Josef van Ess (1934-2021)

20 Kasım 2021’de Tübingen’de nevi şahsına münhasır bir bilim adamı, kendi deyişiyle bir “kültür bilimcisi” (Kulturwissenschaftler) olan Josef van Ess hayata gözlerini yumdu. Naziler’in iktidara gelişinden bir yıl sonra dünyaya gelen Josef van Ess hakkında konuşmak biraz da II. Dünya Harbi sonrası Alman oryantalizmi kadar Alman siyasî ve kültür tarihini de incelemek demektir. Zira Josef van Ess sadece dar anlamda “bilimsel konularda” yazmamış, aynı zamanda bu bilimin “yapılış şekli” ve “yapıldığı ortam” hakkında da önemli bilgiler vermiş, değerlendirmelerde bulunmuştur. XX. yüzyılın ikinci yarısında başladığı akademik hayatına ileri yaşlarında XXI. yüzyılda da devam etmesi ve çok sayıda eserin altına imza atması onu Alman oryantalizminin zirvesine taşıdı. Çalışmaları sadece Batı’da değil, kendine konu edindiği “Doğu”da da takdirle karşılandı ve en üst dereceden çeşitli ödüllerle taltif edildi. Josef van Ess’in çalışkanlığının yanı sıra dikkat çeken özelliği, içinden geldiği oryantalist geleneğe sıkı sıkıya bağlı olması ve İslam medeniyetinin “kurucu metinleri”ne bu bağlamda yaklaşmasıdır.

Anahtar Kelimeler:

Josef van Ess, Tübingen, kültür bilimcisi

PDF

___

Ess, Josef van, “Die Doktorarbeit: Erinnerungen aus der Steinzeit der Orientalistik”, Die Welt des Islams, 51 (2011): 279-326.
Ess, Josef van, “Theology and Society”, İSAM Konuşmaları: Osmanlı Düşüncesi-Ahlâk-Hukuk-Felsefe-Kelâm, haz. Seyfi Kenan, İstanbul: İSAM, 2013, s. 167-205.
Ess, Josef van, Theologie und Gesellschaft im 2. und 3. Jahrhundert Hidschra. Eine Geschichte des religiösen Denkens im frühen Islam, I-VI, Berlin-New York: Walter de Gruyter 1991–97.
Ess, Josef van, The Flowering of Muslim Theology, trc. Jane Marie Todd, Cambridge: Harvard University Press, 2006.
Ess, Josef van, “Niçin Kelâm?”, trc. Mehmet Bulğen, İSAM Konuşmaları: Osmanlı Düşüncesi-Ahlâk-Hukuk-Felsefe-Kelâm, haz. Seyfi Kenan, İstanbul: İSAM, 2013, s. 247-266.
Ess, Josef van, Der Eine und das Andere. Beobachtungen an islamischen häresiographischen Texten, I-II, Berlin-New York: Walter de Gruyter, 2011.
Ess, Josef van, “Teoloji ve Toplum”, trc. Mehmet Bulğen, İSAM Konuşmaları: Osmanlı Düşüncesi-Ahlâk-Hukuk-Felsefe-Kelâm, haz. Seyfi Kenan, İstanbul: İSAM, 2013, s. 227-246.
Ess, Josef van, Kleine Schriften, ed. Hinrich Biesterfeldt, I-III, Leiden, Boston: Brill, 2018.
Ess, Josef van, Im Halbschatten: Der Orientalist Hellmut Ritter (1892–1971), Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2013.
Gadamer, Hans George, Hakikat ve Yöntem, çev. Hüsamettin Arslan - İsmail Yavuzcan, I-II, İstanbul: Paradigma Yayınları, 2008-2009.
Görgün, Tahsin, “Îcî, Adudüddin”, DİA, 2000, XXI, 410-414.
Gözeler, Esra, “İlahiyat Seminerleri: Erken Dönem 2 Prof. Dr. Josef van Ess”, Ankara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 52/1 (2011): 383-387.
Günther, Sebastian, “Einführung: ‘So ist denn Theologie im Islam eine durchaus irdische Wissenschaft’”, Josef van Ess, Dschihad gestern und heute, Berlin: Walter de Gruyter, 2012, s. vii-xiv.
Kır, Bilal, Mu’tezile’nin Beş Esası’nın Oluşum Süreci: Josef van Ess Bağlamında (yüksek lisans tezi), Marmara Üniversitesi, İstanbul, 2017.
Lange, Christian, “Obituary: Josef van Ess (1934-2021)”, Journal of the International Qur’anic Studies Association, 6 (2021): 12-15.
Rudolph, Ulrich, “Josef van Ess (1934–2021)”, Der Islam, 99/1 (2022), s. 1-9.