Öğretmen Adaylarının “Öğrenci, Öğretmen ve Okul” Kavramlarına İlişkin Metaforik Algıları

Bu araştırmanın amacı, pedagojik formasyon programına katılan öğrencilerin “öğrenci, öğretmen ve okul” kavramlarına yönelik sahip oldukları zihinsel imgeleri metaforlar aracılığı ile ortaya koymaktır. Araştırmanın çalışma grubu, 2019-2020 eğitim ve öğretim yılında Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi’nde pedagojik formasyon programına katılan ve kolay ulaşılabilir durum örneklemesi yoluyla belirlenen 101 pedagojik formasyon öğrencisinden oluşmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden biri olan mecazlar yoluyla nitel veri toplama deseninde yürütülen araştırmada yarı yapılandırılmış metafor formu aracılığıyla toplanan veriler, içerik ve betimsel analiz yöntemleriyle analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonucunda, katılımcıların öğrenci kavramına ilişkin 48’i farklı olmak üzere 80 metafor ürettikleri; öğretmen kavramına ilişkin 45’i farklı olmak üzere 86 metafor ürettikleri; okul kavramına ilişkin 42’si farklı olmak üzere 82 metafor ürettikleri tespit edilmiştir. Bu sonuçların yanı sıra katılımcıların metaforları oluştururken ifade ettikleri gerekçelerden yola çıkılarak alanyazındaki çalışmalar doğrultusunda “öğrenci, öğretmen ve okul” kavramlarına ilişkin kavramsal kategoriler ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Yapılan analizler sonucunda ortaya çıkarılan kavramsal kategoriler sıklık derecesine göre sıralanmıştır. Öğrenci kavramına ilişkin ortaya çıkarılan kavramsal kategoriler “Şekillendirilen bir birey olarak öğrenci, Bilgi yükleyen/yüklenilen bir birey olarak öğrenci, Gelişen bir birey olarak öğrenci, İtaatkâr bir birey olarak öğrenci, Kendine özgü bir birey olarak öğrenci, Kısıtlanan bir birey olarak öğrenci, Yola çıkan/yolunu arayan bir birey olarak öğrenci, Özverili bir birey olarak öğrenci”; öğretmen kavramına ilişkin ortaya çıkarılan kavramsal kategoriler “Yol/yön gösterici olarak öğretmen, Bilgi kaynağı ve aktarıcısı olarak öğretmen, Sevgi ve güven kaynağı olarak öğretmen, Otorite kaynağı olarak öğretmen, Rol model olarak öğretmen, Şekillendirici olarak öğretmen, Fedakârlık örneği olarak öğretmen, Gelişim kaynağı olarak öğretmen”; okul kavramına ilişkin ortaya çıkarılan kavramsal kategoriler ise “Bilgi kaynağı olarak okul, Yaşamın bir parçası olarak okul, Değişim, gelişim ve olgunlaşma yeri olarak okul, Güven ve mutluluk veren bir yer olarak okul, Kapsayıcı bir yer olarak okul, Kısıtlayıcı bir yer olarak okul, Şekillendiren bir yer olarak okul, Yol gösterici ve yönlendirici bir yer olarak okul, Vazgeçilmez bir yer olarak okul, Karmaşık bir yer olarak okul, Sosyalleşme yeri olarak okul, Amacını yitirmiş bir yer olarak okul” biçiminde adlandırılmıştır. Araştırma sonuçlarına dayalı olarak geliştirilen öneriler şöyledir: Öğretmen adaylarının öğrencilere, öğretmenlere ve okula yönelik metaforik algıları öğretmen yetiştirme politikalarının geliştirilmesi süreçlerinde göz önüne alınabilir. Olumsuz metaforların nedenleri ortaya çıkararak eğitim politikalarına ilişkin reform çalışmalarında değerlendirilebilir. Gelecekteki çalışmalarda, farklı araştırma yöntemleri kullanılabilir; öğrenci, öğretmen ve okul kavramlarını analiz etmek için farklı şehirlerden daha büyük katılımcı gruplarının algıları incelenebilir.

Prospective Teachers’ Metaphoric Perceptions of “Student, Teacher and School”

This study aimed to determine pedagogic formation students' metaphorical images of “students, teachers, and schools.” The study sample consisted of 101 pedagogical formation students of the University of Bolu Abant İzzet Baysal in the 2019-2020 academic year. Participants were recruited using convenience sampling. Metaphors were used as a means of qualitative data collection. Data were collected using a semi-structured metaphor form and analyzed using content and descriptive analysis. Participants generated 48 different (80 in total), 45 different (86 in total), and 42 different (82 in total) metaphors for “students, teachers, and schools” respectively. Conceptual categories concerning students, teachers, and schools were developed based on literature and participants' justifications for their metaphors. Conceptual categories were ranked based on their frequency. The categories for students were “Students as individuals who are molded, Students as information providers/receivers, Students as developing individuals, Students as obedient individuals, Students as unique individuals, Students as inhibited individuals, Students as individuals who are on their way/looking for a way, and Students as selfless individuals.” The categories for teachers were “Teachers as guides, Teachers as sources and transmitters of knowledge, Teachers as sources of love and trust, Teachers as sources of authority, Teachers as role models, Teachers as molders, Teachers as self-sacrificing individuals, and Teachers as sources of improvement.” The categories for schools were “Schools as sources of information, Schools as part of life, Schools as places of change, development, and maturation, Schools as places of trust and happiness, Schools as places of inclusion, Schools as places of inhibition, Schools as places of molding, Schools as places of guiding and leading, Schools as indispensable places, Schools as complex places, Schools as places of socialization, and Schools as places that have lost their purpose.” The following are suggestions based on the results: Prospective teachers’ metaphoric perceptions of students, teachers, and school should be used to develop better teacher training policies. Possible causes of negative metaphors should be addressed to reform education policies. Future studies should use different research methods and recruit larger groups of participants from different cities to analyze the concepts of student, teacher, and school.

___