Ülkü AKÇAY, Enis TOMBUL

Yûsuf u Züleyhâ Mesnevilerinde Rüyaların Amaç ve İşlevleri Üzerine Bir Değerlendirme

Rüyanın, antik medeniyetlerden beri günlük hayat, kutsalmetinler, edebiyat gibi farklı sahalarda çeşitli amaç ve işlevleriolmuştur. Rüya, genelde gayb bilgisine erişmede bir araç olarakgörülüp ona belli bir kutsiyet atfedilegelmiştir. Yusuf peygam-berin peygamberliğinin rüyayla başlaması ve rüya tabir ilmiyleteçhiz edilmesinin, bu kutsiyeti pekiştirdiği düşünülebilir.Rüya motifinin özellikle Yusuf u Züleyha mesnevilerindetahkiyede sıkça başvurulan, çeşitli amaç ve işlevleri olan bir öğeolduğu görülmektedir. Süle Fakih, Şeyyad Hamza, Darîr,Garîb, Hamdî, Hatâyî, Kemalpaşazade, Taşlıcalı Yahya veGubârî’nin bu çalışmada incelenen mesnevilerinde bu amaç veişlevlerin gelecekten haber verme ve harekete geçirme, şimdikizaman bilgisi verme, âşık etme, müşkülün halli/öğüt vermeolduğu tespit edilmiştir.

PDF

___

AKOT, Bülent (2005), Rüya Tecrübesinin Psikolojik ve Dini Temelleri, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi.
AKTAŞ, Hasan (2006), Abdurrahman Gubârî, Yûsuf u Züleyhâ (İnceleme-Metin), Yüksek Lisans Tezi, Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
ÇAKIR, Müjgân (2005), “Tahkiyede Benzeşme ve Farklılaşma: Türkçe Yûsuf u Züleyhâ Mesnevîlerinde Ölümle İlgili Bazı Unsurların Mukaye- sesi”, Osmanlı Araştırmaları, XXVI (Prof. Dr. Mehmed Çavuşoğlu’na Armağan - II), 175-203.
ÇAVUŞOĞLU, Mehmed (1979), Yûsuf u Zelihâ, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
DEMİR, Recep (2006), Hatâyî-i Tebrizî ve Mollâ Câmî’nin Yûsuf u Züleyhâ Mes- nevîleri Üzerinde Karşılaştırmalı Bir İnceleme (İnceleme-Metin), Doktora Tezi, Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
DEMİREL, Mustafa (2004), Kemâl Paşa-zâde (Şemseddîn Ahmed bin Süleymân), Yûsuf u Zelîhâ, Cambridge: Harvard Üniversitesi Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü.
DEMİRLİ, Ekrem (2006), Fusûsu’l-Hikem İbnü’l-Arabî, İstanbul: Kabalcı Yayınları.
GÜNAY, Umay (1986), Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını.
Hadislerle İslam I (2011), Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı.
KARA, Mustafa (1996), Tasavvufî Hayat Necmüddin Kübra, İstanbul: Dergâh Yayınları.
KARAHAN, Leyla (1994), Erzurumlu Darîr: Kıssa-i Yûsuf Yûsuf u Züleyhâ, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
KARAKAYA, Burcu (2012), Garîb’in Yûsuf u Züleyhâ’sı: İnceleme-Tenkitli Metin-Dizin, Yüksek Lisans Tezi, Kırşehir: Ahi Evran Üniversitesi.
KONCU, Hanife (2007), “Yûsuf u Züleyhâ Bibliyografyası”, Türkiye Araştır- maları Literatür Dergisi, C. 5, S. 10, 617-630.
KONCU, Hanife (2013), “Yûsuf ve Züleyhâ”, DİA, 44, 38-40.
KURTULUŞ, Rıza (2013), “Yûsuf ve Züleyhâ Fars Edebiyatı”, DİA, 44, 40-41. Kütüb-i Sitte. http://hadis.resulullah.org/index.php?s=oku&id=2013 (03.02.2015).
MEYAN, Faruk (2011), Erzurumlu İbrahim Hakkı Mârifetnâme, İstanbul: Bedir Yayınevi.
MUŞ, Züleyhâ (2000), Arap ve Türk Edebiyatlarında ‘Yûsuf u Züleyhâ’ Hikâyele- rinin Mukayesesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniver- sitesi.
ONUR, Naci (1991), Yûsuf u Züleyhâ Hamdî, Ankara: Akçağ Yayınları.
TAŞ, İbrahim (2010), Yûsuf ve Zeliha, Ankara: Kültür Bakanlığı, 2010. http://ekitap.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/10712,Yûsufvezelihapd f.pdf?0 (03.02.2015).
Türkçe Kur’an, http://kuran.diyanet.gov.tr/meal.html (03.02.2015).
Türkçe Tevrat, http://4kitap.tr.gg/T.ue.rk%E7e-Tevrat.htm (29.01.2015).
ULUDAĞ, Süleyman (1992), Kelâbâzî Doğuş Devrinde Tasavvuf, İstanbul: Dergâh Yayınları.
ULUDAĞ, Süleyman (2003), Kuşeyrî Risâlesi, İstanbul: Dergâh Yayınları.
ULUDAĞ, Süleyman (2005), Tasavvuf Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Kabalcı Ya- yınevi.
YÜKSEL, Hasan Avni (1996), Türk İslam Tasavvuf Geleneginde Rüya, İstanbul: MEB.