MISIR MESELESİNİN ÇÖZÜMÜNDE MUSTAFA REŞİT PAŞA’NIN TANZİMAT FİKRİNİN ANLAŞILMASI - UNDERSTANDING THE TANZIMAT FACILITY OF MUSTAFA REŞİT PASA IN THE SOLUTION OF THE EGYPT ISSUE

Osmanlı devlet adamları uzun yıllardan beri devleti eski ihtişamına kavuşturmak için çeşitli ıslahat girişimlerinde bulunmuştur. Öncelikle askeri sahada ıslahat yapılmış ve Avrupa’nın bilim ve tekniği askeri araçlara tatbik edilmiştir. Fakat askeri yenilgilerin önüne geçmek yine de mümkün olmamıştır. Ordu, Mısır Valisi Mehmet Ali Paşa’nın isyanını bastırmakta bile başarısız olmuştur. Mısır meselesi Osmanlı Devleti’ni en çok meşgul eden konulardan birisidir. Mustafa Reşit Paşa orta elçi göreviyle gittiği Fransa’da ilk günden itibaren Mısır meselesinin çözümü ve Osmanlı Devleti’nin içinde bulunduğu durumu düzeltebilmek için çareler aramış ve çözüm olarak Tanzimat Fermanı’nın ilan edilmesi gerektiğine inanmıştır. Bu bağlamda Tanzimat’ın şekillenmesinde etkisi olan Mustafa Reşit Paşa’nın Mısır meselesine bakışı ve bu meseleyi çözmek için Tanzimat’a yüklediği anlam incelenerek Tanzimat Fermanı’nın Avrupa’yı taklit etmek ya da memnun etmekten daha fazla anlamının olduğuna ışık tutulmaya çalışılmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman analiziyle elde edilen bulguların değerlendirilmesiyle oluşturulan bu çalışmada literatür taranmış ve çeşitli görüşler karşılaştırılmış ve yorumlanmıştır. Bu çalışma ile belirtilmek istenen Mustafa Reşit Paşa’nın Tanzimat’ın ilanındaki asıl beklentisinin, Mısır meselesini çözüme kavuşturmak olduğu ve Tanzimat’ın Avrupa’nın emellerine hizmet eden bir dönem olmadığıdır. Tanzimat’ı Mısır meselesi ile ele alan kaynakların yetersiz olması nedeniyle, bu alandaki boşluğun doldurulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Devleti, Mustafa Reşit Paşa, Tanzimat, Mısır Meselesi

UNDERSTANDING THE TANZIMAT FACILITY OF MUSTAFA REŞİT PASA IN THE SOLUTION OF THE EGYPT ISSUE - MISIR MESELESİNİN ÇÖZÜMÜNDE MUSTAFA REŞİT PAŞA’NIN TANZİMAT FİKRİNİN ANLAŞILMASI

For many years, Ottoman statesmen have been involved in various reform attempts to restore the state to its former glory. First of all, the military field was reformed and Europe's science and technique was applied to military vehicles. But it was not possible to prevent military defeats. The army has failed even to suppress the rebellion of the Governor of Egypt, Mehmet Ali Pasha. The Egyptian issue is one of the most intense issues of the Ottoman Empire. Mustafa Reşit Pasha went to France as a middle ambassador for the solution of the Egyptian problem from the first day. In this context, the view of Mustafa Reşit Pasha who had an influence on the formation of the Tanzimat and his view on the Egyptian issue and the meaning he had placed on the Tanzimat to try to solve this problem were tried to shed light on the meaning of the Tanzimat Edifice more than imitating or pleasing Europe. In this study, which was formed by the evaluation of the findings obtained from qualitative research methods, the literature was reviewed and various opinions were compared and interpreted. The main expectation of Mustafa Reşit Pasha in the declaration of the Tanzimat is to solve the Egyptian problem and the Tanzimat is not a period serving the aspirations of Europe. Due to the insufficiency of the resources dealing with the Egyptian issue, it was aimed to fill the gap in this area.

Keywords:

Ottoman State, Mustafa Reşit Pasha, Tanzimat, Egyptian Issue,

PDF

___

KaynakçaAbadan, Y. (1940). Tanzimat Ferman'nın Tahlili. Tanzimat- Yüzüncü Yıl Münasebetiyle (s. 31-58). İstanbul: Maarif Matbaası.Akşin, S. (1985). 1839'da Osmanlı Ülkesinde İdeolojik Ortam ve Osmanlı Devleti'nin Uluslararası Durumu. Mustafa Reşid Paşa ve Dönemi Semineri (s. 5-12). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.Armaoğlu, F. (1997). 19. yüzyıl Siyasi Tarihi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.Ata, R. (2014). Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat. Mütefekkir- Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi(1), 159-192.Avcıoğlu, D. (1968). Türkiye'nin Düzeni. Ankara.Baysun, C. (1940). Mustafa Reşit Paşa. Tanzimat- Yüzüncü Yıldönümü Münasebetiyle (s. 723-746). İstanbul: Maarif Matbaası.Birsel, C. (1940). Tanzimat'ın Harici Siyaseti. Tanizimat- Yüzüncü Yıldönümü Münasebetiyle (s. 661-701). İstanbul: Maarif Matbaası.Dönmez, A. (2011). MUSTAFA REŞİD PAŞA’NIN İKİNCİ LONDRA ELÇİLİĞİ VE TANZİMAT REFORMLARINA DAİR MEMORANDUMU. TARİHİN PEŞİNDE-ULUSLARARASI TARİH ve SOSYAL ARAŞTIRMALAR DERGİSİ(6), 1-20.Gündüz, A. (2010). XIX. YÜZYILDA OSMANLI DEVLET HAYATINDA ROL OYNAYAN ÜÇ BÜYÜK DEVLET ADAMI: MUSTAFA REŞİT, ALİ VE FUAT PAŞALAR. Türk Dünyası Araştırmaları, 65-93.Karlangıç, O. (2017). Ahmet Cevdet Paşa’ya Göre Tanzimat Dönemi Osmanlı Devlet Ricali. Tarih ve Gelecek Dergisi, 266-297.Kaynar, R. (1991). Mustafa Reşit Paşa ve Tanzimat . Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.Kodaman, B. (1985). Mustafa Reşid Paşa'nın Paris Sefirlikleri Esnasında Takip Ettiği Genel Politikası. Mustafa Reşit Paşa ve Dönemi Semineri (s. 71-75). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.Kuran, E. (1970). İslam Ansiklopedisi. Mustafa Reşid Paşa Maddesi, IX. Eskişehir: MEB Yayınları.Kuran, E. (2000). Türk İslam Kültürüne Dair. Ankara: Ocak Yayınları.Küçük, C. (1985). Osmanlı İmparatorluğu'nda "Millet Sistemi" ve Tanzimat. Mustafa Reşid Paşa ve Dönemi Semineri 1985 (s. 13-23). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.Mardin, Ş. (2014). Tanzimat Fermanı'nın Manası: Yeni Bir İzah Denemesi. H. İnalcık, & M. Seyitdanlıoğlu içinde, Tanzimat- Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu (s. 147-165). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Mumcu, A. (1985). Hukukçu Gözüyle Mustafa Reşid Paşa ve Tanzimat. Mustafa Reşid Paşa ve Dönemi Semineri 1985 (s. 39-47). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.Okumuş, E. (2003). Tanzimat Hareketi ve Tanzimatçıların Psikolojisi. SBArD, 25-43.Ortaylı, İ. (2014). Tanzimatçılar ve Tanzimat. H. İnalcık, & M. Seyitdanlıoğlu içinde, Tanzimat- Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu (s. 423-461). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.Özdemir, Y., Çiydem, E., & Aktaş, E. (2014). Tanzimat Fermanı'nın Arka Planı. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22, 321-338.Paşa, A. C. (1980). Ma’ruzat. İstanbul: Çağrı Yayınları.Paşa, C. (1953). Tezâkir 1-12. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.Sağlık, Ş. (tarih yok). BİR TANZİMATÇININ TANZİMAT'I TENKİDİ. 213-242.Süha, A. (1999, Kış). Mustafa Reşid Paşa. Haziran 2018 tarihinde Köprü Üç Aylık Fikir Dergisi: http://www.koprudergisi.com adresinden alındı.