RAMAZAN ARI

Klasik Türk Şiiri Gazel Geleneğinde Duygularla İlişkisi İtibariyle Aşk -Fuzûlî Örneği-

Klasik Türk şiiri gazel geleneğinin aşk anlayışında amaçher ne kadar sevgiliye kavuşmak gibi görünse de, asıl amaçaşktır. Yani aşkı doyasıya yaşamak, aşkla olgunlaşmaktır.Bunun yolu ise sevgiliye kavuş/a/mamaktan, acıdan, keder-den, elemden, hasret ateşinden, kıskançlık ateşinden, sabırgöstermekten, ümit ile korku arasında yaşamaktan, âhetmekten, feryâd ve figân etmekten, cevr ü cefa çekmekten vecan vermekten geçer. Âşığın yaşadığı bu durumların hemenhepsi, bir duygunun ya nedeni ya da sonucudur. Ancak oduygu tek başına bir anlam ifade etmez. Metnin derûnunda,duygunun mutlaka aşkla bağlantısı vardır. Çünkü herduygu aşk içerisinde anlam kazanır ve onla ilgili olarakmetne girer. Duygular itibariyle, aşkın merkezinde âşığın olduğusöylenebilir. Tüm duyguları âşık yaşar. Sevgili duygudurumuna katılmaz. Aşkın hareketsiz başlatıcısıdır. O,yapmadıklarıyla ya da esirgedikleriyle duyguya ortak olur.Rakib için de aynı şeyi söylemek mümkündür. Bununlabirlikte, sevgili ve rakibin aşk içerisinde hemen tümyaptıklarının âşığın aşkını arttırıcı bir işlevi olduğusöylenebilir.

Love in its Relationship to Emotions in the Classical Turkish Poetry of Ghazel Tradition -Fuzûlî Example-

Although the purpose of classical Turkish poetry tradition seems to reach the beloved, the main aim is the art of love itself; that is to say, to take delight in love to the utmost, to mature with love. To this end, it is necessary to be unable to reach the beloved, to take pain, experience grief, to yearn for the beloved, to be jealous of the beloved; requires perseverance, to live with fear and hope, the outcry of the lover, to give your life. Almost all these situations above mentioned are the consequences or causes of a feeling that the lover possesses. However, that feeling alone means nothing. At the core of the text, it is related to love. Because every emotion obtains its meaning in love and gains its context in the text. The lover can be said to be at the center of love as the lover him(her)self experiences all the emotions. It is the lover who experiences all the feelings. The beloved does not take part in this process. However, the beloved possesses the passive initiative power since the beloved participate in the process with what she denies or avoids to do. The rakib shares the same position with the beloved. Moreover, almost all the things what the beloved and the rakib do in the process carry the function of increasing the degree of the love that the lover feels for the beloved.

PDF

___

AKTUNÇ, Hulki (1995), “Aşkın Aşkınlığı ya da Ortadoğulu Bir Erotoman Üzerine Notlar”, Cogito Aşk Özel Sayısı: 4, Bahar, 75-79.
AKÜN, Ömer Faruk (1994), “Divan Edebiyatı”, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 9, 389-427.
AKYÜZ, Kenan (1997) (Haz.), Fuzûlî Divanı, Ankara: Akçağ Yayınları.
ARI, Ramazan (2017), Fuzûlî’nin Gazellerinde Beşerî His ve Hasletler, Basılmamış Doktora Tezi, Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
ÇETİNDAĞ, Yusuf (2011) Aşk Üzerine, İstanbul: Kitabevi Yay.
DİLÇİN, Cem (2001), Fuzulî Divanı Üzerine Notlar, Harvard: Harvard Üniversitesi, Yakındoğu Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü.
DOĞAN, Muhammet Nur (2010) (Haz.), Fuzûlî, Leylâ ve Mecnûn, İstanbul: Yelkenli Yay.
GASSET, Ortega (1996), Sevgi Üstüne, Çev. Yurdanur Salman, İstanbul: Kapı Yay.
GÖLPINARLI, Abdülbaki (1961) (Haz.), Fuzûlî Dîvânı, İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
GÜLEÇ, Cengiz (2014), “Ney Neden feryat eder?”, Psikeart Ayrılık Özel Sayısı 34, Temmuz-Ağustos.
KAYAOKAY, İlyas (2016) “Ortega Gasset ve Erich Fromm ile Nedîm’in Aşk Nazariyesine Dair Ortak Husûsiyetler”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 16, İstanbul, 195-226.
MAZIOĞLU, Hasibe (1956), Fuzûlî Hâfız: İki Şair Arasında Karşılaştırma, Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yay.
NASİO, J.D. (2007), Aşk Acısı, Çev. Hatice Bakanlar, Canan Coşkan, Ankara: İmge Kitabevi.
PALA, İskender (2004), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, İstanbul: Kapı Yay.
PALA, İskender (1995), “Âh Mine’l-Aşk”, Cogito Dergisi Aşk Özel Sayısı: 4, Bahar: 81-102.
ÖZCAN, Recai (2008), Türk Romanında Aşk, Basılmamış Doktora Tezi, Kırık- kale: Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
PARLATIR, İsmail (2002) (Haz.), Fuzûlî Türkçe Divanı, Ankara: Akçağ Yay.
TARLAN, Ali Nihat (2013), Fuzûlî Divanı Şerhi, Ankara: Akçağ Yay.
TOLASA, Harun (2001), Ahmet Paşa’nın Şiir Dünyası, Ankara: Akçağ Yay.
YALÇINKAYA, Şerife (2007) “Yol Metaforu ve Klasik Türk Edebiyatında Arayış Yolculukları”, Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 13, Ocak 2007, http://www.academia.edu/30571197/ (E.T.: 05.04.2018).