Film Anlatısında Kahramanın Değişen Özne Konumu: Başkalarının Hayatı Filmi Örneği

Geçmişten günümüze sinemasal anlatılar, sundukları öykünün taşıyıcısı olan kahramanlar/özneler aracılığıyla geniş kitlelere ulaşır. İzler kitlenin ilgisi ve dikkati, inşa edilen kahraman konumundaki özneler aracılığıyla çekilir. İzleyici, anlatıda önemli bir eyleyen olan kahramandan hareketle özdeşlik ilişkisini başlatır. Klasik, çağdaş ya da postmodern anlatılarda kahramanın inşasıyla ilgili durum farklılık gösterse de yine de anlatı içinde aranan en önemli eyleyen, öznedir. Bu eksende kahramanların özne konumları açısından irdelenmesi sinemasal dünyayı/yolculuğu anlamlandırabilmek adına önem taşır. Bu bağlamda bu çalışmada özne konumundaki kahramana ve öznenin izlencesini kuran, başlatan ve ileriye doğru devindiren yitik/ arzu nesnesine odaklanıldı. Özneyi özdeşlik kurulabilecek ideal egoya/doğruluk öznesine dönüştüren unsurlar da bu çalışmada ele alınan bir diğer önemli başlıktır. Değişen özne konumunu anlayabilmede önemli potansiyeller taşıdığı varsayılan Başkalarının Hayatı (The Lives of Others) filmi bu çalışmanın araştırma nesnesidir. Araştırma nesnesi konumunda olan bu film anlatısı özne konumu açısından A. J. Greimas’ın “Eyleyensel Örnekçe” ve “Dörtlü Şema” kuramı bağlamında çözümlendi. Benlik; kahramanın izlencesini, değişimini ve dönüşümünü anlamak adına önem taşıyan bir başka unsurdur. Bu bağlamda göstergebilimsel yaklaşımın yanı sıra E. Goffman’ın “Dramaturjik İlkeleri”nden ve bu ilkelerden hareketle ortaya koyduğu mikro-sosyolojik kavramlarından da çözümleme sırasında yararlanıldı.

Anahtar Kelimeler:

Film Eleştiri, Eyleyensel Örnekçe, Dörtlü Şema, Özne, Benlik, Sinema

Hero’s Changing Subject Position in Film Narrative: Case Study of the Lives of Others

From the past to the present, cinematic narratives reach wide audiences through heroes/subjects who are the carriers of the story they offer. Traces of the interest and attention of the audience are drawn through the subjects of the heroic position. The audience starts the relationship of identity from the hero who is an important act in the narrative. Classical, contemporary or postmodern narratives differ in the situation regarding the construction of the hero, but it is still the subject of the most important action sought in the narrative. In this context, the examination of the heroes in terms of their subject position is important in order to make sense of the cinematic world/journey. In this context, the focus is on the hero of the subject and the object of desire that established, initiated and devised the subject’s follow-up. Another important topic discussed in this study is the elements that transform the subject to the accuracy subject to be identified. The Lives of Others film has been analysed in the context of The Actants of Narration” and “Narratives Syntax: Quartet Scheme”. The self is another important element in the name of understanding the hero’s follower, his change, and his transformation. In this context, as well as the semiological approach, Goffman is another point of view used during the analysis of the micro-sociological concepts that he formulated based on the dramaturgy principles.

Keywords:

Film Analysis Actantial Model (The Actants of Narration), Narratives Syntax: Quartet Scheme, Subject, Self, Cinema, Self,

PDF

___

Aristoteles, (2011). Poetika: Şiir Sanatı Üstüne (S. Rifat, Çev.). İstanbul: Can Yayınları.
Barthes, R. (2009). Göstergebilimsel Serüven (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Berberoğlu, B. (2009). Klasik ve Çağdaş Sosyal Teoriye Giriş: Eleştirel Bir Perspektif (C. Cemgil, Çev.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları: İstanbul.
Branigan, E.(1992). Narrative Comprehension and Film. London&New York: Routledge.
Chatman, S.(2008). Öykü ve Söylem: Filmde ve Kurmacada Anlatı Yapısı (Ö. Yaren, Çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.
Culler, J. (2007). Yazın Kuramı (H. Gür, Çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.
Goffman, E. (2012). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu (B. Cezar, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
Kıran, Z. ve Kıran, A.(2007). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Layder, D.(2010). Sosyal Teoriye Giriş (Ü. Tatlıcan, Çev.). İstanbul: Küre Yayınları.
Mutlu, E.(2004). İletişim Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
Onega, S. ve Landa G. (2002). Anlatıbilime Giriş (D. Hakyemez ve Y.Salman, Çev.). İstanbul: Adam Yayınları.
Oluk, A.(2008). Klasik Anlatı Sineması. İstanbul: Hayalet Kitap.
Parsa, A. (2012). “Sinema Göstergebiliminde Yapısal Çözümleme: Sinemasal Anlatı Sunumu ve Kodlar”, Özlem Güllüoğlu (ed.), İletişim Bilimlerinde Araştırma Yöntemleri: Görsel Metin Çözümleme. Ankara: Ütopya Yayınevi, s. 11-33.
Poloma, M.(2012). Çağdaş Sosyoloji Kuramları (H. Erbaş, Çev). Ankara: Palme Yayıncılık.
Propp, V.(2011). Masalın Biçimbilimi (M. Rifat ve S. Rifat, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Rifat, M. (2005). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları 1. Tarihçe ve Eleştirel Düşünceler. İstanbul: YKY.
Rifat, M. (1999). Gösterge Eleştirisi. İstanbul: Kaf Yayıncılık.
Rifat, M. (1990). Dilbilim ve Göstergebilimin Çağdaş Kuramları. İstanbul: Düzlem Yayınları.
Ritzer, G. (2013a). Sosyoloji Kuramları, (H. Hülür, Çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.
Ritzer, G. (2013b). Modern Sosyoloji Kuramları (H. Hülür, Çev.). Ankara: De Ki Basım Yayım.