The Organization and Utilization of the Burial Grounds in Klazomenai

Klazomenai ve ionia’nın diğer merkezlerinde açığa çıkan mezar grupları, Protogeometrik ve Geometrik Dönemlerde bebek ve çocukların yerleşme içerisinde gömüldüğünü ortaya koymaktadır. İonia merkezlerinden elde edilen veriler,yedinci yüzyılın ortalarından itibaren ise yerleşme içerisinde gömüye izin verilmediğini göstermektedir. Klazomenai’de de yerleşme alanın çevresinde yer alan ve kent için bir sınır oluşturdukları gözlenen nekropolis alanları yedinci yüzyılın başından itibaren kullanılmaya başlamıştır. Uzun dönemler boyunca ve çağdaş olarak kullanılmış olan bu nekropolis alanlarının her biri kentin içerisinde yer alan büyük aile grupları ndan (phyle?) birine ait olmalıdır. Bu çalışmanın amacı, Klazomenai’de mezar grupları ve nekropolis alanlarından elde edilen verilerden hareketle, mezarlık alanlarının organizasyonunu ve kentin tarihsel süreci boyunca yerleşme alanıyla ilişkisini irdelemektedir. Bu amaçla öncelikle Klazomenai antik kentinin yerleşme alanlarına ilişkin veriler özet halinde sunulmuştur. Çalışmalar, antik kentin dağınık yerleşme alanlarından oluşmadığını ve onbirinci yüzyılın sonuna tarihlenen kuruluşundan itibaren, ihtiyaç ölçüsünde, batıya doğru genişlemiş olduğunu ortaya koymuştur. Protogeometrik Dönemden itibaren iskan edilmiş olan alanların Arkaik ve Klasik Dönemler boyunca da kullanılmış oldukları anlaşılmaktadır. ikinci aşamada, Klazomenai’de açığa çıkan mezar grupları, nekropolisler ve tümülüsler tanıtılmış, diğer ionia merkezlerinden elde edilen verilerle karşılaştırmalar yapılmıştır. Son olarak da, Klazomenai’de nekropolis alanlarından elde edilen verilerin antik dönemde sosyal örgütlenmeye yansıması ve aile mezarlıklarına ilişkin veriler değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İzmir

___

Akurgal 1961 Akurgal, M., “Çandarlı (Pitane) Kazısı”, TürkAD 10, 1961, 5-6.

Akurgal 1983 Akurgal, M., Alt-Smyrna I. Wohnschichten und Athenatempel, Ankara.

Akurgal 1987 Akurgal, M., “Bayraklı Nekropolis Çalışmaları”, KST 9, 37-40.

Akurgal 1993 Akurgal, M., Eski Çağda Ege ve İzmir, İzmir.

Akurgal 1999a Akurgal, M., “Bayraklı Kazısı 1997”, KST 20, 33-47.

Akurgal 1999b Akurgal, M., “Bayraklı Höyüğünde Arkaik Döneme Ait Küçük Bir Mezarlık ve Bazı Buluntular”, TÜBA-AR 2, 52-57.

Akurgal 2002 Akurgal, M., “Smyrna- Kent Devlet”, İzmir Kent Kültürü Dergisi 5, 208-220.

Antonaccio 1995 Antonaccio, C. M., Archaeology of Ancestors. Tomb Cult and Hero Cult in Early Greece, Lanham, Maryland.

Antonaccio 1998 Antonaccio, C., “The Archaeology of Ancestors”, in: C.Dougherty- L. Kurke (eds.), Cultural Poetics in Archaic Greece. Cult, Performance and Politics, Cambdrige, 46-70.

Artzy 2001 Artzy, M., “Liman Tepe 2001”, R.I.M.S. News. University of Haifa Leon Recanati Institute for Maritime Studies 28, 3-4.

AST Araştırma Sonuçları Toplantısı

Aytaçlar 2004 Aytaçlar, N., The Early Iron Age at Klazomenai”, in: Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony, 17-41.

Bakır 1983 Bakır, G., “Urla/Klazomenai Kazısı 1981 Yılı Çalışmaları Raporu”, KST 4, 63-68.

Bakır 1984 Bakır, G., “1982 Yılı Urla/Klazomenai Kazısı Sonuçları Hakkında Rapor” KST 5, 221-229, fig 1-10.

Bakır 1986 Bakır, G., “Klazomenai Lahitleri Üzerine Yeni Görüşler”, X. Türk Tarih Kongresi, 22-26 Eylül 1986, Ankara, 4-5.

Bakır et. al. 2000 Bakır, G. – Y. Ersoy – B. Hürmüzlü – N. Aytaçlar – İ. Hasdağlı, “1998 Yılı Klazomenai Çalışmaları”, KST 21.2, 47-52.

Bakır et. al. 2001 Bakır, G. – Y. Ersoy – İ. Fazlıoğlu – N. Aytaçlar – H. Cevizoğlu – B. Hürmüzlü – Y. Sezgin, “1999 Klazomenai Kazısı”, KST 22.2, 27-38.

Bakır et. al. 2002 Bakır, G. – Y. Ersoy – İ. Fazlıoğlu – N. Aytaçlar – B.Hürmüzlü – F. Özbay – Y. Sezgin – G. Özbilen, “2000 Klazomenai Kazısı”, KST 23.1, 41-54.

Bakır et. al. 2003 Bakır, G. – Y. Ersoy – İ. Fazlıoğlu – F. Özbay – B. Özer – M. Zeren, “2001 Yılı Klazomenai Kazısı”, KST 24.1, 205-218.

Bakır et. al. 2004 Bakır, G. – Y. Ersoy – M. Zeren – F. Özbay – B. Hürmüzlü, “2002 Yılı Klazomenai Kazısı”, KST 25.2, 101-110.

Bakır et. al. 2005 Bakır, G. – Y. Ersoy – B. Özer – K. Uzun – M. Zeren, “2003 Yılı Klazomenai Kazısı”, KST 26.2, 1-12.

Beek – Beelen 1991 van Beek, R. – J. Beleen, “Excavations on Karantina Island in Klazomenai: A Preliminary Report”, Anatolica 17, 31-57.

Beek – Beelen 1999 van Beek, R. – J. Beleen, “Excavations on Karantina Island (Klazomenai)”, in: R. F. Docter – E. M. Moormann (eds.), Proceedings of the XVth International Congress of Classical Archaeology, Amsterdam, July 12-17 1998, Amsterdam, 424-425.

Béquignon – Laumonier 1925 Béquignon, Y. – A. Laumonier, “Fouilles de Téos (1924)”, BCH 49, 281-321.

Boehlau 1898 Boehlau, J., Aus ionischen und italischen Nekropolen, Leipzig.

Boysal – Öğün 1962 Boysal, Y. – B. Öğün, “Teos Kazısı 1962 Kısa Raporu”, TürkAD 12, 12-13.

Boysal 1963 Boysal, Y., “1962 Senesi Teos Kazıları Hakkında Kısa Rapor”, TürkAD 13, 5-7.

Brann 1962 Brann, E. T. H., The Athenian Agora Volume VIII. Late Geometric and Protoattic Pottery, Mid 8th to late 7th Century BC, Princeton, N.J.

Coldstream 1984 Coldstream, J. N., The Formation of the Greek Polis: Aristotle and Archaeology, Opladen.

Colsterman 1999 Colsterman, W. E., The Self-Presentation of the Family: The Function of Classical Attic Peribolos Tombs, (UMI 9927039, Ann Arbor), Baltimore, Maryland.

Cook 1958/1959 Cook, J. M., “Old Smyrna 1948-1951”, BSA 53-54, 1-34.

Cook 1974 Cook, R. M., “Old Smyrna: The Clazomenian Sarcophagi”, BSA 69, 55-60, pls.8-13.

Cook – Nicholls 1998Cook, J. M. – R. V. Nicholls, Old Smyrna Excavations. The Temples of Athena, The British School at Athens Supplementary Volume no. 30, London.

Ehrhardt 1983 Ehrhardt, N., Milet und seine Kolonien, Frankfurt am Main.

Engelmann 1996 Engelmann, H., “Phylen und Chiliastyen von Ephesos”, ZPE 113, 94-100.

Erkanal et. al. 2003 Erkanal, H. – M. Artzy – O. Kouka, “2002 Yılı Liman Tepe Kazıları”, KST 25, 165-178.

Ersoy 2003 Y. E. Ersoy, “Pottery Production and Mechanism of Workshops in Archaic Clazomenae”, in: B. Schmaltz – M. Söldner (eds.), Griechische Keramik im kulturellen Kontext. Akten des Internationalen Vasen-Symposions in Kiel vom 24. bis 28.9.2001 veranstaltet durch das Archäologische Institut der Christian-Albrechts Universität zu Kiel, Padeborn, 254-257.

Ersoy 2004 Ersoy, Y. E., “Klazomenai: 900-500 BC. History and Settlement Evidence”, Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony, 43-76.

Ersoy 2005 “Notes on History and Archaeology of Early Clazomenae”, in: Frühes Ionien: Eine Bestandsaufnahme. Symposion Panionion 26 September - 1 Oktober 1999 (in print).

Forbeck – Heres 1997 Forbeck, E. – H. Heres, “Das Löwengrab von Milet”, 136. BWPr,Berlin, 1-59.

Forbeck 2002 Forbeck, E., “Gräber des hellenistischen und kaiserzeitlichen Milet”, in: G. Berns – H. von Hesberg – L. Vandeput – M. Waelkens (eds.), Patris und Imperium. Kulturelle und politische Identität in den Städten der römischen Provinzen Kleinasiens in der frühen Kaiserzeit. Kolloquium Köln, November 1998, 97-105.

Gates 1983 Gates, C., From Cremation to Inhumation: Burial Practices at Ialysos and Kameiros During the Mid-Archaic Period, ca. 625-525 B.C. (Occasional Paper 11, Institute of Archaeology, University of California), Los Angeles.

Güngör 2004 Güngör, Ü., “The History of Klazomenai in the Fifth Century and the Settlement on the Island”, in: Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony, 121-131.

Hägg 1973 Hägg, I., “Report on the Field-Work in the Levandis Sector 1970-72”, in: Inga and R.Hägg (eds.), Excavations in the Barbouna Area at Asine, Upsala, 22-82.

Hägg 1974 Hägg, R., Die Gräber der Argolis. 1. Lage und Form der Gräber,Upsala.

Henninger – Kossatz 1979 von Henninger, F. J. – A. U. Kossatz, “Milet 1977. Zwei hellenistische Gräber der milesischen Nekropole”, IstMitt 29, 174-186.

Humphreys 1980 Humphreys, S. C., “Family Tombs and Tomb Cult in Ancient Athens: Tradition or Traditionalism”, JHS 100, 96-126.

Huxley 1966 Huxley, G. L., The Early Ionians, London.

Hürmüzlü 2004 Hürmüzlü, B., “Burial Grounds at Klazomenai: Geometric through Hellenistic Periods”, in: Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony, 77-95.

Hürmüzlü 2004a Hürmüzlü, B., “A New Type of Clazomenian Sarcophagus: The Alteration of the Burial Customs in Clazomenae”, in: R. Bol –D. Kreikenbom (eds.), Sepulkral- und Votivdenkmäler östlicher Mittelmeergebiete (7.Jh.v.-1.Jh.n.Chr.). Kulturbegegnungen im Spannungsfeld zwischen Akzeptanz und Resistenz. Akten des Internationalen Symposiums vom 01-03. November 2001 in Mainz, Möhnesee, Paderborn, 2004, 195-198.

İçten – Evren 1988 İçten, C. – A. Evren, “Selçuk-Efes 3447 Parsel Kurtarma Kazısı”, MKKS 8, 85-110.

Kallintzi 2004 Kallintzi, K., “Abdera: Organization and Utilization of the Area Exta Muros”, in: Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony, 271-289.

Kerschner 2005 Kerschner, M., “Die Ionische Wanderung im Lichte neuer archäologischer Forschungen in Ephesos”, in: Olshausen-H.Sonnabend (eds.), “Trojaner sind wir gewesen.” Migrationen in der antiken Welt. Akten des 8. Internationalen Kolloquiums zur Historischen Geographie des Altertums, Stuttgart 8.-12. Mai 2002, 1-13 (in print).

Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony Moustaka, A. – E. Skarlatidou – M. C. Tzannes – Y. Ersoy (eds.), Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony. Proceedings of the International Symposium held at the Archaeological Museum of Abdera. Abdera, 20-21 October 2001, Thessaloniki.

Kleiner 1968 Kleiner, G., Die Ruinen von Milet, Berlin. Koparal – İplikçi 2004

Koparal, E. – E. İplikçi, “Archaic Olive Oil Extraction Plant in Klazomenai”, in: Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony, 221-234. Koukouli-Chrysanthaki 1994

Koukouli-Chrysanthaki, C., “The Cemeteries of Abdera”, in: J.de La Genière (ed.), Nécropoles et sociétés antiques. Grèce, Italie, Languedoc. Actes du Colloque International du Centre de Recherches Archéologiques de I’Université de Lille III. Lille, 2-3 décembre 1991 (Chaiers du Centre Jean Bérard 18), Naples, 33-77.

Kraiker – Kübler 1939 Kraiker W. – K. Kübler, Die Nekropolen des 12. bis 10. Jahrhunderts, Kerameikos I, Berlin.

KST Kazı Sonuçları Toplantısı

Langmann 1967 Langmann, G., “Eine spätarchaische Nekropole unter dem Staatsmarkt zu Ephesos”, in: Festschrift für Fritz Eichler zu dessen achtzigstem Geburtstag am 12. Oktober 1967, Wien, 103-123.

Lemos 2003 Lemos, I. S., The Protogeometric Aegean. The Archaeology of the Late Eleventh and Tenth Centuries BC, Oxford.

Löwe 1996 Löwe, W., “Die Kasseler Grabung 1894 in der Nekropole der archaischen Stadt”, in: Samos. Die Kasseler Grabung 1894 in der Nekropole der archaischen Stadt von Johannes Boehlau und Edward Habich, Kassel 1996, 24-119.

Mellink 1977 Mellink, M. J., “Archaeology in Asia Minor”, AJA 81, 305-306.

Miltner 1932 Miltner, F.-H., “Bericht über eine Voruntersuchung in Alt-Smyrna”, ÖJh 27, 129-188. Mitsopoulou-Leon 1972-75 Mitsopoulou-Leon, V., “Ein Grabfund des vierten vorchristlichen Jahrhunderts aus Ephesos”, ÖJh 50, 252-265.

MKKS Müze Kurtarma Kazıları Semineri Morris 1987 Morris, I., Burial and Ancient Society. The Rise of the Greek City-State, Cambridge.

Morris 1991 Morris, I., “The Archaeology of Ancestors: The Saxe/Goldstein Hypothesis Revisited” Cambridge Archaeological Journal 1:2, 147-169.

Morris 1991a Morris, I., “The Early Polis as City and State”, in: J. Rich –A. Wallace-Hadrill (eds.), City and Country in the Ancient World, London and New York, 25-57.

Morris 1992 Morris, I., Death-Ritual and Social Structure in Classical Antiquity, Cambridge.

Morris 2000 Morris, I., Archaeology as Cultural History. Words and Things in Iron Age Greece, Oxford.

Müller-Wiener et. al. 1988 Müller-Wiener, W. – D. Göksel – V. Von Graeve – R. Biering – M. Heinz – H. Svenshon, “Milet 1987. Vorbericht über die Arbeiten des Jahres 1987”, IstMitt 38, 251-290.

Nicholls 1958/1959 Nicholls, R. V., “Old Smyrna: The Iron Age Fortifications and Associated Remains on the City Perimeter”, BSA 53-54, 35-137.

Oikonomos 1921 Oikonomos, G. P.,“Anaskafai en Klajomenaiw” Praktika, 63-74.

Özbay 2004 Özbay, F., “The History and Archaeology of Klazomenai in the Fourth Century BC and the Settlement at Chyton”, in: Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony, 133-159.

Özgünel 2004 Özgünel, C., “Erythrai Antik Yerleşimi 2003 Sezonu Yüzey Araştırmaları”, AST 22.2, 245-250.

Özkan 1993 Özkan, T., “1992 Yılı Gryneion Kazısı Çalışmaları”, MKKS 4, 1-15.

Özyiğit – Erdoğan 2000 Özyiğit, Ö. – A. Erdoğan, “Les sanctuaires de Phocée à la lumières des dernières fouilles”, Les Cultes des cités phocéennes. Actes de colloque international organisé par le Centre Camille-Julian, Aix-en-Provence/Marseille, 1999, Aix-en-Provence. 11-23.

Özyiğit 2001 Özyiğit, Ö., “1999 Yılı Phokaia Kazı Çalışmaları”, KST 22, 1-15.

Özyiğit 2003 Özyiğit, Ö., “Recent Work at Phokaia in the Light of Akurgal’s Excavations”, Anatolia 25, 109-127.

Philipp 1981 Philipp, H., “Archaische Gräber in Ostionien”, IstMitt 31,149-166. Scherrer et. al. 2000 Scherrer, P. – M. Kerschner – M. Lawall – E. Trinkl, “Ephesos in archaischer und klassischer Zeit. Die Ausgrabungen in der Siedlung Smyrna”, in: F. Krinzinger (ed.), Die Ägäis und Westliche Mittelmeer. Beziehungen und Wechselwirkungen 8. bis 5. Jh. v. Chr., Wien 24. bis 27. März 1999, Wien, 45-54.

Scherrer et. al. 2000-01 Scherrer, P. – G. Forstenpointner – S. Fabrizii-Reuer – E. Trinkl, “Bestattung eines Lyraspielers in Ephesos aus dem 5. Jh. v. Chr.”, Archaeologia Austriaca 84-85, 159-179.

Scherrer 2001 Scherrer, P., “The Historical Topography of Ephesos”, in: D.Parrish (ed.), Urbanism in Western Asia Minor. New Studies on Aphrodisias, Ephesos, Hierapolis, Pergamon, Perge and Xanthos, Portsmouth, Rhode Island, 57-87.

Simon 1997 Simon, C. G., “The Archaeology of Cult in Geometric Greece. Ionian Temples, Altars and Dedications”, in: S. Langdon (ed.), New Light on a Dark Age. Exploring the Culture of Geometric Greece, Columbia, London, 125-143.

Sørensen 2002 Sørensen, L. W., “The Archaic Settlement at Vroulia on Rhodes and Ian Morris”, Acta Hyperborea 9, 243-253.

Tsakos 1996 Tsakos, K., “Stadt und Nekropolen: Samos in der archaischen Epoche (6. Jh.)”, in: Samos. Die Kasseler Grabung 1894 in der Nekropole der archaischen Stadt von Johannes Boehlau und Edward Habich, Kassel 1996, 120-131. TÜBA-AR Türkiye Bilimler Akademisi Arkeoloji Dergisi

Tzannes 2004 Tzannes, M. C., “The Excavations of G.Oikonomos at the Archaic Cemetery of Monastirakia in Klazomenai, 1921-22”, in: Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony, 97-120.

von Graeve 2000 von Graeve, V,. “Miletos”, Der Neue Pauly 8, 170-180.

Walter 1993 Walter, U., An der Polis teilhaben. Bürgerstaat und Zugehörigkeit im archaischen Griechenland, Historia 82, Stuttgart.

Welwei 2000 Welwei, K. W., Polis und Arché. Kleine Schriften zu Gesellschaftsund Herrschaftsstrukturen in der griechischen Welt, Historia 146, Stuttgart.

Whitley 1991 Whitley, J., Style and Society in Dark Age Greece. The Changing of Face Pre-literate Society 1100-700 BC, Cambdrige.

Whitley 2001 Whitley, J., The Archaeology of Ancient Greece, Cambridge.

Williams 1982 Williams, C. K., II, “The Early Urbanization of Corinth”, ASAtene 60, 9-19.