DEFİNECİLİK FOLKLORU

Savaş, kıtlık, dinsel çatışmalar gibi birtakım nedenlerle insanlar bir yerden başka bir yere göç ederken değerli eşyalarını ve paralarını yanlarında taşımak tehlikeli olacağı için gömmüşlerdir. Bu değerli eş- yaları gömerken çeşitli şifrelemeler yapmışlar, gömünün etrafına bir- takım işaretler kazımışlar ve definenin yerini hatırlamak için haritalar çizmişlerdir. Çeşitli nedenlerden dolayı geri dönülüp alınamayan bu defineler, yıllar sonra “defineci” adı verilen kişiler tarafından aranma- ya başlanmıştır. Defineciler sadece bu gömülü hazinelerin değil aynı zamanda eski uygarlıklarda bir ölüm geleneği olan mezarlara konulan eşyaların da peşine düşmüşlerdir. Cezai yaptırımlara rağmen uzun yıl- lardan beri kaçak defineciliğin önüne geçilememektedir. Defineciliğin halk arasında yaygınlığı o kadar fazladır ki, hemen hemen her yerle- şim yerinde definecilikle uğraşan kişilerle karşılaşılabilmektedir. Bu yaygınlık, definecilik etrafında çeşitli inanış ve uygulamalar ile birçok halk anlatısının doğmasına yol açmıştır. Bu çalışmada, definecilik ina- nış ve uygulamaları, definecilikle ilgili halk anlatıları folklor açısından değerlendirilmiştir. Çalışmada ayrıca Türk avcı inanış ve uygulamaları ile definecilerin inanış ve uygulamalarının benzerlikler taşıdığı belir- lenmiştir.

___

  • AÇA, Mehmet (2007). “Güney Sibirya Türklerinde Ava Destancı ve Masalcı Götürme Geleneği”, TÜBAR, 21: 7-16
  • BORATAV, Pertev Naili (1973). 100 Soruda Türk Folkloru, İstanbul: Gerçek Yayınları.
  • KONYAR, Erkan (2008). “Türkiye’de Definecilik: Eski Eser Yağması”, Top- lumsal Tarih, 185: 2222-27.
  • LVOVA, E. L. vd. (2013a). Güney Sibirya Türklerinin Geleneksel Dünya Görüş- leri: Kâinat ve Zaman, Nesneler Dünyası (çev. Metin Ergun). Konya: Kö- men Yayınları.
  • LVOVA, E. L. vd. (2013b). Güney Sibirya Türklerinin Geleneksel Dünya Görüş- leri: İnsan ve Toplum (çev. Metin Ergun), Konya: Kömen Yayınları.
  • POTAPOV, L. P. (2012). “Altay Türklerinde Avcı İnançları ve Gelenekleri” (çev. Atilla Bağcı), Karadeniz, 15: 179-200.
  • RAPPAPORT, Roy A. (2003). “Ritüel”. Halk Biliminde Kuramlar ve Yaklaşım- lar, (Ed. Gülin Öğüt Eker vd.), Ankara: Milli Folklor Yayınları, 396-406.
  • ŞENESEN, İbrahim. (2016). “Türkiye’deki Define ve Definecilikle İlgili İna- nışlar ve Bu İnanışların Motif Index’e Göre Değerlendirilmesi”, Çukuro- va Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(2): 283.298.
  • UYSAL, Ahmet E. (1974). “Türkiye’de Halk Defineciliğinde Folklor Unsurla- rı”. I. Uluslararası Türk Folklor Semineri Bildirileri, Ankara: Başbakanlık Basımevi, 416-424.