MÜFTÜLERİN EVLENDİRME MEMURLARI ARASINA KATILMASI HAKKINDA GÜNCEL HUKUKÎ GELİŞMELER VE ÖNERİLER

Kadının evlilik hukuku kaynaklı yasal haklarına kavuşması, ancak nişanlanma veya evlenme sözleşmelerinden geçer. Türkiye’de, İslâm Aile Hukuku’nun sosyal yaşamda tezahürü doğaldır. Bu tezahürde, bilinçsiz tatbik, kadının mağduriyetine sebep olmuştur. Sırf dinî nikâh huzurunda eşiyle birlikte yaşamış kadın, evlenme kaynaklı haklarından mahrum kalmıştır. İşte müftülerin evlendirme memurları arasına katılması bu mahrumiyeti azaltabilir. Müftülerin evlendirme memurları arasına katılması hedefiyle, Nüfus Hizmetleri Kanunu ile Evlendirme Yönetmeliği’nde değişiklikler gerçekleşmiştir. Diyanet İşleri Başkanlığı, Resmî Nikâh Yetkisi Hakkında Genelge yayımlamıştır. Türk Medenî Kanunu’nun 143’üncü maddesinin 2’inci fıkrası, evlenmenin dinî töreninin ancak resmî nikâhtan sonra yapılabileceğini düzenler. Bu madde Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın hiyerarşik koruması altındadır. Müftülerce yönetilen nikâh merasiminin dinî değer taşımadığı söylenemez. Anılan genelge merkezinde müftü huzur ve yönetiminde gerçekleşen nikâh, hiç şüphesiz evlenmenin dinî ve resmî törenlerinin eş zamanlı birleşmesi anlamına gelir. Bu birleşme, normlar hiyerarşisini, özellikle Anayasa’nın 174’üncü maddesinin 4’üncü bendini ve Türk Medenî Kanunu’nun 143’üncü maddesinin 2’inci fıkrasını ihlâl eder. İlgili genelgeye göre nikâh merasimi, doğal olarak, İslâm’ın gerektirdiği hadis ve dualar marifetiyle başlayıp sonlanır. Genelge’nin bazı ekleri, önce Arapça, sonra Türkçe dilindedir. Anayasa Mahkemesi, müftülerin evlendirme memurları arasına katılması hakkındaki iptal istemini oybirliğiyle reddetmiştir. Oysa iki ihtimalden biri seçilebilirdi: Anayasa’nın 174’üncü maddesinin 4’üncü bendi korumasındaki Türk Medenî Kanunu’nun 143’üncü maddesinin 2’inci fıkrasına müdahale edilebilirdi veya ilgili genelgede evlenmenin dinî ve resmî törenlerinin kronolojik ayrışması ile öncelik sonralık sıralamasına özen gösterilebilirdi. İngiliz Aile Hukuku’nda, mabetlerin yöneticileri, uygun mekânları, resmî sayılan dinî nikâh kıyılması için, bina olarak kayıt ettirebilir. İngiltere’de, dinî nikâhın resmileşmesinde, Hristiyanlık, Yahudilik ve İslâmiyet ayırımı gözetilmeksizin, kayıtlı evlilik, kayıtlı bina ve evlendirmeye yetkili kişi terimleri ön plandadır. Türkiye Cumhuriyeti’nde, müftülerin evlendirme memurları arasına katılmasıyla İslâm’ın Sünnî boyutu layıkıyla tatmin edilmiştir. Eşitlik ve inanç özgürlüğü izdüşümünde, Türk Aile Hukuku, resmî kabul edilen dinî nikâh merasimi çemberini genişletirken, uygun şartlar oluştukça, diğer dinler yanı sıra, İslâm’ın Alevî ve Şia boyutlarını da dikkate alabilir.

Anahtar Kelimeler:

Müftülerin evlendirme memurları arasına katılması, Resmî Nikâh Yetkisi Hakkında Genelge, normlar hiyerarşisi, Anayasa’nın 174’üncü maddesinin 4’üncü bendi, Türk Medenî Kanunu’nun 143’üncü maddesinin 2’inci fıkrası, kayıtlı bina, inanç özgürlüğü

RECENT LEGAL DEVELOPMENTS AND SUGGESTIONS ON THE PARTICIPATION OF MUFTIS AMONG THE REGISTRARS

Women can obtain legal rights based on marriage law only through official engagement or marriage contract. Extramarital union, only by having religious ceremony of marriage, causes the deprivation of family law rights. Including muftis among the registrars may reduce this deprivation. For the participation of muftis among the registrars, amendments were made in the Law on Civil Registration Services and the Marriage Regulation. The Presidency of Religious Affairs published the Circular on the Official Marriage Authority. The marriage carried out by the Mufti according to the mentioned circular refers to the simultaneous unification of the religious and official ceremonies. The mentioned simultaneous unification violates the hierarchy of norms, especially the fourth paragraph of article 174 of the Constitution and the second paragraph of article 143 of the Turkish Civil Code. According to the relevant circular, marriage ceremony begins and ends with the hadith and prayers required by Islam. The annexes of the Circular are written first in Arabic and then in Turkish. The Constitutional Court, unanimously, rejected the annulment request for the participation of muftis among the registrars. However, in the relevant circular, attention could be paid to the priority sequencing and chronological divergence of the religious and official ceremonies of marriage. In the United Kingdom, in the formalization of religious marriage, the terms of registered marriage, registered building and the authorized person are in the foreground, regardless of Christianity, Judaism or Islam distinction. In Republic of Turkey, The Sunni dimension of Islam has been deservedly satisfied with the participation of muftis among the registrars. In the project of the secularism and the freedom of belief, as Turkish family law expands the circle of officially recognized marriage ceremonies, when the appropriate conditions arise, not only other religions, but also the Alevi and Shia dimension of Islam can be taken into account.

Keywords:

Participation of muftis among the registrars, Circular on the Official Marriage Authority, fourth paragraph of article 174 of the Constitution, second paragraph of article 143 of the Turkish Civil Code, hierarchy of norms, registered building, freedom of belief,

PDF

___

AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ, Derya: Türk Medenî Hukuku, Cilt: II, Aile Hukuku, Beta, 21. Baskı, İstanbul 2019, ISBN: 9786052422489.
AKYOL, Taha: “Müftü Nikâhı”, http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/taha-akyol/muftu-nikahi-40612802 (İYT. 17.10.2017; ET. 13.3.2019).
AYBEY, Salih: “Müftülüklere Gelen Evlilikle İlgili Sorunların Çözümünde Dinî Danışmanlığın Rolü”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, ISSN: 1307-9581, Y. 2016, C. 9, S. 44, s. 1327-1332.
BERESFORD, Sarah: “Seeking Secularism: Resisting Religiosity in Marriage and Divorce - A Comparative Study of England and America”, Web Journal of Current Legal Issues, ISSN: 2059-0881, Y. 2011, Iss. 3, p. 1-19, http://eprints.lancs.ac.uk/52299/1/WJCLI.pdf (Accessed April 1, 2019).
CRETNEY, Stephen M./MASSON, Judith M./BAILEY-HARRIS, Rebecca: Principles of family law, Sweet&Maxwell, Seventh Edition, London 2003, ISBN: 9780421843103.
ÇINAR, Tuba: “Tanzimat Sonrası Gayrimüslim Osmanlı Vatandaşlarının Aile Hukuku: Evlenme ve Boşanma”, Avrasya İncelemeleri Dergisi (Journal of Eurasian Inquires), ISSN: 2147-0847, Y. 2018, C. VII, S. 2, s. 106-152.
DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan/GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Türk Özel Hukuku, C. III, Aile Hukuku, Filiz, 14. Baskı, İstanbul 2019, ISBN: 9789753685153.
ERİNÇ, Muhammed: “Dinî Nikâh-Resmî Nikâh Karşılaştırması ve Müftülere Nikâh Görevinin Verilmesi”, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, ISSN: 1304-1045, Y. 2017, S. 30, s. 299-336.
EEKELAAR, John: Family Law and Personal Life, Oxford University Press, First Edition, Oxford 2006, ISBN: 978-0199213825.
ERDEM, Mehmet: Aile Hukuku, Seçkin, 2. Baskı, Ankara 2019, ISBN: 9789750253454.
GÖREN, Zafer: “Genel Eşitlik İlkesi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi, ISSN: 2146-0590, Y. 2016, C. 22, S. 3, s. 3279-3301.
GRILLO, Ralph: Muslim Families, Politics and the Law: A Legal Industry in Multicultural Britain, Ashgate, First Edition, Surrey/England 2015, ISBN: 9781472451217.
HATEMİ, Hüseyin: Aile Hukuku, On İki Levha, 7. Baskı, İstanbul 2019, ISBN: 9786057909954.
ISMAIL, M. Imam: Muslim Cultural Awareness Course, The University of Sheffield, April 2017, p. 1-47, https://www.sheffield.ac.uk/polopoly_fs/1.701049!/file/Muslim_culture_training_book_2017.pdf (Accessed Mai 20, 2019).
JAESCHKE, Gotthard: “Türk Hukuku’nda Evlenme Akdinin Şekli”, BERKİN, Necmettin M. (Çev.), s. 400-431, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/96522 (ET. 10.4.2019).
LİV, Cemil: “Günümüzde İmam Nikâhına Yönelişlerin Gerekçeleri ve Resmî Nikâh İle İmam Nikâhının Fıkhî Açıdan Karşılaştırılması”, Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, ISSN: 2147-7256, Y. 2013, C. 1, S. 2, s. 163-191.
NAMAZIE, Maryam: Sharia Law in Britain: A Threat to One Law for All and Equal Rights, Published by One Law for All, ISBN: 9780956605405, London 2010, p. 1-34, http://www.onelawforall.org.uk/wp-content/uploads/New-Report-Sharia-Law-in-Britain_fixed.pdf (Accessed April 1, 2019).
KAMA, Sezen: “Osmanlı Hukuku’nda Evlilik Akdi ve Söz Konusu Akdin 1869 Tarihli Tabiiyet-i Osmaniye Kanunnamesi’ne Göre Osmanlı Tabiiyetine Etkisi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, ISSN: 2636-7734, Y. 2013, C. 71, S. 1, s. 673-708.
KENANOĞLU, Macit: Osmanlı Millet Sistemi: Mit ve Gerçek, Klasik Yayınları, İstanbul 2004, ISBN: 9758740121.
KÖKTAŞ ATICI, Nilgün/BÜYÜKBAŞ, Hakkı: “Lozan Anlaşması, Dinî Azınlıklar ve Dış İlişkiler Boyutu”, Ardahan Üniversitesi İktisadî ve İdarî Bilimler Fakültesi Dergisi, Y. 2016, S. 3 (Nisan), s. 1-11.
KUTLU, Sönmez: “Diyanet İşleri Başkanlığı ve İslâm İçi Dinî Gruplarla (Mezhep ve Tarikatlar) İlişkileri”, Dinî Araştırmalar Dergisi (Journal of Religious Studies), ISSN: 1301-966X, Y. 2009 (Ocak-Nisan), C.12, S. 33, s. 107-127.
OBE, David Hodson: The Islamic Marriage in the Context of the Practice of English Family Law, The International Family Law Group, April 2015, Page: 1-9, https://www.davidhodson.com/userFiles/islamicmarriageconundrum2.pdf (Accessed April 1, 2019).
ÖZEL, Sibel: “Müftülüklere Nikâh Kıyma Yetkisinin Verilmesi”, Baro Birlik Dergisi, Y. 2017, S. 30, s. 20-22 (ÖZEL, “Müftülüklere Nikâh Kıyma Yetkisinin Verilmesi”).
ÖZEL, Sibel: “Müftü Nikâhı Toplumu Böler”, http://www.cumhuriyet.com.tr/koseyazisi/798434/Muftu_nik_hi_toplumu_boler__SiBEL_OZEL_yazdi.html (İYT. 8.9.2017; ET. 10.4.2019).
PUPPINCK, Grégor: “Lautsi v. Italy-An Alliance Against Secularism”, Published in L’Osservatore Romano on 28 July 2010, p. 1-8, https://7676076fde29cb34e26d-759f611b127203e9f2a0021aa1b7da05.ssl.cf2.rackcdn.com/eclj/ECLJ-LautsivItaly-crucifix-case-20110315.pdf (Accessed March 19, 2019).
PUPPINCK, Grégor: “The case of Lautsi v. Italy: a synthesis”, Article presented at the Eighteenth Annual International Law and Religion Symposium, Religious Freedom in a Pluralistic Age: Trends, Challenges and Practices, 2-4 October 2011, International Center for Law and Religion Studies, Published on 3 November 2011, J. Reuben Clark Law School, Brigham Young University, p. 1-38, https://www.religlaw.org/content/blurb/files/ARTICLE_LAUTSI_PUPPINCK_English_BYU_Law_Review.pdf (PUPPINCK, The Case; Accessed March 16, 2019).
SANDBERG, Russell: “Islam and English Law”, Law and Justice, Published by The Edmund Plowden Trust, Y. 2010, Iss. 164, p. 27-44, https://www.researchgate.net/publication/308539445_Islam_and_English_law (Accessed April 1, 2019).
SARIKAYA, Saffet Mehmet: “Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınlarında Mezhebî Tutum ve Eğilimler”, İslâmî Araştırmalar Dergisi (Journal of Islamic Research), ISSN: 1300-0373, Y. 2018, C. 29, S. 2, s. 268-287.
SCHLÜTTER, Birgit: “Crucifixes in Italian Classrooms: Lautsi v. Italy”, European Human Rights Law Review, ISSN: 1361-1526, Y. 2011, Iss. 6, p. 86-92, https://www.researchgate.net/publication/256029663_Case_Analysis_-_Crucifixes_in_Italian_Classrooms_Lautsi_v_Italy (Accessed April 2, 2019).
SÜTCÜ, Mehmet Sait: “Osmanlı Devleti’nde Müftülük Kurumu: Anadolu Müftüleri”, Tarih Okulu Dergisi, ISSN: 1308-5298, Aralık 2017, Y. 10, S. 32, s. 459-536, http://dx.doi.org/10.14225/Joh1167 (ET. 2.4.2019).
ŞEN, Ersan: “Resmî Nikâh”, http://www.hukukihaber.net/resmi-nikah-makale,5462.html (İYT. 5.10.2017; ET. 13.3.2019).
TÜZÜNER, Özlem: Müftülerin Evlendirme Memurları Arasına Katılması, Aristo, 1. Baskı, İstanbul 2018, ISBN: 9786052332870.
UYANIK, Zeki: “Müftülüklere Resmî Nikâh Kıyma Yetkisinin Verilmesi ve İslâm Hukuku Açısından Uygulamada Karşılaşılabilecek Muhtemel Problemler”, İslâm Hukuku Araştırmaları Dergisi, ISSN: 1304-1045, Y. 2018, S. 31, s. 389-413.
WINFIELD, Holly: Marriage: A review of the documented state of the union in England, Civitas: Institute for the Study of Civil Society, February 2016, p. 1-19, http://www.civitas.org.uk/content/files/marriageareviewofthedocumentedstateoftheunioninengland.pdf (Accessed April 1, 2019).
YÜKSEL, Reyhani Sera: “Türk Medenî Kanunu Bakımından Kadın Erkek Eşitliği”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, ISSN: 1302-0013, Y. 2014, C. 18, S. 2, s. 175-200.
ZUCCA, Lorenzo: “Lautsi: A Commentary on a decision by the ECtHR Grand Chamber”, International Journal of Constitutional Law, ISSN: 1474-2640, Published on 7 January 2013, Y. 2013, Vol. 11, Iss. 1, p. 218-229, https://doi.org/10.1093/icon/mos008 (Accessed March 19, 2019).