man TOY, Dilara Büşra KAYIP, Savaş ÇAĞLAK

Eskişehir’de (biyo)İklime Duyarlı Kentsel Tasarım Örneği

Kentler, başlangıçta doğal halinde olan yüzeyleri kaplı yüzeylere dönüştürerek; iklimin değişmesine, yeşil alanların tahribine, hava kirliliğine ve bunlara bağlı olarak sel vb. afetlerin yaşanmasına neden olmaktadır. Bu çalışma kentleşme olgusunu ülkemizde erken yıllarda (1930) yaşayan Eskişehir kentinde, kentleşmenin doğal ortam üzerindeki tahribatını ve iklim değişikliğine etkisini minimize etmek ve sürdürülebilir kentleşme tasarımları ortaya koymak için yapılmıştır. Çalışmada kent merkezi (Eskişehir Bölge Meteoroloji İstasyonu) ve yakın çevresindeki (Anadolu Üniversitesi Meteoroloji İstasyonu ve Havaalanı Meteoroloji İstasyonu) meteoroloji istasyonlarının verileri, Büyükşehir Belediyesinin paftaları kullanılmıştır. Ayrıca sahada arazi çalışmaları gerçekleştirilmiştir. Biyoklimatik konfor değerleri Rayman yazılımı aracılığıyla hesaplanmış Pet indeksine göre değerlendirilmiştir. Sahaya ait analiz ve haritaların yapımında Arcgıs 10. 1 sürümü kullanılmıştır. Çalışmada iklim, termal konfor ve hava kalitesi analizleri yapılmış ve haritalanmıştır. Elde edilen sonuçlara göre kentsel ısı adaları, yoğun hava kirliliği ve rüzgâr hının çok yavaşladığı sahalar tespit edilmiştir. Bu olumsuzluklara yoğun ve yüksek binalık alanlar, aşırı asfalt ve betonlaşma, trafik yoğunluğu, yeşil alanların yok edilmesi gibi antropojenik faktörlerin sebep olduğu görülmüştür. sürdürülebilir ekolojik bir kentleşme için tasarım önerileri geliştirilmiş ve kentsel planlamalar yapılmıştır. Yapılan tasarımlar ve alınan kararların sadece bugünün sorunlarına çözüm olacağı düşünülmemekte aynı zamanda iklim elemanlarındaki değişimi yavaşlatmaya hatta durdurmaya dönük sonuçlara neden olacağı da düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Biyoklimatik Konfor, Kent İklimi, Kentsel Tasarım, Şehir Planlama

PDF

___

Balık, H. ve Yüksel, Ü. D., 2014. Planlama Sürecine İklim Verilerinin Entegrasyonu. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 7 (2): 01-06.
Bulgan, E. ve Yılmaz, S., 2017. Farklı Kent Dokularının Yaz Aylarında Biyoklimatik Konfora Etkisi: Erzurum Örneği. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 4, Sayfa: 235- 242.
Çalışkan O., Türkoğlu N., 2015. Ankara da Termal Konfor Koşulların Eğilimi ve Şehirleşmenin Termal Konfor Koşulları Üzerine Etkisi. Coğrafi Bilimler Dergisi, 12(2), 119-131.
Çiçek, İ., 2005. Ankara’da Şehir ve Kırsal Sıcaklık Farklarındaki Değişiklikler (1970-2002.) Fırat Üniversitesi, Sosyal Bilimler Dergisi, C:15, S:2, s:1-16.
Gagge, A., Stolwijk, A., Nishi, Y., 1971. An effective temperature scale based on a simple model of human physiological regulatory response. ASHRAE Trans 77, 247–57.
Höppe, P., 1999. The physiological equivalent temperature-a universal index for the biometeorological assessment of the thermal environment. Int. J. Biometeorol. 43:71-75.
İDEP (2010). Türkiye’nin İklim Değişikliği Uyum Stratejisi ve Eylem Planı. T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Ağustos 2012, Ankara (2. Baskı).
Kadıoğlu M., 1997. Şehirleşmenin Marmara Bölgesindeki Yağışlara Etkisi. Su ve Çevre Sempozyumu’97, 2-5 Haziran 1997. TMMOB JMO Genel Yayın No:46, İstanbul.
Kadıoğlu, M., 2007. İklim Değişiklikleri ve Etkileri: Meteorolojik Afetler. TMMOB Afet Sempozyumu, 5-7 Aralık, Ankara, s: 47-55.
Karaca, M., Tayanç, M. ve Toros, M., 1995. Effects of urbanization on climate of Istanbul and Ankara. Atmos. Environ., 29 (23), 3411-3421.
Kutiel, H., & Türkeş, M. 2005. New evidence about the role of the North Sea - Caspian Pattern (NCP) on the temperature and precipitation regimes in continental central Turkey. Geografiska Annaler: Series A. Physical Geography, 87, 501-513.
Nastos,T.P. and Matzarakis, A. 2011. The effect of air temperature and human thermal indices on mortality in Athens, Greece. Theoretical and Applied Climatology. Vol: 108, Issue:3-4, 591-599 pp.
Türkoğlu, N., Çalışkan, O., Çiçek, İ. ve Yılmaz, E., 2012. Şehirleşmenin Biyoklimatik Konfor Koşullarına Etkisinin Ankara Ölçeğinde İncelenmesi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 1, Sayfa: 932- 955.
Toy,S.2010. Biyoklimatik Konfor Değerleri Bakımından Doğu Anadolu Bölgesi Rekreasyonel Alanların İncelenmesi.(Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, , Erzurum.
Toy, S. ve Demircan N. 2018. Possible Ways of Mitigating the Effects of Climate Change Using Efficient Urban Planning and Landscape Design Principles in Turkey. Atlas International Referred Journal on Social Sciences,Vol: 4, Issue:10, 809-814 pp.
Toy, S. ve Yılmaz, S., 2009. Peyzaj Tasarımında Biyoklimatik Konfor ve Yaşam Mekanları İçin Önemi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 40 (1), 133-139.
Yılmaz, E., 2013. Ankara Şehrinde Isı Adası Oluşumu. (Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Yüksel, Ü.D., ve Yılmaz., O., (2008). Ankara Kentinde Kentsel Isı Adası Etkisinin Yaz Aylarında Uzaktan Algılama ve Meteorolojik Gözlemlere Dayalı Olarak Saptanması ve Değerlendirilmesi, Gazi Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi. C:23, S:4,s: 937-952