Gamze AYDIN ERYILMAZ, Osman KILIÇ, Uğur BAŞER

Gıda Güvenliği Konusunda Tüketici Davranışlarının Belirlenmesi: Samsun İli Kentsel Alan Örneği

Araştırmanın amacı, Samsun ili kentsel alanda ikamet eden tüketicilerin gıda güvenliğiyle ilgili davranışlarının belirlenmesidir. Araştırma verileri, ailede gıda satın alma kararında etkili 384 tüketiciden anket yoluyla elde edilmiştir. Tüketici davranışları, gıda güvenliği kavramından haberdar olma ve olmama durumuna göre iki grupta incelenmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, tüketicilerin %55.47’si gıda güvenliği kavramından haberdar olduklarını, %44.53’ü haberdar olmadıklarını ifade etmişlerdir. Gıda güvenliğinden haberdar olan tüketicilerin %44.13’ü güvenilir gıdayı sağlıklı, %19.25’i sertifikalı, %16.43’ü son kullanma tarihi geçmemiş, %11.27’si katkı maddesi içermeyen, %4.69’u kaliteli, %4.23’ü ise hijyenik gıda olarak tanımlamışlardır. Gıda etiketi üzerinde yer alan son kullanma tarihi, üretim tarihi, katkı maddesi içeriği ve enerji/besin değerine dikkat edilmesi açısından, gruplar arasındaki farklılık istatistiki olarak önemli bulunmuştur. Araştırma sonuçları, gıda güvenliğinden haberdar olmayan tüketicilerin gıdalar konusundaki duyarlılıklarının daha düşük olduğunu göstermektedir. Bu nedenle toplumdaki tüm bireyler için gıda güvenliği konusunda hassasiyet oluşturulması ve bilinç düzeyinin artırılması gerekmektedir. Ayrıca gıda üretiminin büyük ölçüde tüketici talebine bağlı olması, tüketici odaklı üretim ve pazarlama stratejilerinin geliştirilmesini gerekli kılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

gıda güvenliği, tüketici davranışları, gıda tüketimi

Determination of Consumer Behaviors on Food Safety: A Case Study in Urban Area of Samsun Province

The aim of this study was to determine the consumer behaviors related to food safety in urban area of Samsun province, Turkey. Research data were collected by questionnaires from 384 consumers who were influential in food purchasing decisions in their families. Consumer behaviors in the study were examined in two groups according to whether consumers were aware of food safety or not. According to the research results, 55.47% of consumers had heard about the concept of food safety while 44.53% of them did not hear about the concept of food safety. Consumers who were aware of food safety defined this concept as healty food (44.13%), certified food (19.25%), unexpired food (16.43%), food with no additives (11.27%), quality food (4.69%), and hygienic food (4.23%). The differences between the groups were found to be statistically significant in terms of paying attention to expiration date, production date, food additive, and energy/nutrient value on the food label. Research results showed that consumers who were not aware of food safety had lower sensitivity to food. For this reason, it is necessary for all the individuals in the society to be sensitive about food safety and increase the level of consciousness. Furthermore, since food production largely depends on consumer demand, it is necessary to develop consumer oriented marketing strategies.

Keywords:

food safety, consumer behaviors, food consumption,

PDF

___

Anonim, 2010. Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu. Kanun No:5996, Kabul Tarihi:11/6/2010, Resmi Gazete Tarih:13/6/2010, Sayı: 27610.
Aygen F.G., 2012. Tüketicilerin Besin Etiketi İncelenmesi Konusundaki Tutum ve Davranışları. İşletme Araştırmaları Dergisi, 4 (3): 28-54.
Azabağaoğlu M.Ö., Dursun E., 2008. Tüketicilerin Modern Gıda Perakendecilerine Karşı Davranışının Analizi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5 (1): 1-12.
Badrie N., Gobin A., Dookeran S., Duncan R., 2006. Consumer Awareness and Perception to Food Safety Hazards in Trinidad, West Indies. Food Control, 17: 370–377.
Bahşi N., Budak D.B., 2014. Tüketicilerin Gıda Ürünlerini Satın Alma Davranışı Üzerine Pazarlama İletişimi Araçlarının Etkisi. Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi, 1: 1349-1356.
Bal G.S., Göktolga Z.G., Karkacıer O., 2006. Gıda Güvenliği Konusunda Tüketici Bilincinin İncelenmesi (Tokat İli Örneği). Tarım Ekonomisi Dergisi, 12 (1): 9-18.
Collins M., 1986. Sampling (Editör: R.Worcesterve ark. 1986), Consumer Market Research Handbook.
Ergönül B., 2013. Consumer Awareness and Perception to Food Safety: A Consumer Analysis. Food Control, 32: 461-471.
Güneş F.E. Aktaç Ş., Korkmaz B.İ.O., 2014. Tüketicilerin Gıda Etiketlerine Yönelik Tutum ve Davranışları. Akademik Gıda, 12 (3): 30-37.
Honkanen P., Verplanken B., Olsen S.O., 2006. Ethical Values and Motives Driving Organic Food Choice. Journal of Consumer Behaviour, 5: 420–430.
Jevšnik M., Hlebec V., Raspor P., 2008. Consumers’ Awareness of Food Safety from Shopping to Eating. Food Control, 19 (8): 737-745.
Li T., Bernard J.C., Johnston Z.A., Messer K.D., Kaiser H.M., 2017. Consumer Preferences Before and After a Food Safety Scare: An Experimental Analysis of the 2010 Egg Recall. Food Policy, 66: 25-34.
Liu A., Niyongira R., 2017. Chinese Consumers Food Purchasing Behaviors and Awareness of Food Safety. Food Control, 79: 185-191.
Niyaz Ö.C., Demirbaş N., 2018. Yaş Meyve ve Sebze Tüketicilerinin Gıda Güvenliği Algıları. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 15 (2): 36-44.
Onurlubaş E., Gürler A.Z. 2016. Gıda Güvenliği Konusunda Tüketicilerin Bilinç Düzeyini Etkileyen Faktörler. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 33 (1): 132-141.
Örücü E., Tavşancı S., 2001. Gıda Ürünlerinde Tüketicinin Satın Alma Eğilimini Etkileyen Faktörler ve Ambalajlama. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3.
Özdemir E., Topsümer F., 2017. Güvenilir Gıda Konusunda Tüketici Farkındalığının Geliştirilmesinde İletişim Stratejilerinin Rolü. Ege Üniversitesi İletişim Fakültesi Medya ve İletişim Araştırmaları Dergisi, 1: 57-84.
Salicik D., Kumral A.Y., 2017. Bursa İli Kentsel Alanında Tüketicilerin Güvenilir Gıda Tüketimine Yönelik Tutumlarının Belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 31 (2): 69-82.
Tayfun A., Yıldırım M., 2010. Turistlerin Tüketim Davranışları Kültüre/Milliyete Göre Farklılık Gösterir mi? Alman ve Rus Turistler Üzerine Bir Araştırma. İşletme Araştırmaları Dergisi, 2 (2): 43-64.
Walters C.G., 1978. Consumer Behaviour: Theory and Practice. R. D., Irwin.
Wilcock A., Pun M., Khanona J., Aung M., 2004. Consumer Attitudes, Knowledge and Behaviour: A Review of Food Safety Issues. Trends in Food Science & Technology, 15 (2): 56-66.
Wilkie W.L., 1994. Consumer Behavior, Wiley, Third Edition, New York.
Yılmaz E., Oraman Y., İnan İ.H., 2009. Gıda Ürünlerine İlişkin Tüketici Davranışı Dinamiklerinin Belirlenmesi: Trakya Örneği. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 6 (1): 1-10.
Yücel A., Şimşek A.İ., 2018. Tüketici Davranışlarını Analiz Etmede Nöropazarlama Yöntem ve Araçlarının Kullanımı. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (1): 118-142.
Zorba N.N.D., Kaptan M., 2011. Consumer Food Safety Perceptions and Practices in a Turkish Community. Journal of Food Protection, 74 (11): 1922–1929.