Anlama Becerisi Açısından Okuma ve Dinle-me/İzleme Stratejilerinin Türkçe Ders Kitaplarındaki Yeri

Türkçe öğretimi; temel olarak bireyin dinleme, okuma, konuşma ve yazma olmak üzere dört temel dil becerisini geliştirmeyi amaçlamaktadır. Anlama ve anlatma becerileri olarak sınıflandırılan bu öğrenme alanlarının geliştirilmesi için birtakım stratejilerin etkin olarak kullanılması gereklidir. Bu çalışmada 2019 Türkçe Dersi Öğretim Programı’na (TDÖP) göre hazırlanan Türkçe ders kitaplarında yer alan dinleme/izleme ve okuma stratejilerinin sınıf düzeyi, metin türü ve ders kitaplarına göre dağılımını tespit etmek amaçlanmıştır. Buna göre TDÖP’de hangi okuma ve dinleme stratejilerine yer verildiği ve bu okuma ve dinleme stratejilerinin Türkçe ders kitaplarında ne denli yer aldığı tespit edilmiştir. Nitel araştırma yöntemiyle desenlenen çalışmada doküman inceleme yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın inceleme nesnelerini 2019-2020 eğitim-öğretim yılında okutulan on dört adet 1-8. sınıf Türkçe ders kitabı oluşturmaktadır. Verilerin analizinde betimsel analiz tekniklerinden frekans ve yüzde analizi kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre TDÖP’de okuma ve dinleme/izleme stratejilerine ders kitaplarında dengeli bir şekilde yer verilmediği tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre gerek ders kitabı yazarlarının gerekse de dersin uygulanması sürecinde öğretmenlerin anlama becerisini geliştirmeye yönelik aynı astratejileri kullanma konusunda ısrarcı olmak yerine farklı stratejileri işe koşmaları önerilebilir

Anahtar Kelimeler:

anlama becerileri, okuma stratejileri, dinleme/izleme stratejileri, Türkçe Öğretim Programı.

Reading and Listening / Viewing Strategies in Terms of Comprehension Skills in Turkish Language Textbooks

Turkish language teaching aims to develop four basic language skills (listening, reading, speaking and writing) of the individual. Some strategies need to be used effectively to develop these learning areas, which are classified as comprehension and narrative skills. In this study, it was aimed to determine the distribution of listening / viewing and reading strategies in Turkish language textbooks prepared according to the 2019 Turkish Language Lesson Curriculum (TLLC) in terms of grade level, text type and textbooks. Accordingly, it was determined which reading and listening strategies are included in TLLC and how much of these mentioned reading and listening strategies are included in Turkish language textbooks. Document analysis method was used in the study designed with qualitative research method. The data collection of the study consists of sixteen 1st-8th grade Turkish textbooks taught in the 2019-2020 academic year. Frequency and percentage analysis, one of the descriptive analysis techniques, were used to analyze the data. According to the results of the research, it was determined that reading and listening strategies are distributed in a dispersed way and these strategies are not used in textbooks in a sufficient and balanced way in TLLC. According to the results of the research, it may be suggested that both the textbook writers and the teachers should use different strategies instead of insisting on using the same astrategies to improve their comprehension skills during the implementation of the course.

Keywords:

Comprehension skills, reading strategies, listening/ viewing strategies, Turkish Educational Program.,

PDF

___

Akar, M. (2009). Sesli ve sessiz okumanın anlamaya etkisi üzerine bir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyonkarahisar.
Aktaş, Ş. ve Gündüz, O. (2004). Yazılı ve sözlü anlatım-kompozisyon sanatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
Bayram, B. ve Kara, K. (2020). Examination of texts in secondary school Turkish language textbooks in terms of genre. International Journal of Eurasian Education and Culture, 5(8), 254- 269.
Çifci, M. (2000). Sesli okuma. Bilge, 24, 178-184.
Doğan, Y. (2013). Dinleme eğitimi: Kuram, uygulama, ölçme ve değerlendirme. A. Güzel ve H. Karatay (Ed.) Türkçe öğretimi el kitabı içinde. (s. 151-178). Ankara: PegemA Yayınları.
Ergin, A. (2014). Eğitimde etkili iletişim. Ankara: Anı Yayıncılık.
Güneş, F. (2014). Türkçe öğretimi yaklaşımlar ve modeller. Ankara: PegemA Yayınları.
Kurudayıoğlu, M. ve Kiraz, B. (2020). Hazırlıksız konuşma stratejileri. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 20, 167-189.
MEB. (2005) İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: MEB yayınları.
MEB (2019). Türkçe dersi öğretim programı (1-8. sınıflar). Ankara: MEB yayınları.
Melanlıoğlu, D. (2013). Ortaokul öğrencileri için dinleme kaygısı ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11 (6), 851-876.
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev. Ed.) Ankara: Nobel.
Miles, M, B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage.
Pang, J. (2008). Research on good and poor reader characteristics: ımplications for l2 reading research in China. Reading in a Foreign Language, 20(1), 1-18.
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev. Ed. Mesut Bütün ve Selçuk Beşir Demir) Ankara: PegemA Yayınları.
Topuzkanamış, A. (2010). Öğretmen adaylarının okuduğunu anlama ve okuma stratejilerini kullanma düzeyleri. Türklük Bilimi Araştırmaları, 27, 655-677.
Ülper, H. ve Yağmur, K. (2016). Doğru ve akıcı sessiz sözcük okuma testinin geliştirilmesi. İlköğretim Online, 15 (2), 581-593.
Yalçın, A. (2002). Türkçe öğretim yöntemleri yeni yaklaşımlar. Ankara: Akçağ Yayınları.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. Ankara: Seçkin Yayınları.