Anıl Kaan UÇAR

Cumhuriyetin 100. Yılında Bir Tüketim Mekânı Olarak Kent ve Kamusal Alan Bağlamında Atölye/Kitap Kafeler

Bu çalışmanın amacını, Cumhuriyetin 100. yılında tüketim pratikleri çerçevesinde dönüşen kent ve kültürünün içinde mikro kamusal mekânların yeniden gelişmekte olduğunu ortaya koymak oluşturmaktadır. Sanayi Devrimi ve ardından yaşanan toplumsal dönüşümlerin etkisiyle ortaya çıkan tüketim kültürü, kentte varlık gösteren kamusal alan ve kamusallığın temellerini aşındırmaktadır. Bunun sonucunda kent, alışveriş merkezleri, zincir kafe ve restoranlarla büyük bir tüketim mekânına dönüşmektedir. Bu dönüşümden hareketle, çalışmada öncelikle kentin tüketim mekânına dönüşme süreci, kamusal alan ve kent bağlantısı açıklanmaktadır. Sonrasında Cumhuriyetin 100. yılında Türkiye çerçevesinde kent ve kamusal alan konusu ele alınmaktadır. Ardından da günümüz kentlerinde bilgilendirici ve öğretici seminerlerin gerçekleştiği, raflarından istenilen kitapların alınıp okunabildiği ve çeşitli sanatsal uygulamalarla kamusal anlamda entelektüel bir paylaşımın gerçekleştiği mekânlar olarak yeni yeni varlık gösteren atölye/kitap kafelerle ilgili bilgi verilmektedir. Araştırma, örneklem olarak seçilen Hane Kafe ve Serüven Kitap Kafe’nin Instagram paylaşımlarına odaklanırken bu paylaşımları içerik çözümlemesi yöntemiyle tüketim kültürü ile kamusal alan ve kamusallık temaları bağlamında incelemektedir. İnceleme sonucunda, Hane Kafe ve Serüven Kitap Kafe’nin yazarlık atölyesi, edebiyat etkinliği ve yazar ile okur buluşması gibi çeşitli etkinlik paylaşımları, edebi kamu çerçevesinde faaliyet gösterdiklerini ortaya koymaktadır. Dolayısıyla Hane Kafe ve Serüven Kitap Kafe’nin kamusal alan ve kamusallık bağlamında gerçekleştirdikleri etkinlikler, kent kamusallığı ve kent kültürü bağlamında önemlidir.

Anahtar Kelimeler:

Kent, Tüketim Kültürü, Kamusal Alan, Atölye/Kitap Kafe

Workshop/Book Cafes in the Context of the City and Public Sphere as a Consumption Space in the 100th Anniversary of the Republic

The purpose of this study is to reveal that micro public spheres are developing again in the city and its culture, which has been transformed within the framework of consumption practices in the 100th anniversary of the Republic. The consumption culture, which emerged with the effect of the Industrial Revolution and the social transformations that followed, erodes the foundations of the public sphere and publicity that exist in the city. As a result, the city turns into a large consumption space with shopping malls, chain cafes and restaurants. Starting from this transformation, the process of transforming the city into a consumption space, the public sphere and the connection with the city are explained in the study. Afterwards, in the 100th anniversary of the Republic, the subject of the city and public sphere is discussed within the framework of Türkiye. Then, information is given about the workshop/book cafes, which have recently emerged as places where informative and instructive seminars take place in today's cities, where desired books can be bought and read from their shelves, and where an intellectual sharing takes place in the public sense through various artistic practices. While the research focuses on the Instagram posts of Hane Kafe and Serüven Kitap Kafe, which are selected as samples, the research examines these posts in the context of consumption culture, public sphere and publicity themes with the method of content analysis. As a result of the examination, the sharing of various activities such as the authoring workshop, the literary event and the meeting of the writer and the reader of the Hane Kafe and Serüven Kitap Kafe the reveal that they operate within the framework of the literary public. For this reason, the activities, urban publicity and cultural relations of the city are important in the public space and publicity activities of the Hane Kafe and the Serüven Kitap Kafe.

Keywords:

City, Comsumption Culture, Public Sphere, Workshop/Book Cafe,

PDF

___

Adıgüzel, Y. (2016). Göç̧ Sosyolojisi. Ankara: Nobel Yayın.
Arendt, H. (1994). İnsanlık Durumu. İstanbul: İletişim Yayınları.
Aristoteles. (2007). Nikomakhos’a Etik. Ankara: BilgeSu Yayıncılık.
Baudrillard, J. (2014). Simülakrlar ve Simülasyon. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
Begel, E., E. (2014). Kentlerin doğuşu, Cogito 8, 7-17.
Benevolo, L. (1995). Avrupa Tarihinde Kentler. İstanbul: Afa Yayınları.
Benjamin, W. (2013). Pasajlar. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Benjamin, W. (2012). Son Bakışta Aşk. İstanbul: Metis Yayınları.
Berktay, F. (2002). Heidegger ve Arendt'te özgürlük: Bir kesişme noktası, (der.) Keyman, E., F. Liberalizm, Devlet, Hegemonya (s. 88-104), İstanbul: Everest Yayınları.
Calhoun C. (1993). Civil society and the public sphere. Public Culture, 5, 267-288.
Childe, G. (1990). Tarihte Neler Oldu. İstanbul: Alan Yayıncılık.
Choi, J.R., & Lim, D., G. (2014). A study of methods to use local communities through book cafes. International Journal of Smart House, 8(1), 61-70.
Christie, E. (2009). A bookstore-café: An exploration of the blurring of the public and private spheres. Kaleidoscope: A Graduate Journal of Qualitative Communication Research, 8(1), 2.
Clasen, J. (2003). Towards a new welfare state or reverting to type? some major trends ın british social policy since early 1980s. The European Legacy 8(5). (20 Temmuz 2023 tarihinde http://www.law.ed.ac.uk/__data/assets/pdf_file/0019/9019/Legacy2003.pdf adresinden alınmıştır).
Coulter, K. (2009). Women, poverty policy, and the production of neoliberal politics in Ontario, Canada. Journal of Women, Politics & Policy 30(1), 23-45.
Ediz, İ. (2008). Osmanlı’dan Cumhuriyet’in ilk yıllarına kahvehaneler ve sosyal değişim. Sakarya Üniversitesi Fen-Edebiyat Dergisi, 8(1), 179-189.
Einwohner, R.L., Rochford, E. (2019). After the March: Using Instagram to Perform and Sustain the Women’s March. Sociological Forum. Vol. 34, No. S1, 1090-1111.
Ekinci, İ. (2022, 27 Haziran). Kahvede kıran kırana rekabet var, sekiz yabancı yarısına hâkim, yerliler yükseliyor. Dünya Gazetesi. (16 Temmuz 2023 tarihinde https://www.dunya.com/sektorler/kahvede-kiran-kirana-rekabet-var-sekiz-yabanci-yarisina-hakim-yerliler-yukseliyor-haberi-424239 adresinden alınmıştır)
Gül, S., S. (2004). Sosyal Devlet Bitti Yaşasın Piyasa.Ankara: Etik Yayınları.
GYODER (2023). 2023 yılı 1. çeyreği itibariyle Türkiye’deki mevcut alışveriş merkezi arzı 453 alışveriş merkezinde 14 milyon m² seviyesini geçmiştir. (17 Temmuz 2023 tarihinde https://gyodergosterge.com/detay/avm#:~:text=2023%20Yılı%201.Çeyreği%20İtibariyle,14%20Milyon%20m²%20Seviyesini%20Geçmiştir adresinden alınmıştır).
Habermas, J. (Ed.) (2004), Kamusal Alan. (Ed.) M. Özbek. Kamusal Alan (s. 95-103), Hil Yayınları, İstanbul.
Habermas, J. (2013). Kamusallığın Yapısal Dönüşümü. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
Hane Kafe Ordu [@hanecafeordu]. (t.y.). [Instagram Profili]. Instagram. (21 Temmuz 2023 tarihinde https://www.instagram.com/hanecafeordu/ adresinden alınmıştır).
Hansen, M. (2004). Yirmi yılın ardından Negt ve Kluge’nin “kamusal alan ve tecrübe”si: değişken karışımlar ve genişlemiş alanlar M. Özbek (Ed.), Kamusal Alan (s.141-181). İstanbul: Hil Yayın.
Herman, C. vd. (2022). #fridaysforfuture – What does Instagram tell us about a social movement? Journal of Information Science.
Işık, O. & Pınarcıoğlu, M., M. (2015). Nöbetleşe Yoksulluk. İstanbul: İletişim Yayınları.
Kayalı, S. (2021). Mekân sosyolojisi bağlamında kitap kafelerin insan ve mekân etkileşimi açısından incelenmesi: Ankara örneği. [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi] (10 Haziran 2023 tarihinde https://openaccess.marmara.edu.tr/entities/publication/68edee33-3d4f-465c-a58e-d93716faef1d adresinden alınmıştır)
Kömeçoğlu, U. (2009). Homo Ludens ve Homo Sapiens Arasında Kamusalllık ve Toplumsallık: Osmanlı Kahvehaneleri. A. Yaşar (Ed.) Osmanlı Kahvehaneleri: Mekân, Sosyalleşme, İktidar. İstanbul: Kitap Yayınevi.
Lees, L., Slater, T., & Wyly, E. (2007). Gentrification. New York: Routledge.
Lefebvre, H. (2014). Mekânın Üretimi. İstanbul: Sel Yayıncılık.
Marcuse, H. (1990). Tek Boyutlu İnsan. İstanbul: İdea Yayınları.
Marks, K. & Engels F. (2015). Komünist Manifesto. İstanbul: Zeplin Kitap.
Marks, K. (2000). 1844 El Yazmaları. İstanbul: Birikim Yayınları.
Mundt, M. vd. (2018). Scaling Social Movements Through Social Media: The Case of Black Lives Matter. Social Media + Society. October-December 2018, 1-14.
Ong, W. (2003). Sözlü ve Yazılı Kültür, Sözün Teknolojikleşmesi. İstanbul: Metis Yayınları.
Oskay, Ü. (1994). Kent ve kentlilik üzerine. Varlık, 1036, 2-7.
Safi, İ. (2018). Cumhuriyet döneminde kahvehanelerin mekânsal işlevselliği ve siyasal figür olarak kahvehaneler. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (2), 293-304. DOI: 10.18074/ckuiibfd.473612
Savut, E. (2016). Kültür endüstrisi: kamusal alanın tüketimi. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 15-28. (21 Temmuz 2023 tarihinde https://dergipark.org.tr/en/pub/pausbed/issue/34747/384261 adresinden alınmıştır).
Sencer, Y. (1979). Türkiye’de Kentleşme. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
Sennett, R. (2013). Kamusal İnsanın Çöküşü. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Sennett, R. (2002). Ten ve Taş-Batı Uygarlığında Beden ve Şehir. İstanbul: Metis Yayınları.
Serüven Kitap & Kafe [@seruvenkitapkafe]. (t.y.). [Instagram Profili]. Instagram. (21 Temmuz 2023 tarihinde https://www.instagram.com/seruvenkitapkafe/ adresinden alınmıştır).
Shirky, C. (2008). Here comes everybody: The power of organizing without organizations. New York: Penguin Press.
Sudi, N. (1997). Küllük Anıları. Ankara: Karşı Yayınları.
Şahin-Kazıcı, C. (2021, 6 Şubat). Millet kıraathanesi ve kitap kafe. Aydın Denge. 28 Haziran 2023 tarihinde https://www.aydindenge.com.tr/yazi/cemre-sahin-kazici-yuksek-mimar/06/02/2021/millet-kiraathanesi-kitap-kafe adresinden alınmıştır):
Şenses, F. (2017). İktisada (farklı bir) Giriş̧. İstanbul: İletişim Yayınları.
Tuzcu G. (2019). Günümüzde masal anlatıcıları ve yeni masalların üretilmemesi sorunu. Gazi Türkiyat, (24), 199-207.
Türk Dil Kurumu. (t.y.). Kent. İçinde Güncel Türkçe Sözlük. (19 Haziran 2023 tarihinde https://sozluk.gov.tr adresinden alınmıştır).
Varol, A. (2010). Bilgi toplumunda kamusal alan. Sosyal Bilimler Dergisi, (1), 121-129.
Veblen, T. (1915). The Theory Of The Leisure Class, New York: The Macmillan Company. (28 Temmuz 2023 tarihinde http://moglen.law.columbia.edu/LCS/theoryleisureclass.pdf adresinden alınmıştır).
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınevi.