Organizma Metaforunun Eğitim Örgütlerine Yansımaları

Örgütlere farklı açılardan bakmamızı sağlayan metaforlar, bizlere örgütleri yapı ve işleyiş bakımından derinlemesine inceleme fırsatı vermektedir. Bu bağlamda, örgütün doğasını açıklamada en yaygın kullanılan metaforlardan biri organizma metaforudur. Organizma metaforu ile örgütler organizmalara benzetilmektedir. Organizma metaforu örgütün tıpkı bir organizmada olduğu gibi doğumdan ölüme kadar geçen süreçte değişen çevresel koşullara nasıl uyum sağladığını anlamamıza katkı sağlamaktadır. Bu çalışmada, öncelikle organizma metaforu kapsamındaki yönetim kuramları incelenmiştir. Daha sonra organizma metaforunun güçlü ve zayıf yönleri ele alınarak bu metaforun eğitim örgütlerine yansıması konusu tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Metafor, Organizma Metaforu

Reflections of Organizm Metaphor to Educational Organizations

Metaphors that enable us to look at the organizations from different angles give us an opportunity to explore in depth the structure and functioning of organizations. In this context, one of the most widely used metaphor for describing the nature of organization is the organism. With the organism metaphor, organizations are likened to organism. The organism metaphor contributes to our understanding of how the organization adapts to changing environmental conditions, from birth to death, just as it is in the organism. In this study, firstly the management theories within the scope of the organism metaphor have been examined. Subsequently, the reflection of this metaphor on education organizations has been discussed, taking into account the strengths and weaknesses of the organism metaphor.

Keywords:

Metaphor Organism Metaphor, Educational Organizations,

PDF

___

Altınöz, M. (2009). Öğretmen ve yönetici algılarına göre özel okul yöneticilerinin yönetim yaklaşımları ve uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ayhan, U. (2010). Kamu kuruluşlarının yönetiminde sistem yaklaşımının uygulanabilirliği. Polis Bilimleri Dergisi, 12(1), 105-123.
Balcı, A. (2005). Eğitim yönetimi terimleri sözlüğü. Ankara: Tek Ağaç Basım Yayım Dağıtım Ltd. Şti.
Balcı, A. (2003). Eğitim örgütlerine yeni bakış açıları: Kuram-araştırma ilişkisi II. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 9(33), 26-61.
Balcı, A. (2000). Örgütsel gelişme: Kuram ve uygulama (2. baskı). Ankara: Pegem A. Yayıncılık.
Balcı, A. (1999). Metaphorical images of school: School perceptions of students, teachers and parents from four selected schools. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
Balçık, B. (2002). İşletme yönetimi. Ankara: Nobel Yayın.
Baransel, A. (1993). Çağdaş yönetim düşüncesinin evrimi. İstanbul: Avcıol Basım Yayım.
Başaran, İ. E. (1996). Eğitim yönetimi (5. baskı). Ankara: Yargıcı Matbaası.
Beck, R. C. (2000). Motivation: Theories and principles (4th Edition). New Jersey: Prentice Hall.
Boulding, K. E. (1956). General systems theory: The sceleton of science. Management Science, 2(3), 197-208.
Bursalıoğlu, Z. (2014). Eğitim yönetiminde teori ve uygulama (12. Baskı). Ankara: Pegem Yayıncılık.
Can, H. (1999). Organizasyon ve yönetim (5. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Can, H., Kavuncubaşı, Ş. ve Yıldırım, S. (2009). İnsan kaynakları yönetimi: kamu ve özel kesimde (6. Baskı). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Crompton, J. L. (2003). Adapting Herzberg: A conceptualization of the effects of hygiene and motivator attributes on perceptions of event quality. Journal of Travel Research, 41 (3), 305-310.
Çetinkanat, C. (2000). Örgütlerde güdülenme ve iş doyumu. Ankara: Anı Yayıncılık.
Dinçer, Ö. (1998). Stratejik yönetim ve işletme politikası. İstanbul: Beta Basım.
Dinçer, Ö. (1992). Örgüt geliştirme: Teori, uygulama ve teknikler (1. Baskı). İstanbul: Timaş Basım.
Dinçer, Ö. ve Fidan, Y. (1996). İşletme yönetimi (1. Baskı). İstanbul: Beta Yayın.
Eren, E. (2001). Örgütsel davranış ve yönetim psikolojisi (7. Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş.
Gülnar, B. (2007). Örgütlerde iletişim ve iş doyumu. İstanbul: Literatürk Yayınları.
Gümüş, S. ve Sezgin, B. (2012). Motivasyonun örgütsel bağlılığa ve performansa etkisi (1. Baskı). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
Hannan, M. T., & Freeman, J. (1977). The population ecology of organizations. American Journal of Sociology, 83, 929-984.
Hatiboğlu, Z. (1976). Organizasyon: Personel davranışı ve yönetimi. İstanbul: Metler Matbaası.
Hersey, P., & Blanchard, K. (1982). Management of organizational behavior. New Jersey: Prentice Hall.
İncir, G. (1990). Çalışanların iş doyumu üzerine bir inceleme. Ankara: MPM Yayınları.
Koçel, T. (2005). İşletme yöneticiliği. İstanbul: Arıkan Yayınevi.
Koçel, T. (2001). İşletme yöneticiliği, yönetim ve organizasyon, organizasyonlarda davranış klasik-modern-çağdaş ve güncel yaklaşımlar (8. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
Köroğlu, Ö. (2011). İş doyumu ve motivasyon düzeylerini etkileyen faktörlerin performansla ilişkisi: Turist rehberleri üzerine bir araştırma. Doktora Tezi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Balıkesir.
Lakoff, G., & Johnson, M. (2005). Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil (Çev. G. Y. Demir). İstanbul: Paradigma.
Lunenburg, F. C., & Ornstein, A. C. (2013). Eğitim yönetimi (Çev. Ed. G. Arastaman). Ankara: Nobel Yayıncılık.
Maslow, A. H. (1970). Motivation and personality (2. Edition). NewYork: Harper&Row Publishers.
Memduhoğlu, H. B. (2010). Yönetim düşüncesinin evrimi ve yönetişim. H. B. Memduhoğlu ve K. Yılmaz (ed.) Yönetimde yeni yaklaşımlar (s.1-29). Ankara: Pegem A. Yayıncılık.
Morgan, G. (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor (Çev. G. Bulut). İstanbul: MESS Yayın.
Munch, R. (1994). Sociological theory from 1920s to 1960. Chicago: Nelson- Hall Publishers.
Mutlu, E. (2004). İletişim sözlüğü. Ankara:Bilim ve Sanat Yayınları.
Nayır, F. (2008). Organizma metaforu. A. Balcı (ed.) Örgüt mecazları (s.19-38). Ankara: Pegem A. Yayıncılık.
Özdemir, C. (2001). Neofonksiyonalizm. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 81-90.
Özkalp, E. (2013). Örgütsel davranış. Bursa: Ekin Kitapevi.
Robbins, S. P. (1990). Organization Theory: Structure, design and applications. New Jersey: Prentice Hall.
Robbins, S. P. (1989). Organizational behavior: Concepts, controversies and applications (4th Edition). New Jersey: Prentice Hall.
Robert, D. (1968). Human relations in administration. New Jersey: Prentice Hall.
Ross, F., & Murdick R. (2002). People productivity and organizational structure, Contemporary Readings in Organizational Behavior, New York: McGraw Hill.
Solmuş, T. (2004). İş yaşamında duygular ve kişilerarası ilişkiler; Psikoloji penceresinden insan kaynakları yönetimi. İstanbul: Beta Yayınları.
Şimşek, Ş. ve Çelik, A. (2009). Yönetim ve organizasyon. Ankara: Pozitif Matbaacılık.
Şişman, M. (2011). Örgütler ve kültürler. Ankara: Pegem A. Yayıncılık.
Tietjen, M. A., & Myers, R. M. (1998). Motivation and job satisfaction. Management Decision, 36 (4), 226-231.
Wooton, L. M. (1977). The mixed blessings of contingency management. Academy of Management Review, 2(3), 431-441.
Yalçınkaya, M. (2002). Açık sistem teorisi ve okula uygulanması. Gazi Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2), 103-116.