Hoca-zâde Muhammed Râsim Hikmet Tarafından Kaleme Alınan Kıyâfetnâme Üzerine Bir Değerlendirme

Klasik Türk edebiyatında kıyâfetnâme pek çok müelliftarafından kaleme alınan bir edebî türdür. Bu edebî türler -genel olarak- insanların fizikî özelliklerinden yola çıkarakonların kişilikleri hakkında değerlendirme yapmak içinkaleme alınırlar. Kıyâfetnâmeler muhteva olarak genellikleinsanın ağız, kaş, göz, burun, çene, saç ve yanak gibigörünen uzuvlarını konu ederler.Kıyâfetnâme türü ile alakalı Türk edebiyatında pek çokeser kaleme alınmıştır. Bu eserlerin bazıları müstakil olarak,bazıları da müelliflerin başka eserleri içinde bir bölümhâlinde kaleme alınmıştır. Çalışmamızın kapsamı müstakilolmayan kıyâfetnâme türlerinden biri olan ve İstanbulÜniversitesi Nadir Eserler Kütüphanesi Türkçe YazmalarBölümü T 06739 numarasıyla kayıtlı Hâb-nâme-i RâsimHikmet adlı eserin kıyâfetnâme bölümüdür. Müellif bueserinde yirmi iki ayrı tipi -resimlerini de göstererek- tarifetmiş ve bu tipteki insanların kişilik özelliklerindenbahsetmiştir. Çalışmamızda yirmi iki ayrı tipten (şekilden)oluşan bu kıyâfetnâme türünde geçen tiplerin fizikîözellikleri ile kişilikleri arasında kurulan bağlarincelenecektir.

An Evaluation On Kiyâfetnâme Written By Hoca-zâde Muhammed Râsim Hikmet

In classical Turkish literature, the latter is a literary genre written by many authors. These literary genresgenerally-are written to evaluate people's physical characteristics based on their physical characteristics. In terms of content, they usually refer to the limbs of the human body, which appear to be mouth, eyebrows, eyes, nose, chin, hair and cheeks. Many works have been written in Turkish literature related to the type of clothing. Some of these works are written as a separate section and some of them are written as a section in other works of the authors. The scope of our study is the Kââfetnâme section of Hâb-nâme-i Râsim Hikmet, one of the non-independent types of clothing, registered under the Turkish Manuscripts Department T06739 of the Istanbul University Rare Books Library. In this work, the author described twenty-two different types, showing his paintings, and mentioned the personality traits of people of this type. In this study, the ties established between the physical characteristics and the personalities of the twenty-two different types (forms) of this type of doomsafe will be examined.

PDF

___

AKTAN, Muhammed Felat (2019), “Hoca-zâde Muhammed Râsim Hikmet˘in Hâb-nâme˘si (1b-168a) (İnceleme-Metin)”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır.
BOZKURT, Kenan (2008), “Kıyâfetnâme İlmi Türk Edebiyatında Kıyafetnâmeler ve Şa˘bân-ı Sivrihisârî˘nin Kıyâfetnâme˘si”, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır.
CEYLAN, Kübra (2015), “Hoca-zâde Muhammed Hikmet Erendi˘nin Tuhfetü’l-âşıkîn Hediyyetü’l-ma˘şukîn Adlı Mevlid Şerhi”, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
ÇAVUŞOĞLU, Ali (2004), Kıyâfet-nameler, Ankara: Akçağ Yay.
DEVELLİOĞLU, Ferit (2002), Osmânlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Ankara: Aydın Kitabevi Yay.
ELBİR, Bilal (2017), “Yazarı Bilinmeyen Bir Kıyâfetnâme Üzerine” Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 19, s. 37-58.
ERKAL, Abdülkadir (1999), ”Kıyâfetnâmeler Üzerine”, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Erzurum: S. 13, s. 217-225.
KANAR, Mehmet (2013), Büyük Farsça Türkçe Sözlük, İstanbul: Say Yay.
MENGİ, Mine, (2002), “Kıyâfetnâme” Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, C. 25, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay., s. 513- 514.
PALA, İskender (2002), Kıyâfet Maddesi, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, C.5, İstanbul: Dergâh Yay.
SARIÇİÇEK, Ramazan (2014), Risâle-i Kıyâset-i Firâset /İlm-i Firâset, İstanbul: Büyüyen Ay Yay. Şemseddîn Sâmî (1999), Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yay.
TÜRKDOĞAN, Melike Gökcan (2014), "İlm-i Kıyâfet ve Firâset Bağlamında Mustafa Bin Evrenos˘un “Hâzâ Kitab-ı Firâsetnâme ve Kıyâfetnâme”si, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C: VII, Sayı 34, s.172-195.
YERDELEN, Cevat (1988), "Türk Edebiyatı˘ndaki Kıyâfet-nameler ve Niğdeli Visali˘nin Vesiletü’l-İrfan adlı Kıyâfet-namesi", Atatürk ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.