Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de Ulus İnşası, Nüfus Sayımları ve Etnik Coğrafya

Benedict Anderson, Hayali Cemaatler adlı kitabının Nüfus Sayımı, Harita ve Müze bölümün-de şu değerlendirmeyi yapar:“Hayali Cemaatler’in 1. baskısında... o zamanki dar görüşlü varsayımım, Asya ve Afrika’nınsömürgeleştirilmiş dünyalarındaki resmi milliyetçiliğin doğrudan doğruya 19. yüzyılAvrupası’nın hanedanlık devletleri olduğuydu. Daha sonra düşündüğümde bu görüşün ace-leci ve yüzeysel olduğuna ve dolayısıyla şecerenin sömürge devletinin tahayyüllerinde aran-ması gerektiğine ikna oldum” 2 .Bu şaşırtıcı bir durumdur; zira sömürge devletleri, sömürdükleri coğrafyada kalmak için katıbir şekilde milliyetçiliğe karşı olmuştur. Anderson’a göre bunda etkili olan şecere ve bu şece-re gramerini dolaşıma sokan, üç iktidar kurumu olan, nüfus sayımı, harita ve müze olmuştur.Bunlar, sömürge devletin mülkünü, bu mülkün coğrafyasını ve yönetilen insanın doğasını veeksikliğinin meşruluğunu nasıl hayal ettiğini derinden şekillendirmiştir 3 .Sömürgeci devlet, sömürge insanını sayarken, bölge sakinlerinin kendilerini tanımlarkenyıllardır alışkın oldukları yer isimleri üzerinden değil, kendi yönetsel mantığı çerçevesinde oluş-turduğu sınıflandırmalar üzerinden ayırıyordu. Zamanla bu ayrımın kendisi, idari aygıtın dahaderinlere nüfuz etmesiyle birlikte, bir kimlik kategorisi olarak işleyecekti. Toplum ve birey gibitarihsel ve güncel olarak çoğul, siyasal bakımdan belirsiz ya da değişken; dolayısıyla her top-lumsal grubun ve bireyin altına yer alan/alması gereken “diğer” ve “diğer”lerle karıştırılmamasıgereken “diğer” alt kategorisi; sayımı yapanlarca hoşgörüsüzlükle karşılanacak, onların bütün-lük, tek-anlamlılık tutkusu tek bir kimlik belirleyip bunu sabitleyecekti. Dolayısıyla sayımın ya-lanı, herkesin son derece açık bir yeri (tabii ki yalnızca bir yeri olacaktır) olduğu, kesirlere yerolmadığıdı
Anahtar Kelimeler:

--

___

  • -