırasında vefat eden arkadaşı ve hukuk danışmanı için dikilmiştir. Yazıtlarda nadiren görülen συνκάθεδρος (assessor) bir eyalet valisinin hukuki konularda şahsi danış-manı olarak görev yapıyordu. Roma eyaletlerinde görevli valiler genelde hukuk eğitimi almamış ol-duklarından, davalarda bu görevi üstlenebilecek ve hukuk eğitimi almış (iuris studiosus) bir asses-sor/adsessor görevlendiriyorlardı. Bu göreve çoğunlukla eyalet valisinin yakından tanıdığı kişiler geti-riliyordu. Her ne kadar assessorlar hukuki danışman olarak görev yapsalar da, davalar sonucu alınan herhangi bir yanlış karardan kendileri değil eyalet valisi sorumlu tutuluyordu.Yazıtta kendini Lykia-Pamphylia-Isauria prokonsülü olarak tanıtan L. Annius Annianus ilk kez belgelenmektedir. Annius Annianus ismini Baetica’da bazı yerel soylular ve Tipasa (Mauretania Caesarien-sis) kökenli bir süvari taşımaktadır. Bu veriler, senatör L. Annius Annianus’un kökenin de batı eyalet-lerinin birisinde  aranması gerektiğine işaret etmektedir.L. Annius Annianus gibi Lykia-Pamphylia-Isauria prokonsülü olarak görev yapan başka bir senator M. Flavius Carminius Athenagoras’tır. Karia (Attouda) kökenli bu senatörün valiliği yakl. 188/189 yılına tarihlenmektedir. Commodus Dönemi’nden bilinen diğer proconsullerin görev ve yetki sahasının Ly-kia-Pamphylia eyaleti ile sınırlı olduğu görülmektedir. Isauria büyük olasılıkla 187/188 yıllarında Kili-kia-Lykaonia-Isauria epakhiasından ayrıştırılıp Lykia-Pamhylia eyaletine dahil edilmiştir. Tarsos’ta darp edilen sikkelerden anlaşıldığı üzere, bu yeni düzenleme en geç 197/198 yılında iptal edilmiş ve Isauria tekrar Kilikia-Lykaonia eyaletine bağlanmıştır. Böylece Perge yazıtında karşımıza çıkan senatör L. Annius Annianus’ın görev süresi yakl. 187/188–195/196 yılları arasına tarihlenmektedir. Kendisi Pamphylia-Lycia-Isauria eyaletini büyük olasılıkla M. Flavius Carminius Athenagoras’un ardılı olarak yönetmiştir.

Neue Inschriften aus Perge 1: L. Annius Annianus, Prokonsul von Pamphylia-Lycia-Isauria

During excavation work conducted by Istanbul University in the West Necropolis of Perge, a pil-lar-type monument was unearthed that is shaped as an altar with an ossuary on top. The name of the deceased, which was inserted at the beginning of the inscription, is now lost. He served as a legal advisor (assessor) to L. Annius Annianus, who is mentioned in the funerary inscription as proconsul of Pamphylia-Lycia and Isauria. This otherwise unknown senator set up the monument as the deceased’s superior and friend. The inscription can be dated to the period of approx. 187/188–195/196 CE. In this brief span of time the eparchy of Isauria was part of the province of Pamphylia-Lycia. Another proconsul of Pamphylia-Lycia-Isauria, who is known from two inscrip-tions found in Attouda, is M. Flavius Carminius Athenagoras; after his proconsulate he became consul in around 190 CE. 

___

  • Abbasoğlu 1996 H. Abbasoğlu, Perge Kazısı 1993 ve 1994 Yılları Ön Raporu, KST 17–II, 1996, 107–121.
  • Abbasoğlu 1997 H. Abbasoğlu, Perge Kazısı 1995 Yılı Ön Raporu, KST 18–II, 1997, 41–51.
  • Abbasoğlu 1998 H. Abbasoğlu, Perge Kazısı 1996 Yılı Ön Raporu, KST 19–II, 1998, 81–93.
  • Abbasoğlu 2001a H. Abbasoğlu, The Founding of Perge and its Development in the Hellenistic and Roman Periods in: D. Parrish (Hg.), Urbanism in Western Asia Minor: New Studies on Aphrodisias, Ephesos, Hierapolis, Perge and Xanthos, Portsmouth 2001 (JRA Supp. 45), 172–188.
  • Abbasoğlu 2001b H. Abbasoğlu, The Perge Excavations, in: O. Belli (Hg.), Istanbul University’s Contributions to Archaeology in Turkey, Istanbul 2001, 211–216.
  • Abbasoğlu 2003a H. Abbasoğlu, Zur Geschichte der Ausgrabungen in Perge, in: H. Abbasoğlu – W. Martini (Hgg.), Die Akropolis von Perge, Survey und Sondagen 1994–1997, Bd. I, Mainz am Rhein 2003, 1–11.
  • Abbasoğlu 2003b H. Abbasoğlu, Perge 2002, Anmed 1, 2003, 30–33.
  • Abbasoğlu 2004 H. Abbasoğlu, Perge 2003, Anmed 2, 2004, 45–48.
  • Abbasoğlu 2005 H. Abbasoğlu, 2004 Yılı Perge Kazı ve Onarım Çalışmaları, Anmed 3, 2005, 67–71.
  • Abbasoğlu 2006a H. Abbasoğlu, Perge, in: W. Radt (Hg.), Stadtgrabungen und Stadtforschung im westlichen Kleinasien, Geplantes und Erreichtes. Internationales Symposion 6./7. August 2004 in Bergama (Türkei), Istanbul 2006 (Byzas 3), 289–302.
  • Abbasoğlu 2006b H. Abbasoğlu, Perge 2005, Anmed 4, 2006, 47–50.
  • Abbasoğlu 2007 H. Abbasoğlu, Perge 2006, Anmed 5, 2007, 54–58.
  • Abbasoğlu 2008 H. Abbasoğlu, Perge 2007, Anmed 6, 2008, 58–62.
  • Abbasoğlu 2009 H. Abbasoğlu, Perge 2008, Anmed 7, 2009, 61–69.
  • Abbasoğlu 2010 H. Abbasoğlu, Perge 2009, Anmed 8, 2010, 73–80.
  • Abbasoğlu 2011 H. Abbasoğlu, Perge 2010, Anmed 9, 2011, 82–89.
  • Abbasoğlu – Martini 2003 H. Abbasoğlu – W. Martini (Hgg.), Die Akropolis von Perge: Survey und Sondagen 1994–1997, Band 1, Mainz am Rhein 2003.
  • Adak 2007 M. Adak, Zwei senatorische Familien aus Klaudiupolis, Gephyra 4, 2007, 155–163.
  • Adak – Wilson 2012 M. Adak – M. Wilson, Das Vespasiansmonument von Döşeme und die Gründung der Doppelprovinz Lycia et Pamphylia, Gephyra 9, 2012, 1–40.
  • Alföldy 1977 G. Alföldy, Konsulat und Senatorenstand unter den Antoninen. Prosopographische Untersuchungen zur senatorischen Führungsschicht, Bonn 1977.
  • Behrends 1969 O. Behrends, Der assessor zur Zeit der klassischen Rechtswissenschaften, Zeitschrift der Savigny-Stiftung für Rechtsgeschichte, Romanistische Abteilung 86/1, 1969, 192–226.
  • Behrwald 2000 R. Behrwald, Der lykische Bund. Untersuchungen zu Geschichte und Verfassung, Bonn 2000 (Antiquitas Reihe 1, 48).
  • Bean – Mitford 1970 G. E. Bean − T. B. Mitford, Journeys in Rough Cilicia 1964–1968, Wien 1970.
  • Birley 1993 A. R. Birley, Marcus Aurelius. A Biography, New York 1993.
  • Bohec 1989 Y. Le Bohec, La troisième Légion Auguste. Études d’Antiquités Africaines. Éditions du Centre National de la Recherche Scientifique, Paris 1989.
  • Brandt 1992 H. Brandt, Gesellschaft und Wirtschaft Pamphyliens und Pisidiens im Altertum, Bonn 1992 (Asia Minor Studien 7).
  • Brandt – Kolb 2005 H. Brandt – F. Kolb, Lycia et Pamphylia. Eine römische Provinz im Südwesten Kleinasiens, Mainz am Rhein 2005.
  • Christol – Drew-Bear 1991 M. Christol – T. Drew-Bear, Fonteius Fronto, Proconsul de Lycie-Pamphylie, Greek, Roman and Byzantine Studies 32, 1991, 397– 413.
  • Coulton 2005 J. J. Coulton, Pedestals as ‘altars’ in Roman Asia Minor, Anatolian Studies 55, 2005, 127–157.
  • Çağlayan 2009 Ç. Çağlayan, Perge Antik Kentinde Suyun Kullanımı (unveröffentlichte Magisterarbeit, Istanbul 2012).
  • Donne 1843 W. B. Donne, Annia Gens, Biographical Dictionary, London 1843, 833–835.
  • Eck 1972 W. Eck, Bemerkungen zum Militärkommando in den Senatsprovinzen der Kaiserzeit, Chiron 2, 1972, 429–436.
  • Eck 2000 W. Eck, M. Gavius Crispus Numisius Iunior als Prokonsul von Lycia-Pamphylia in einer Inschrift aus Perge, ZPE 131, 2000, 251–257
  • Feld 2005 K. Feld, Barbarische Bürger. Die Isaurier und das Römische Reich, Berlin – New York 2005.
  • French 2014 D. H. French, Roman Roads and Milestones of Asia Minor. Vol. 3 Milestones, Fasc. 3.6. Lycia-Pamphylia, Ankara 2014 (British Institute at Ankara, Electronic Monograph 6).
  • Garan 2015 H. Garan, Antik Çağ’da Kemik Endüstrisi ve Perge’de Bulunmuş Kemik Eserler (unveröffentlichte Magisterarbeit, Istanbul 2015).
  • Haensch 1997 R. Haensch, Capita provinciarum. Statthaltersitze und Provinzialverwaltung in der römischen Kaiserzeit, Mainz 1997 (Kölner Forschungen 7).
  • Hagel − Tomaschitz 1998 S. Hagel − K. Tomaschitz, Repertorium der westkilikischen Inschriften, Wien 1998.
  • Haley 2003 E. W. Haley, Baetica Felix. People and Prosperity in Southern Spain from Caesar to Septimius Severus, Austin 2003.
  • Hitzig 1893 H. F. Hitzig, Die Assessoren der römischen Magistrate und Richter, München 1893.
  • Kleijwegt 1991 M. Kleijwegt, Ancient youth. The ambiguity of youth and the absence of adolescence in Graeco-Roman society, Amsterdam1991 (Dutch Monographs on Ancient History and Archeology 8).
  • Magie 1950 D. Magie, Roman Rule in Asia Minor to the end of the third century after Christ I–II, Princeton 1950.
  • Mansel – Akarca 1949 A. M. Mansel – A. Akarca, Perge’de Kazılar ve Araştırmalar: Excavations and Researches at Perge, Ankara 1949.
  • Marek 2010 Ch. Marek, Geschichte Kleinasiens in der Antike, München 2010.
  • Martini 2003 W. Martini, Akkulturationsgeschichtliche Forschungen auf der Akropolis von Perge, in: Gießener Universitätsblätter 36, 2003, 13–25.
  • Martini 2008 W. Martini, Perge und seine Akropolis. Zur Funktion der Akropolis in der frühen und mittleren Kaiserzeit, in: İ. Delemen u.a. (Hgg.), Euergetes. Prof. Dr. Halûk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı, Istanbul 2008, 780–797.
  • Martini 2010a W. Martini, Die Akropolis von Perge in Pamphylien. Vom Siedlungplatz zur Akropolis, Stuttgart 2010 (Sitzungberichte der wissenschaftlichen Gesellschaft an der Johann Wolfgang Goethe Universität Frankfurt am Main, Bd. XLVIII, Nr. 1).
  • Martini 2010b W. Martini, Stadteingang und Stadtgrenze im kaiserzeitlichen Kleinasien. Perge in Pamphylien, in: D.Vaquerizo (Hg.), Las Áreas Suburbanas en la ciudad histórica. Topografía, usos, function, Cordoba 2010 (Monografias de Arqueologia Cordobesa 18), 15–34.
  • Martini 2015 W. Martini, Nymphäum und Tor. Zur Wasserkultur in Perge in Pamphylien, in: B. Beck-Brand u.a. (Hgg.), Turm und Tor. Siedlungsstrukturen in Lykien und benachbarten Kulturlandschaften. Akten des Gedenkkolloquiums für Thomas Marksteiner in Wien, November 2012, Wien 2015, 279–289.
  • Martini – Eschbach – Recke 2010 W. Martini – N. Eschbach – M. Recke, Perge in Pamphylien. Neue Evidenz für Parha am Kastraja, Archäologischer Anzeiger 2010, 97–122.
  • Mason 1974 H. J. Mason, Greek Terms for Roman Institutions, Toronto 1974.
  • Melchor Gil 1993–1994 E. Melchor Gil, Las élites municipales de Hispania en el alto imperio: Un intento de aproximación a sus fuentes de riqueza, FlorIlib 4–5, 1993–1994, 335–349.
  • Mennen 2011 I. Mennen, Power and Status in the Roman Empire AD 193–284, Leiden 2011.
  • Merkelbach – Stauber, SGO IV R. Merkelbach – J. Stauber, Steinepigramme aus dem griechischen Osten IV. Die Südküste Kleinasiens, Syrien und Palästina, München – Leipzig 2002.
  • Özden Gerçeker 2015 G. S. Özden Gerçeker, Perge Batı Nekropolisi Dolgu Tabakasında Bulunan (Parsel 159) Sagalassos Kırmızı Astarlı Keramikleri (unveröffentlichte Dissertation, Istanbul 2015).
  • Özdizbay 2001 A. Özdizbay, Perge Batı Nekropolisi M2 Mezar Yapısı (unveröffentlichte Magisterarbeit, Istanbul 2001).
  • Özdizbay 2002 A. Özdizbay, Perge Batı Nekropolisi’nden bir Mezar Yapısı, Anadolu Araş. 16, 2002, 482–507.
  • Özdizbay 2008a A. Özdizbay, Pamphylia-Perge Tarihi ve Roma İmparatorluk Dönemi Öncesi Perge’nin Gelişimi: Güncel Araştırmalar Işığında bir Değerlendirme, in: İ. Delemen u.a. (Hgg.), Euergetes. Prof. Dr. Halûk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı, Istanbul 2008, 839–872.
  • Özdizbay 2008b A. Özdizbay, Eine neue Inschrift aus Perge und der Lykisch-Pamphylische Proconsul Lucius Sergius Volosius Matidius Heracleidianus, in: E. Winter (Hg.), Vom Euphrat bis zum Bosphorus. Festschrift für Elmar Schwertheim zum 65. Geburtstag, Bonn 2008 (Asia Minor Studien 65/2), 497–501.
  • Özdizbay 2012 A. Özdizbay, Perge’nin M. S. 1.–2. Yüzyıllardaki Gelişimi. Die Stadtentwicklung von Perge im 1.–2. Jh. n. Chr., Istanbul 2012 (Adalya Suppl. 10).
  • Pflaum 1960 H.-Georg Pflaum, Les carrières procuratoriennes équestres sous le Haut-Empire romain, Paris 1960.
  • Rebenich 1989 S. Rebenich, Beobachtungen zum Sturz des Tatianus und des Proculus, ZPE 76, 1989, 153–165.
  • Rémy 1986 B. Rémy, L’évolution administrative de l’Anatolie aux trois premiers siècles de notre ère, Lyon 1986.
  • Rémy 1989 B. Rémy, Les carrières sénatoriales dans le provinces romaines d’Anatolie au Haut-Empire (31 av. J.-C. – 284 ap. J.-C.), Istanbul 1989.
  • Saller 1982 R. P. Saller, Personal Patronage under the Early Empire, Cambridge 1982.
  • Schiller 1978 A. Schiller, Roman Law: Mechanisms of Development, Paris – New York 1978.
  • Smith 1867 W. Smith, Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, vol. I, Boston 1867, 180–181.
  • Stylow 1987 A. U. Stylow, Beiträge zur lateinischen Epigraphik im Norden der Provinz Córdoba, MDAI(M) 28, 1987, 57–126.
  • Şahin 1984 S. Şahin, Ti. Iulius Frugi Proconsul von Lycia-Pamphylia unter Marc Aurel und Lucius Verus. Abgrenzung des Stadtgebiets von Arykanda, Epigraphica Anatolica 3, 1984, 39–48.
  • Şahin 1992 S. Şahin, Statthalter der Provinzen Pamphylia-Lycia und Bithynia-Pontus in der Zeit der Statusänderung beider Provinzen unter Marc Aurel und Lucius Verus, Epigraphica Anatolica 20, 1992, 77–90.
  • Şahin 1999a S. Şahin, Die Inschriften von Perge I, Bonn 1999 (Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien, Bd. 54).
  • Şahin 1999b S. Şahin, Epigraphische Mitteilungen aus Antalya I: Inschriften aus Pamphylien und Lykien, Epigraphica Anatatolica 31, 1999, 37–52.
  • Şahin 2004 S. Şahin, Die Inschriften von Perge II, Bonn 2004 (Inschriften griechischer Städte aus Kleinasien, Bd. 61).
  • Şahin 2015 S. Şahin, Spätrömisch-frühbyzantinische Inschriften aus Perge in Pamphylien, in: A. Rhoby (Hg.), Inscriptions in Byzantium and Beyond. Methods – Projects – Case Studies, Wien 2015, 177–185.
  • Şahin – Merkelbach 1988 S. Şahin – R. Merkelbach, Die publizierten Inschriften von Perge, Epigraphica Anatatolica 11, 1988, 97–170.
  • Thomasson 1984 B. E. Thomasson, Laterculi Praesidum I, Göteborg 1984.
  • Thomasson 1996 B. E. Thomasson, Fasti Africani. Senatorische und ritterliche Amtsträger in den römischen Provinzen Nordafrikas von Augustus bis Diokletian, Stockholm 1996.
  • Thonemann 2011 P. Thonemann, The Maeander Valley: A Historical Geography from Antiquity to Byzantium, Cambridge 2011.
  • Thonemann – Ertuğrul 2005 P. J. Thonemann – F. Ertuğrul, The Carminii of Attouda, Epigraphica Anatolica 38, 2005, 75–86.
  • Toprak Cihan 2012 Ö. Toprak Cihan, Perge Batı Nekropolisi 169 Numaralı Parselde 1997–2007 Yılları Arasında Günışığına Çıkarılan (Çitle Çevrili Alan) Mezar Yapılarının Bozulma Nedenleri, Koruma ve Sergileme Önerileri (unveröffentlichte Magisterarbeit, Istanbul 2012).
  • Turak 2008a Ö. Turak, Perge Batı Nekropolisi’nden bir Mezar: Artemon’un Kenotaphionu, in: İ. Delemen u.a. (Hgg.), Euergetes. Prof. Dr. Halûk Abbasoğlu’na 65. Yaş Armağanı, Istanbul 2008, 1157–1167.
  • Turak 2008b Ö. Turak, Perge’de Bulunmuş Roma Çağı Dokimeion Lahitleri, in: 2. Uluslararası Dokimeion Mermer Heykel Sempozyumu Bildiriler Kitabı (16–18 Haziran 2008), Afyonkarahisar 2008, 35–43.
  • Turak 2011 Ö. Turak, Roma Dönemi Pamphylia Lahitleri ve Atölye Sorunu (unveröffentlichte Dissertation, Istanbul 2011).
  • Turak 2012a Ö. Turak, An Attic Type Dionysiac Sarcophagus from Perge, Adalya 15, 2012, 223–245.
  • Turak 2012b Ö. Turak, Pamphylia Bölgesi’nde Bulunmuş Roma İmparatorluk Dönemi Girlandlı Lahitleri, in: K. Dörtlük u.a. (Hgg.), Uluslararası Genç Bilimciler Buluşması I: Anadolu Akdenizi Sempozyumu 04–07 Kasım 2009 Antalya Sempozyum Bildirileri, Istanbul 2012, 465–477.
  • Vitale 2012 M. Vitale, Eparchie und Koinon in Kleinasien von der ausgehenden Republik bis ins 3. Jh. n. Chr., Bonn 2012.
  • Vössing 1996 K. Vössing, Africa nutricula causidicorum? Die römische Jurisprudenz in Africa, in: M. Khanoussi – P. R. Cinzia Vismara (Hgg.), L’Africa romana. Atti dell’XI convegno di studio. Cartagine, 15–18 dicembre 1994, Ozieri 1996, 132–133.
  • Weiß 1999 P. Weiß, Ein neuer Prokonsul von Lycia-Pamphylia auf einem Militärdiplom (165/166 n. Chr.), Epigraphica Anatolica 31, 1999, 77–82.
  • Wörrle 1988 M. Wörrle, Stadt und Fest im kaiserzeitlichen Kleinasien. Studien zu einer agonistischen Stiftung aus Oinoanda, München 1988 (Vestigia 39).
  • Ziegler 1985 R. Ziegler, Städtisches Prestige und kaiserliche Politik. Studien zum Festwesen in Ostkilikien im 2. und 3. Jh. n. Chr., Düsseldorf 1985.