Reşat GEÇEN, Vedat TOPRAK, Saadettin TONBUL

6969

THE EFFECT OF ASPECT ON GLACIATION: A CASE STUDY OF EASTERN BLACK SEA MOUNTAINS (TURKEY)

Buzullar doğrudan iklim değişikliğine bağlı olup, soğuk dönemlerde gelişir ve yayılır, sıcak dönemlerde ise çekilir. Ancak bu değişim yeryüzünde her yerde aynı şekilde değildir. İklim özellikleri yanısıra enlem, yükselti, bakı, karasallık, eğim, nemlilik gibi faktörler de etkilidir. Özellikle orta enlemlerde bakı faktörü buzullaşma üzerinde önemli etkiye sahiptir. Türkiye bulunduğu konum itibariyle Pleyistosen’de buzullaşmaya önemli ölçüde maruz kalmış ve bu dönemde ülkenin farklı yerlerinde birçok buzul şekli oluşmuştur.Bu çalışmanın temel amacı Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) teknolojisi kullanarak Doğu Karadeniz Dağları’nda buzullaşmaya maruz kalan sahaları incelemek ve oluşmuş buzul şekilleri tespit edip haritalamaktır. Ayrıca bakı etkisine bağlı olarak Doğu Karadeniz Dağları’nın farklı yamaçlarında meydana gelen şekil sayıları ve dağılışlarını incelemektir. Böylece bakının buzullaşma üzerinde etkisini açıklamaya çalışmaktır. Çalışma sahasında tespit edilen buzul şekilleri konumları itibariyle farklı sayı ve özelliklere sahiptir. Genel anlamda kuzey yamaçta buzul şekilleri güney yamaca göre daha fazla yayılış göstermektedir. 30 ana buzul vadisinin 19’u, 63 tali buzul vadisinin 49’u, 1222 sirkin 820’si ve 685 buzul gölünün 431’i kuzey yamaçta yer almaktadır.
Anahtar Kelimeler:

Buzullaşma, Doğu Karadeniz Dağları, bakı, CBS

The Effect of Aspect On Glaciation: A case Study of Eastern Black Sea Mountains (Turkey)

Glaciation directly depends on climate changing that developed and spread during colder temperature period and shrunk during warmer period. However this changing is not uniform everywhere on earth. Beside climate properties several other conditions have effect on glaciation such as; latitude, elevation, aspect, continentality, slope, humidity etc. Especially throughout mid-latitudes the aspect becomes more important effect on development of glaciation. Because of its location Turkey has been influenced by glaciers in Pleistocene era, and many glacial landscapes have been formed throughout the country during this period.The aim of this study is to investigate the glaciated area in the Eastern Black Sea Mountain range using Geographic Information System (GIS) technologies in order to map and evaluate several features associated with glaciers. In addition depend on aspect effect the changes on glaciated area, number and distribution of glacial landscapes on different flanks of Eastern Black Sea Mountain Range is examined. Therefore the effect of aspect on glaciation is tried to be explained. The glacial shapes determined in investigation area show different properties depending on their locations. Generally on northern side the landscapes are more widespread than the southern. 19 of 30 main valleys, 49 of 63 tributary valleys, 820 of 1222 cirques and 431 of 685 glacial lakes are located on northern side of the mountain chain. 
Keywords:

Glaciation, Eastern Black Sea Mountain, aspect, GIS,

PDF

___

  • Atalay, İ. 1984. Mescit Dağı’nın glasyal morfolojisi. Ege Coğrafya Dergisi: 2, s. 129-138, İzmir.
  • Blumenthal, M. M. 1956. Die Vergletscherung des Ararat (Nordöstliche Türkei) (The glaciation of Mount Ararat [northeastern Turkey]). Geographica Helvetica, 11: 263-264.
  • Blumenthal, M. M., 1958. Vom Agrı Dag (Ararat) zum Kaçkar Dag. Bergfahrten in nordost anatolischen Glenzlanden (From Mount Ararat to Mount Kaçkar Mountain trip in the frontier region of northeastern Anatolia). Die Alpen, 34 : 125-137.
  • Çiner, A. 2003. Türkiye’nin güncel buzulları ve Geç Kuvaterner buzul çökelleri. Türkiye Jeoloji Bülteni, Cilt: 46, Sayı:1.
  • Doğu, A. F., Somuncu, M., Çiçek, İ., Tunçel, H., Gürgen, G. 1993. Kaçkar Dağlar’ında buzul şekilleri, yaylalar ve turizm. A.Ü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı.2, s.157-184, Ankara.
  • Doğu, A.F., Çiçek, İ., Gürgen, G., Tunçel, H.,Somuncu, M. 1994. Göller (Hunut) Dağı’nda buzul şekilleri, yaylalar ve turizm. A.Ü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı. 3, s. 193-218, Ankara.
  • Doğu, A.F., Çiçek, İ., Gürgen,G.,Tunçel, H. 1996. Üçdoruk (Verçenik) Dağı’nda buzul şekilleri, yaylalar ve turizm. A.Ü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı.5, s. 29-52, Ankara.
  • Doğu, A.F., Çiçek,İ., Gürcan, G., Tunçel, H. 1997. Bulut-Altıparmak Dağlar’ında buzul şekilleri (Doğu Karadeniz Bölümü). A.Ü. Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Sayı. 6, s. 63-91, Ankara.
  • Doğu, A.F., Çiçek, İ., Gürgen, G. 2000. Demirkapı Dağı ve Uzungöl çevresinin jeomorfolojisi. Cumhuriyetin 75. Yıl Dönümü, Yer Bilimleri ve Madencilik Kongresi Bildiriler Kitabı I, s. 387-399, Ankara.
  • Emre, Ö., Güner, Y. 1983. Erciyes Dağı’nda Pleistosen buzullaşması ve volkanizma ile ilişkisi. 37. Türkiye Jeoloji Bilimsel ve Teknik Kurultayı Bildiri Özleri, s. 151-153, Ankara.
  • Erinç, S. 1945. Doğu Karadeniz Dağlar’ında Buzul Morfolojisi Araştırmaları. İ.Ü. Ed. Fak. Yay. Coğ. Enstitüsü, Doktora Tez. Seri.1, İstanbul.
  • Erinç, S. 1949. Kaçkar Dağı grubunda Diluvial ve bugünkü glasyasyon. İ.Ü. Fen Fakültesi Mecmuası B:14, No..3, s. 243-245, İstanbul.
  • Erinç, S. 1951. Glasyal ve Postglasyal safhada Erciyes glasiyeri. İ.Ü. Coğrafya Enstitüsü. Dergisi 1, s. 82-90, İstanbul.
  • Erinç, S. 1952. The Present glaciation of Turkey. General Assembly and Seventeenth International Congress of the International Geographical Union, 8th Proceedings. Washington, D.C., August 8-15, p. 326-330.
  • Erinç, S. 2001. Jeomorfoloji II (3.Baskı). D.E.R Yayınları, İstanbul.
  • Kurter, A. 1991. Glaciers of Middle East and Africa – Glaciers of Turkey, p. 1-30. In R.S. Williams et J.G. Ferrigno, éd., Satellite Image Atlas of Glaciers of the World. United States Geological Survey, Professional Paper 1386-G-1,Washington, D.C., 70 p.
  • Kurter, A. Sungur, K. 1980. Present glaciation in Turkey, in World Glacier Inventory, Proceedings of the Workshop at Riederalp, Switzerland, 17-22 September, 1978: International Association of Hydrological Sciences, Publication 126, p. 155-160.
  • Messerli, B. 1967. Die eiszeitliche und die gegenwärtige Vergletscherung in Mittelmeerraum (The Pleistocene and the Holocene glaciation in theMediterranean region). Geographica Helvetica, 22 : 105-228.
  • Sarıkaya, M. A. 2011. Türkiye’nin Güncel Buzulları, Fiziki Coğrafya Kurumları: Sistematik ve Bölgesel, Türk Coğrafya Kurumu Yayınları, Sayı 6: 527-544, İstanbul.
  • Sarıkaya, M. A. Çiner, A. Zreda, M. 2003. Erciyes Volkanı Geç Kuvaterner buzul çökelleri (Late Quaternary glacial deposits of the Erciyes Volcano). Yerbilimleri, 27 : 59-74.
  • Yavaşlı, D., D. Ölgen, K. 2008. Assesing the variation of recent glaciers in Buzul (Cilo) Mountain Remote Sensing and Meteorological Data. International Conference on Geographic Information Systems (ICGIS), 2-5 July, s:163-170, Istanbul.
Ege Coğrafya Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: 2
  • Başlangıç: 1983
  • Yayıncı: Prof. Dr. Şevket IŞIK
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

DAVUTLAR KIYI DÜZLÜĞÜNDE (KUŞADASI) PALİNOLOJİK ARAŞTIRMALARA AİT İLK BULGULAR

Aylin KARADAŞ

MERSİN-ARSLANKÖY YÖRÜKLERİNİN YAYLACILIK FAALİYETLERİ VE SORUNLARI

Muazzez HARUNOĞULLARI, Yadigar POLAT

KLASİK KENT KURAMLARINDAN ELEŞTİREL KENT KURAMLARINA GEÇİŞ BAĞLAMINDA KENTLERİ YENİDEN OKUMAK

Hatice TURUT, E. Murat ÖZGÜR

THE EFFECT OF ASPECT ON GLACIATION: A CASE STUDY OF EASTERN BLACK SEA MOUNTAINS (TURKEY)

Reşat GEÇEN, Vedat TOPRAK, Saadettin TONBUL

BİR SOSYAL AĞ OLAN HEMŞEHRİ DERNEKLERİNİN YOKSULLUKLA MÜCADELEDEKİ ROLÜ ÜZERİNE UYGULAMALI BİR ARAŞTIRMA: BİLECİK SİNOPLULAR YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMA DERNEĞİ

Öznur AKGİŞ, Erdal KARADAŞ