HALAÇ SARAYINDA BİR KÖLE: MELİK KÂFÛR HEZÂRDÎNÂRÎ

Delhi merkezli kurulan Müslüman Türk devletlerinden biri de Halaç ya da Kalaç Sultanlığı’dır. Sultan Celâleddin Firuz Şah ile başlayan Delhi Halaçlarının hâkimiyeti Alâeddin Muhammed Şah ile zirveye çıkmıştı. Onun askeri kabiliyeti ve zekiliği neticesinde bir yandan Moğol baskınları durdurulurken diğer yanda da racaların birçoğuna boyun eğdirilmişti. Böylece Hint yarımadası büyük oranda Halaçların hâkimiyeti altına girmişti. Bunda şüphesiz Melik Kâfûr’un etkisi büyüktü. Alâeddin Muhammed Şah’ın saltanatı yaklaşık 20 yıl sürmüştü. Ancak saltanatının son zamanlarında Melik Kâfûr’un etkisinde kalmış ve çocuk yaşta şehzade Ömer’i varisi yapmıştı. Bu durum da Melik Kâfûr’u Halaç tahtını ele geçirmek için daha çok iştahlandırmıştı. Sultan Alâeddin’in ölümü üzerine Kâfûr, Şehzade Ömer’i tahta çıkarmıştı. Kendisine karşı oluşabilecek mukavemeti ortadan kaldırmak için de şehzadelerin gözlerine mil çektirmişti. Onun bu düşmanlığından sadece Mubarek Han kurtulabilmişti. Melik Kâfûr’un öldürülmesinden bir süre sonra Mubarek Han tahtı ele geçirmişti. Ancak onun da salatanı uzun sürmemiş ve tahta Hüsrev Han geçmişti. Nihayetinde Delhi Halaç Sultanlığı 1320 yılına gelindiğinde yerini Tuğlukşahlar Devleti’ne bırakarak tarih sahnesinden çekilmişti. Bu makale de köle iken satın alınan Hint asıllı Kâfûr’un Halaç sarayına getirilmesiyle başlayan serüveni hakkında bilgi verilmiştir. Onun ordu komutanı olarak çıktığı Deogir, Varangal, Dvarasamudra ve Ma‘ber seferleriyle ilgili etraflıca bilgi verilmeye çalışılmıştır. Ayrıca Halaç yönetimini ele geçirmek için çevirdiği entrikalar ve bunun sonucunda da öldürülmesi hakkında da bilgi verilmiştir. Son olarak Melik Kâfûr’un türbesiyle ilgili bilgi verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Halaç Sultanlığı, Alâeddin Muhammed Şah, Melik Kâfûr, Varangal

A SLAVE IN THE HALAÇ PALACE: MELİK KÂFÛR HEZÂRDÎNÂRÎ

One of the Muslim Turkish states established in Delhi is the Halaç or Kalaç Sultanate. The rule of Delhi Apostles, which started with Sultan Celaleddin Firuz Shah, reached its peak with Alaeddin Muhammed Shah. As a result of his military ability and intelligence, Mongol raids were stopped on the one hand and many of the rajas were subjugated on the other. Thus, the Indian peninsula was largely dominated by the Kalaç. Undoubtedly, Melik Kafur had a great influence on this. The sultanate of Alaeddin Muhammed Shah lasted nearly 20 years. However, in the last days of his reign, he was under the influence of Melik Kafur and made the prince Ömer as his heir at a young age. This situation made Melik Kafur more appetite to seize the Kalaç throne. Upon the death of Sultan Alaeddin, Kafur enthroned Prince Ömer. In order to eliminate the resistance that could be formed against him, he had taken shaft in the eyes of princes. Only Mubarek Khan was able to escape from his hostility. A while after the murder of Melik Kafur, Mubarek Khan had taken the throne. However, his reign did not last long and Hüsrev Khan had passed the throne. Ultimately, the Delhi Halaç Sultanate left the stage of history, leaving its place to Tuğlukşahs in 1320. In this article, information about the adventure of Kafur, who was bought while he was a slave and was brought to Halaç Palace is given. It was tried to give detailed information about the Deogir, Varangal, Dvarasamudra and Ma‘ber campaigns, which he started as the army commander. In addition, information was given about the intrigues he made to take over Halac's administration and his death as a result. Finally, information about the tomb of Melik Kafur was given.

Keywords:

Halaç Sultanate Alâeddin Muhammed Shah, Melik Kâfûr, Deogir, Varangal,

PDF

___

Referans1 Bayur, Y. Hikmet. (1946). Hindistan Tarihi, cilt I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Referans2 Cöhce, Salim. (2008). “Kalaç Sultanlığı”, Tarihte Türk-Hint İlişkileri Sempozyumu Bildirileri, 25-28 Haziran 2007, sayı 12, Ankara, s.77-89.
Referans3 ..........,(2002). “Hindsitan’da Kurulan Türk Devleri”, Türkler Ansiklopesi, cilt VII, Ankara,s.689-742.
Referans4 Digby, Simon. (1978). “Kâfûr”, El2 vol IV, Leiden,s.419.
Referans5 Dihlevî, Emir Hüsrev. (1970). “Târîh-i Alâî”, (İng. çev. H. M. Elliot) A Comprehensive History of İndia, vol V, Delhi.
Referans6 Haig, Sir Wolseley. ( 1928). The Cambridge History of İndia Turks and Afghans, vol. III, Cambridge at the University Press, London.
Referans7 Halaçoğlu, Yusuf. (1989). “Alâeddin Halacî”, DİA., cilt II, İstanbul,s.330.
Referans8 İbn Battûta Tancî. (2000). İbn Battûta Seyahatnâmesi, (çev. ve not. A. Sait Aykut), cilt II, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
Referans9 Kafesoğlu, İbrahim. (1976 ). “Delhi Türk Sultanlığı (1206-1413), Türk Dünyası El Kitabı, Ankara, s.323.
Referans10 Konukçu, Enver. (1976 ). “Kalaç Sultanı Alâeddin Muhammed Şâh ve Onun Hind Siyâseti”, VIII. Türk Tarih Kongresi, cilt II, 11-15 Ekim, Ankara, s.793-798.
Referans11 ..........,( 1987 ). “Hindistanda Kurulan Türk Devletleri (1206-1414)”, Tarihte Türk Devletleri, cilt I, Ankara Üni. Basımevi, Ankara,s.347-358.
Referans12 ..........,( 1977). Kalaç Sultanlığı(1290-1320) “Delhi’de Türklerin İkinci Hakimiyet Devresi”, (Doçentlik Tezi), Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Erzurum.
Referans13 ..........,( 2008 ). “Hindistan’daki Kalaçların Başkentleri:Lakhnauti, Delhi, Dhar ve Mândû”, Tarihte Türk-Hint İlişkileri Sempozyumu Bildirileri, 25-28 Haziran 20007, Ankara,s.145-171.
Referans14 KORTEL, S. Halûk. (1998). “Delhi Türk Sultanı Alâeddîn Muhammed Şâh Halacî’nin Hindistan’daki seferleri” Belleten, cilt LXII, S. 235 Aralık, Ankara, s.747-786.
Referans15 ..........,( 1994). Delhi Sultanlarından Halacîler (Alâeddin Muhammed Şâh Halaci Devri), (Yayımlanmamış Y.L.T.) İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
Referans16 .........., (2015 ). “Delhi Türk Sultanlarının Telingana Seferleri”, Avrasya İncelemelri Dergisi IV/I, İstanbul, s. 1-26.
Referans17 Köprülü, Orhan Fuad. (1996). “Fîrûz Şah Halacî”, DİA.,cilt XIII, İstanbul, s.140-141.
Referans18 Köprülü,, Fuad. (1978). “Alâeddin Halacî”, İA., cilt I, İstanbul, s.279-282.
Referans19 Kulke, Hermann ; Rorhermund, Dietmar. ((2001). Hindistan Tarihi, (çev. Müfit Günay), Ankara, İmge Kitabevi.
Referans20 Lal, K.S. (1950). History of the Khaljis 1290-1320, Allahabad, The İndian Press.
Referans21 Merçil, Erdoğan. (2006). Müslüman-Türk Devletleri Tarihi, 5. baskı Ankara, Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Referans22 Muhammed Kasım Hinduşah Firişte. (1829). Tarîh-i Firişte, (İng trc. John Briggs), History of Muhammadan Powar of İndia, London.
Referans23 Nizâmeddin Ahmed. (1927). Tabakat-ı Ekberî, (İng. çev., B. De), Calcutta.Referans Prasad, İshwari. (v). A New History of İndia, Allahabad.
Referans24 Prasad, İshwari. (v). A New History of İndia, Allahabad
Referans225 Saksena, Banarsi Prasad. (1970 ). “Alauddin Khalji”, A Comprehensive History of İndia in Twelve Volumes ;The Delhi Sultanat, vol. V, People’s Publishing House, New Delhi.
Referans226 Sastri, K.A. Nilakanta. (1942). The Early Muslim Expansion in South İndai, University of Madras.
Referans27 Singh, Sukhdev. (2005). The Muslims of İndian Origin During The Delhi Sultanate Emergence, Attitudes and Role, New Delhi.
Referans28 Srivastava, Ashirbadi Lal. (1966). The Sultanate of Delhi (711-1526 A.D.) The Educational Press, Agra.
Referans29 Sultan Firuz Şah. (1871). Fütûhât-ı Firuz Şahî, (İng çev. Sir H. M. Elliot), The History of İndia, As Told by İts Own Historians, vol III, London.
Referans30 Yahya bin Ahmed bin Abdullah Sirhindi. (1932.). Târîh-ı Mubârakşâhi, (İng. çev.K.K. Basu), Oriental İnstitute, Baroda.
Referans31 Ziyâeddîn Berenî. (2015). Târîh-i Fîrûzşâhî, (İng çev. İshtiyaq Ahmad Zilli), Primus Books, Delhi.
Referans32 https://commons.wikimedia.org/wiki/File:The_last_act_of_Malik_Naib_Kafur,_A.D._1316.jpg(20/01/2021