Levent YAZICI, Güngör YILMAZ, Sezai GÖKALP

Bazı Haşhaş (Papaver somniferum L.) Çeşit ve Genotiplerinin Alkaloid ve Yağ Oranlarının Belirlenmesi

Bu çalışmanın amacı, bazı haşhaş (Papaver somniferum L.) çeşit ve genotiplerinin kapsüllerinde morfin, kodein, oripavin, tebain, noskapin ve papaverin gibi ana alkaloidler ile tohumlarındaki yağ oranlarını belirlemektir. Araştırmada farklı kuruluşlardan temin edilmiş, 3 adet haşhaş çeşidi (Afyon 95, Ofis 3 ve Ofis 8) ile 94 adet genotip materyal olarak kullanılmıştır. Çalışma Tokat-Kazova şartlarında Orta Karadeniz Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğüne ait deneme tarlasında 2016 yılında yürütülmüştür. Alkaloid analizleri Bolvadin Alkaloid Fabrikası Laboratuvarında HPLC cihazında yapılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; standart olarak kullanılan çeşitlerin, ortalama morfin oranı % 0,53-0,58, kodein % 0,02-0,08, oripavin , % 0,0005-0,005, tebain % 0,006-0,02, noskapin % 0,02-0,19, papaverin % 0,01-0,09 ve yağ oranları ise % 48-49 arasında değişmiştir. Genotiplerin ortalama morfin oranı % 0,15-0,60, kodein % 0,001-0,21, oripavin % 0-0,01, tebain % 0,001-0,08, noskapin % 0,005-0,20, papaverin % 0,004-0,21 ve yağ oranları ise % 40-53 arasında değişmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Haşhaş, Papaver somniferum L., alkaloid, yağ

PDF

___

Anonim. 2015. 2014 Yılı Haşhaş Sektör Raporu. Toprak Mahsülleri Ofisi Genel Müdürlüğü. Ankara
Anonim. 2017. 2016 Yılı Haşhaş Sektör Raporu. Toprak Mahsülleri Ofisi Genel Müdürlüğü. Ankara
Arslan, N., Büyükgöçmen, R., Gümüşçü A. 2000. Oil And Morphine Contents Of Turkish Poppy Populations. Field Crops Central Research Institute Journal. (9), 1-2 2000.
Aytekin. M.. 2005. “Azot ve Fosfor Dozlarının Haşhaşta Verim ve Verim Unsurlar İle Kalite Üzerine Etkileri”. Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Konya 2005.
Erdurmuş, A. 1989. In Poppy lines (Papaver somniferum L.) relationships with the morphine and seed yield of phonological and morphological characters. PhD Thesis, Graduate School of Natural and Applied Sciences, Ankara University-Ankara.
Kahraman, M. 2011, Policies Implemented on Poppy in Turkey and Poppy Importance for Turkey. Namik Kemal University, Institute of Science and Technology, Department of Agricultural Economics, Master Thesis, Aydın.
Novak, J. and Strakova, V. 1989. Evaluation of selected poppy (Papaver somniferum L.) varieties. Rostlinna Vyroba. Vysoka Skola Zemedelska, 16521 Prague, 6- Suchdol, Czechoslovakia.
Subtrova, D., Rehakova, V., Hubacek, J. and Pondelik, P. 1989. Contents of the majör alkoloids selected cultivars of opium poppy. Sbornik, Vyseke, Skoly, Zemedelske- Praze, Fakulta, Agronomica. 51:65–83. Plant Breeding Abstract 1991: 061–06497.