Halil BATUR

Veffâk Mehmed Hıfzı Üsküdarî’nin Terceme-i Menâkıb-ı Ahmed el- Bedevî’si

Tasavvuf büyüklerini tanıtmak, onların hayatlarını ve kera-metlerini anlatmak amacıyla yazılan menâkıbnâmeler, İslâmîTürk edebiyatının en özgün eserlerindendir. Veffâk MehmedHıfzı Üsküdarî tarafından edebî bir dille yazılmış ve yer yer şi-irlerle zenginleştirilerek tercüme edilmiş olan Terceme-iMenâkıb-ı Ahmed el-Bedevî adlı eser, İslâm ve tasavvuf tarihi-nin önemli şahsiyetlerden olan Seyyid Ahmed el-Bedevî’ninhayatını konu edinmiştir. XVII. asırda yaşayan âlim ve muta-savvıf Veffâk Mehmed Hıfzı Üsküdarî, Seyyid Ahmed el-Bedevîile ilgili o günün şartlarında ulaşabildiği Arapça eserleri ince-leyerek menkıbesini oluşturmuştur. Veffâk, menâkıbnâmeninsonunda Seyyid Ahmed el-Bedevî’ye ait orijinali Arapça olan62 beyti önce tercüme etmiş, daha sonra şerh ederek eserini bi-tirmiştir. Çalışmamızda öncelikle kültür ve edebiyat tarihimizinbir kaynağı olarak menâkıbnâmelerden kısaca bahsedilecektir.Daha sonra Veffâk Mehmed Hıfzı Üsküdarî ve Seyyid Ahmedel-Bedevî ile ilgili bilgiler verilecek, Terceme-i Menâkıb-ı Ah-med el-Bedevî adlı eser tanıtılacaktır.

The Translatıon of Terceme-i Menâkıb-ı Ahmed el- Bedevî of Veffâk Mehmed Hıfzı Üsküdarî

Menakibnames, which are written in order to introduce the Sufi greats and to explain their lives and miracles, are among the most original works of Islamic Turkish litera- ture. The work named as Tercemei i Menakib-i Ahmed Bedevi-which was written in a literary language by Veffak Mehmed Hifzi Usküdari is about the life of Seyyid Ahmed Bedevi, one of the important figures in the history of Islam and Sufism. Scholar and sufist Veffak Mehmet Hifzi Us- kudari, who lived in 17th century, formed Seyyid Ahmed Bedevi’s menkibes on the conditions of those days, by examining Arabic works of him. Veffak, firstly translated 62 couplets of Seyyid Ahmed Bedevi and then finished the work by annotating at the end of the Menakibname. In our work, firstly it is going to be mentioned briefly the mena- kibnames as a source of our cultural history. After that it is going to be given information about Veffak Mehmet Hifzi Üskudari and Seyyid Ahmed Bedevi also the work Terceme-i Menakib-i Ahmed is going to be introduced.

PDF

___

ATEŞ, Ahmet (1970), “Menâkıb”, İslâm Ansiklopedisi, VII, İstanbul: TDV Ya- yınları.
BAŞ, Derya (2008), Seyyid Ahmed el-Bedevî Tarikatı ve İstanbul’da Bedevîlik, İs- tanbul: Kitabevi Yayınları.
BORATAV, Pertev Nailî (2000), 100 Soruda Türk Halk Edebiyatı, İstanbul: Ger- çek Yayınevi.
BURSALI MEHMED TÂHİR EFENDİ (1971), Osmanlı Müellifleri, I, İstanbul: Meral Yayınevi.
CANIM, Rıdvan (2013), “Klasik Türk Edebiyatında Menâkıb-nâmeler”, Av- rasya Etüdleri, S. 43, 139-158.
CEBECİOĞLU, Ethem (2005), Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü, İstan- bul: Anka Yayınları.
ÇELEBİ, İlyas (2012), “Vefk”, İslâm Ansiklopedisi, XLII, 605-607, İstanbul: TDV Yayınları.
DEVELLİOĞLU, Ferit, (2003), Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara: Aydın Yayınları.
EFLÂKİ ARİF, (1964), Âriflerin Menkıbeleri, I, (Çev. Tahsin Yazıcı), İstanbul: MEB Yayınları.
GÖLPINARLI, Abdülbaki, (1969), 100 Soruda Türkiye’de Mezhepler ve Tarikat- lar, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
GÜLERER, Salih, (2013), “Türk Kültüründe Menâkıbnâmeler ve Menâkıbnâme Yazıcılığı”, Tarih Okulu Dergisi (TOD), XVI, 233-262.
GÜZEL, Abdurrahman, (2004), Dinî-Tasavvufî Halk Edebiyatı, Ankara: Akçağ Yayınları.
İZ, Fahir, (1996), Eski Türk Edebiyatında Nesir, Ankara: Akçağ Yayınları.
KAMER, M. Enis, (2006), Aktab-ı Arbaadan Seyyid Ahmed El-Bedevi ve (Siirt) Halenzeli Bedevi Seyyidleri, İstanbul: Sistem Yayıncılık.
KARA, Mustafa (1989), “Ahmed el-Bedevî”, İslâm Ansiklopedisi, II, İstanbul: TDV Yayınları.
KILIÇ, Atabey, (2016), “Klasik Türk Edebiyatında Tarz-ı Nesir Üç müdür?”, Hikmet-Akademik Edebiyat Dergisi, Prof. Dr. Abdulkerim Abdulkadi- roğlu Özel Sayısı, Yıl 2, S. 3, 51-79.
KİREMİTÇİ, Ferdi, “Türk İslâm Edebiyatında Manzum Menâkıbnâmler”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, S: 82, Kasım 2018, 198- 240.
KUTLU, Mustafa. (1986), “Menâkıbnâme”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi- Devirler/İsimler/Eserler/Terimler, VI, İstanbul: Dergâh Yayınları.
MERMER, Ahmet, Neslihan Koç Keskin (2005), Eski Türk Edebiyatı Terimleri Sözlüğü, Ankara: Akçağ Yayınları.
OCAK, Ahmet Yaşar (1986), “Menâkıb-nâme”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklo- pedisi, VI, İstanbul: Dergâh Yayınları.
OCAK, Ahmet Yaşar (1992), Kültür Tarihi Kaynağı Olarak Menâkıb-nâmeler, An- kara: TTK Yayınları.
PALA, İskender (2002), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: L.M. Yayın- ları.
SARIÇİÇEK, Ramazan (2016), “Menâkıb-ı Kemâl Ümmî ve Bolu”, Divan Ede- biyatı Araştırmaları Dergisi, XVII, 283-348.
SUCU, Nurgül (2006), “Eski Türk Edebiyatında Tercüme Geleneği”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 19, 125-148.
ŞAHİN, Haşim (2004), “Menâkıbnâme”, Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklope- disi, XXIX, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
ŞEMSEDDİN SÂMÎ (2012), Kâmus-ı Türkî, İstanbul: Şifa Yayınları.
VEFFÂK MEHMED HIFZI ÜSKÜDARÎ, Terceme-i Menâkıb-ı Ahmed el-Bedevî, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Osman Ergin Türkçe Yazmaları, Arşiv Nu: Nu.: 532.
YARDIM, Emine Seval, (1999), Menkıbe ve Menâkıbnâmelerle İlgili Eserler İçin Açıklamalı Bir Bibliyografya Denemesi (1928–1998), Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
ZAVOTÇU, Gencay, (2005), Eski Türk Edebiyatı Yüz Yıllara Göre Nazım ve Nesir, Ankara: Aydın Kitabevi