BELAGAT VE RETORİK KİTAPLARI ÖZELİNDE EDEBİYAT KANONUNDA ŞEYH GALİB'İN YERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Divan şiirinin son büyük şairi olarak kalmayan Şeyh Galib, Tanzimat dönemi sonrasında şekillenen yeni Türk şiiri için önemli bir kaynak hâline gelmiştir. Söz konusu bağlamda değeri haiz olan bu kaynağın henüz oluşmaya başlayan edebiyat kanonuna girişi önem arz etmektedir. Kanonun ideolojik tarafından ziyade edebiyat otoritelerince oluşturulan kısmına dahil edebileceğimiz Şeyh Galib’in ortaya koyduğu şiir anlayışı ve imge dünyası, kendisinden sonra gelen şairlerin ilgisini çekmiştir. Böyle önemli bir kaynağa ulaşma noktasında özellikle Latin harflerinin kabulünün ardından yetişen şairlerin karşılaştığı güçlükler, onları Şeyh Galib’in Divan’ı ve Hüsn ü Aşk’ını doğrudan okuyabilmelerine engel olmuştur. Bu nedenle şairler, Şeyh Galib’in şiirlerine belagat ve retorik kitaplarında, antoloji ve derlemelerde, edebiyat tarihlerinde ondan yapılan alıntılar vasıtasıyla ulaşabilmişlerdir. Şeyh Galib, bir söz ustası olarak görüldüğünden şiirleri de güzel söyleme ilmi olarak bilinen belagat için örnek teşkil etmektedir. Yeni şairler, Şeyh Galib’i bu kitaplardaki şiirleri ile tanıyabilmişlerdir. Bu çalışmada, edebiyat kanonu içinde Şeyh Galib’in şiirlerine yer veren belagat ve retorik kitapları taranırken Tanzimat döneminden sonra yayımlanan kitaplar değerlendirmeye alınmıştır. Böylece yeni Türk şiiri mensuplarının Şeyh Galib’in hangi şiirlerini okuyabildikleri tespit edilmiştir. Ayrıca Şeyh Galib'in nasıl alımlandığının öngörüsüne ulaşmak ve kanondaki yerinin tespiti amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Şeyh Galib, Şiir, Belagat, Retorik, Kanon.

PDF

___

Anar, Turgay (2013). “Türk Edebiyatında Edebiyat Kanonu: Kanon, Kanona Girmek Ve Kanona Müdahale”, FSM İlmi Araştırmalar İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi, Sayı: 1, s.s. 40-78.
Atakay, Kemal (2004). “Kanon Huzursuzluğu”, Kitap-lık, Sayı: 68, s.s. 70-77.
Belge, Murat (2004). “Türkiye’de Kanon”, Kitap-lık, Sayı: 68, s.s. 54-59.
Bloom Harold (2014). Batı Kanonu: Çağların Ekolleri ve Kitapları, Çiğdem Pala Mull (Çev.). İstanbul: İthaki Yayınları.
Çıkla, Selçuk (2007). “Türk Edebiyatında Kanon ve İnkılap Kanonu”, Muhafazakâr Düşünce, Sayı: 13-14, s.s. 47-68.
Ece, Selami (2012). Hüsnüne Aşk Olsun, Erzurum: Fenomen Yayınları.
Halman, Talat Sait (1995). “Şeyh Galib ve Divan Şiirinin Değeri”, Şeyh Galib Kitabı, (Ed. Beşir Ayvazoğlu), İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültür İşleri Başkanlığı Yayınları, s.s. 187-198.
İzbudak, Veled Çelebi (2016). “Tarih-i Edebiyata Nazar: Galib Dede Kimdir”. Eser-i Aşk: Şeyh Galib Hakkında Makaleler ve Bibliyografya, (Ed. Hanife Koncu, Müjgan Çakır, Leyla Alptekin), İstanbul: Dergâh Yayınları, s.s. 365-372.
Kalkışım, Muhsin (2013). Şeyh Galib Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
Kılıç, Hulusi (1992). “Belagat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt: 5, s.s. 381-383.
Menemenlizade Mehmet Tahir (2013). Osmanlı Edebiyatı: Belagat, Fatih Köksal, Vedat Ali Tok (Çev.). Ankara: Kurgan Edebiyat Yayınları.
Muallim Naci (2004). Istılâhât-ı Edebiyye, Yekta Saraç (Çev.). İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
Parla, Jale (2004). “Edebiyat Kanonları”, Kitap-lık, Sayı: 68, s.s. 51-53.
Recaizade Mahmut Ekrem (2016). Talim-i Edebiyat, Furkan Öztürk (Çev.)., İstanbul: Dün Bugün Yarın Yayınları.
Rey, Ahmet Reşit (2017). Nazariyyât-ı Edebiyye, Adem Can (Çev.). Erzincan: Doğu Ciltevi Yayınevi.
Sevük, İsmail Habip (1942). Edebiyat Bilgileri, İstanbul: Remzi Kitabevi.
Süleyman Fehmi (2001). Edebiyat, Ali Yıldırım (Çev.). Elazığ: Fırat Üniversitesi Basımevi.
Şahabettin Süleyman (2006). Sanat-ı Tahrir ve Edebiyat, Tarık Özcan (Çev.). Elazığ: Fırat Üniversitesi Yayınları.