Osman KÖKSAL

ESKİŞEHİR’DE KAYBOLMUŞ BİR MEDENİYET BAKİYYESİ HUSREV PAŞA HANI

Bu makalede, Osmanlı döneminin oldukça yakın bir devresinde, XVII. yüzyıl ortalarında inşa edilmiş bir menzil hanı konu edilmektedir. Söz konusu eser, yanındaki cami ve hamam ile birlikte Sultan IV. Murad’ın sadrazamlarından Husrev Paşa tarafından yaptırılarak 18 Haziran 1631 (27 Ramazan 1040) tarihinde külliye halinde, vakıf statüsünde hizmete açılmıştır. Devletin doğudaki topraklarını merkeze bağlayan üç ana yol ağından orta-kol üzerindeki bir menzil (konaklama) noktasında inşa ettirilen han, bir taraftan XX. yüzyıl başlarında tamamen yıkılıp tarihe karışmışken, diğer yandan bir çok emsali gibi buradaki küçük ilçede adını yaşatmaya devam etmektedir. Bir medeniyet ürünü olarak sosyo-iktisadî, kültürel fonksiyonu yanında şehir tarihi araştırmaları açısından da önemi olduğunu düşündüğümüz hanın Vakıflar Genel Müdürlüğü Arşivindeki vakfiyesinin bir suretiyle, bunun yeni harflerle kısmî transkripsiyonunu da yazı ekinde sunmuş bulunuyoruz.

Anahtar Kelimeler:

Han, Husrev Paşa, Vakıf

PDF

___

KAYNAKÇA
Başbakanlık Osmanlı Arş., Mühimme Defteri, No. 87, 25 Şevval 1046 Vakıflar Genel Md.lüğü Arş., Defter no: 747, 27 Ramazan 1040 438 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri (937/1530), Ankara, 1993, Devlet Arş. Genel Müdürlüğü Yayını Brandenburg, E. (1910); Über Byzantinische und Seldchukische Reste im Gabiet des Türkmen-Dag, “Byzantinische Zeitschrift” XIX (1910) Eyice, S. (1969); Han Köyünde Husrev Paşa Camii, İÜEFTD, Sayı: 23 Köprülü, F. (1942); Ribat, Vakıflar Dergisi, C. II Sahillioğlu, H. (1964); XVII. Asrın ilk Yarısında İstanbul’da Tedavüldeki Sikkelerin Rayici, TTK, Belgeler, I (2) ------------- (1978); Osmanlı Para Tarihinde Dünya Para ve Maden Hareketlerinin Yeri (1300-1750), ODTÜ Gelişim Dergisi Özel Sayısı Turan, O. (1946); Selçuk Kervansarayları, Belleten, C. II, Sayı: 39 Ünver S. (1952); Dördüncü Muradın Revan Seferi Kronolojisi, Belleten, C.XVI, Sayı: 64 Yediyıldız, B.(1983); Vakıf Istılahları Lügatçesi, Vakıflar Dergisi, C. XVII Bozkurt, R. (1966); Osmanlı İmparatorluğunda Kollar, Ulak ve İaşe Menzilleri, Ankara, Genelkurmay Harp Tarihi Dairesi Yayını Dânişmend, İ. H. (1972); İzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C.II, İstanbul, Türkiye Yayınevi Evliya Çelebi, (1314); Seyahatname, C. III, İstanbul Faruqhi, S. (1995); Hacılar ve Sultanlar (1517-1638), (Çev. Gül Çağalı Güven), İstanbul, Feridun Bey, (1275); Münşeat Mecmuası, C.III, İstanbul İnalcık, H. (1997); Husrev Paşa, İslam Ansiklopedisi, 5/1 Katip Çelebi, (1287); Fezleke, C.II, İstanbul Kütükoğlu, M. (1983); Osmanlılarda Narh Müessesesi ve 1640 Tarihli Narh Defteri, İstanbul M. Süreyya, (1311); Sicill-i Osmanî, C.I-II, İstanbul Naimâ, (1281); Tarih, C.III, İstanbul Ramsay, W. M. (1960); Anadolunun Tarihî Coğrafyası (Çev. M. Pektaş), İstanbul Runciman, S. (1989); Haçlı Seferleri Tarihi (Çev. Fikret Işıltan), Ankara, TTK Yayını Orhonlu, C. (1967); Osmanlı İmparatorluğunda Derbend Teşkilatı, İstanbul Osmanzade Tâib; Hadîkatü’l-Vüzera, İstanbul Ö. Hilmi Efendi, (1997); İthâfü’l-Ahlâf fî Ahkami’l-Evkaf, Ankara Vakıflar Genel Md. Yayını Pakalın, M, Z. (1993); Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul, MEB Yayını Unat, F. R. (1992); Osmanlı Sefirleri ve Sefaretnameleri, Ankara, TTK Yayını Uzunçarşılı, İ. H. (1975); Osmanlı Tarihi, C. II, Ankara, TTK Yayını