OSMANLI ŞAİRLERİNE GÖRE İDEAL DEVLET ADAMININ ÖZELLİKLERİ - FEATURES OF AN IDEAL STATESMAN FOR THE OTTOMAN POETS

Bu çalışmada Osmanlı Döneminde aydın konumunda bulunan şairlerin ideal devlet adamının özelliklerine ilişkin düşünceleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Şairlerin övgü amacıyla yazarak devlet adamlarına sundukları kasideler, aynı zamanda idealize ettikleri devlet adamı modelini de tasvir ettiğinden, padişah ve vezirlerin benimseyebilecekleri örnek devlet adamı tipinin şekillenmesinde dolaylı da olsa bir etki icra etmiştir. Çalışmanın Giriş bölümünde modern dönem anlayışında ‘ideal devlet adamı modeli’ kavramına kısaca değinildikten sonra, Osmanlı şairlerinin ideal devlet adamı tasavvurlarını şekillendirmiş olabilecek kaynaklar tespit edilmeye çalışılmıştır. Daha sonraki bölümde de Osmanlı döneminin farklı yüzyıllarında yaşamış güçlü ve meşhur şairlerin konuyla ilgili beyitleri, onların ideal ve övgüye değer bir devlet adamı için öngördüğü özellikleri örneklendirmek üzere konu başlıkları çerçevesinde mensur olarak verilmiştir. Beyitler verilmeden önce belirlenen ideal vasıflarla ilgili kısa ve mukayeseli bir değerlendirmeye yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

İdeal Devlet Adamı, Osmanlı Devleti, Divan Şairleri, Kaside, liderlik

PDF

___

Akiş, Yeşim Toduk (2004), Türkiye’de Gerçek Liderlik Haritası, Alfa Yayınları, İstanbul.
Akkuş, Metin (1993), Nef’î Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
Akyüz, Hüseyin (2002), Kutadgu Bilig’de Sosyo-Pedagojik ve Siyasal Söylem, Eser Ofset, Erzurum.
Akyüz, Kenan- Beken, Süheyl- Yüksel, Sedit ve Cunbur, Müjgan (1997), Fuzûlî Divanı,
Akçağ Yayınları, Ankara.
Banarlı, Nihat Sami (1998), Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
Bilkan, Ali Fuat (2011), Nabi Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
Çağrıcı, Mustafa (1988), “Adalet”. DİA, I: 341-343.
Çavuşoğlu, Mehmet (Tarihsiz), Necati Bey Divanı, Tercüman Gazetesi 100 Temel Eser, İstanbul.
Devellioğlu, Ferit (2003), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara.
Doğan, M. Nur (2002), Baki, Metropol Yayınları, İstanbul.
Eflatun (1975), Devlet, Çev. Sabahattin Eyüboğlu vd., Remzi Kitabevi, İstanbul.
Eflatun, Muvaffak (2006), Eski Türk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara.
Erçetin, Şule (2000), Lider Sarmalında Vizyon, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
Farabi (2004), İdeal Devlet, Çev. Ahmet Arslan, Vadi Yayınları, Ankara.
Gazali (1969), Devlet Başkanlarına Nasihat- Nasihatü’l-Mülûk, Sinan Yayınevi, İstanbul.
İbn-i Haldun (2004), Mukaddime, Çev. Halil Kendir, Yeni Şafak Gazetesi, Ankara.
İbn-i Teymiyye (1999), Siyaset – es-Siyâsetü’ş-Şer’iyye, Çev. Vecdi Akyüz, Dergah
Yayınları, İstanbul.
İpekten, Haluk (1990), Nâilî Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
İpekten, Haluk (2004), Nef’i – Hayatı, Sanatı, Eserleri, Akçağ Yayınları, Ankara.
İpekten, Haluk (2004), Naili – Hayatı, Sanatı ve Eserleri, Akçağ Yayınları, Ankara.
İsen, Mustafa ve Kurnaz, Cemal (1990), Şeyhi Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
Kabaklı, Ahmet (2007), Divan Edebiyatı, Türk Edebiyatı Vakfı, İstanbul.
Kaçar, Mustafa (2009), Katip Çelebi, Kültür ve Turizm B. Yayınları, Ankara.
Kalkışım, Muhsin (1994), Şeyh Galib Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
Kallek, Cengiz (2003). “Maverdi”. DİA, XXVIII: 180-186.
Karahan, Abdulkadir (1996). “Fuzuli”. DİA, XIII: 240-246.
Karaman, Abdulkadir (1986), Nef’i, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara.
Karasan, Mehmet (1947), Eflatun’un Devlet Görüşü, MEB Basımevi, Ankara.
Koçi Bey (1985), Koçi Bey Risalesi. Haz. Zuhuri Danışman, Kültür ve Turizm B.
Yayınları, Ankara.
Köprülü, M. Fuad (1979), “Baki”. MEB İslam Ansiklopedisi, II: 243-253.
Küçük, Sabahattin (1994), Bâkî Divanı, TDK Yayınları,Ankara.
Lahoud, Nelly (2005), Political Thought in Islam, Routledge, Curzon Oxon.
Ludwig, Arnold M. (2002), King of the Mountain: The Nature of Political Leadership.
The University Press of Kentucky, Kentucky.
Macit, Muhsin (1997), Nedim Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
Maxwell, John C. (2006), Liderlik Nitelikleri, Çev. İbrahim Şener, Beyaz Yayınları, İstanbul.
Mermer, Ahmet (2006), Eski Türk Edebiyatına Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara.
Newell, Waller, R. (2008), The Soul of a Political Leader, Harper Collins
Publishers Inc., New York.
Nizamu’l-Mülk (1982), Siyaset-name, Haz. Mehmet Altay Köymen, Kültür ve
Turizm B. Yayınları, Ankara.
Orman, Sabri (2007), “Katip Çelebi’de Sosyo-Ekonomik Düşünce”, (Ed.) Said Öztürk, Vefatının 350. Yılında Katip Çelebi, Cemre Matbaası, İstanbul.
Özbudun, Ergun (1995), Türk Anayasa Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara.
Renshon, Stanley A. (2001), “The Comparative Psychoanalytic Study of Political Leaders”,
(Ed.) Ofer Feldman, Linda O. Valenty, Profiling Political Leaders, Praeger, London.
Rosenthal, E.I.J. (1962), Political Thought in Medieval Islam, Cambridge
University Press, New York.
Roskin, Michael G.- Cord, Robert L.- Medeiros, James A.- Jones, Walter S. (1991), Political Science: An Introduction, Prentice Hall International Inc., New Jersey.
Shaw, Stanford (1997), History of the Ottoman Empire and Modern Turkey, Cambridge University Press, Cambridge.
Sheldon, Garrett Ward (2001), Encyclopedia of Political Thought, Facts on File Inc., New York.
Stout, Larry W. (2006), Time for a Change. Destiny Image Publishers Inc., Shippenburg,
Tarlan, Ali Nihat (1992), Ahmet Paşa Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
Tarlan, Ali Nihat (1992), Hayâlî Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
Tarlan, Ali Nihat (1992), Necatî Beg Divanı, Akçağ Yayınları, Ankara.
Tarlan, Ali Nihat (2004), Şeyhi Divanını Tetkik, Akçağ Yayınları, Ankara.
Yusuf Has Hacib (1988), Kutadgu Bilig, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.