Cemâleddin İshak ElKaramanî'nin Bilinmeyen Şiirleri

İslâmî Türk edebiyatına mensup sanatçılar edebî kurallarariayette divan şairlerine nazaran daha rahat hareketetmişlerdir. Örneğin kaleme aldıkları şiirleri müstakil biresere dönüştürmede divan şairleri kadar hassasiyet göstermemişlerdir.Bu nedenle İslâmî Türk edebiyatı şairlerindençoğunun şiirleri mecmua, cönk vb. yazılı kaynaklarda dağı-nık bir vaziyette bulunmaktadır. 933/1526-27 senesindevefat eden, Cemâl Halîfe ismiyle de tanınan, Halvetî şeyhiCemâleddin İshak el-Karamanî bu şairlerden biridir. Onunşimdiye kadar yayınlanmamış bazı şiirleri en-Nesâ'ihu'ssûfiyyefî Mevâ'izi'd-dîniyye isimli eserinin iki yazma nüshasınınsonunda yer almaktadır. 59 gazel ve 1 murabbadanoluşan bu şiirlerin hemen hemen hepsi dinî-tasavvufî içeriklidir.Manzumelerde aruz vezni ve kafiyenin uygulanmabaşarısı İslâmî Türk edebiyatı ortalamasının biraz üstündedir.Deyimlere sıkça yer verilen dizelerde edebî sanat vemazmunlara ender başvurulmuştur. Türkçe arkaik kelimeve ekler bakımından zengin olması bu manzumeleri oldukçaönemli kılmaktadır. Dizelerde geçen bazı ifadelerden, Cemâ-leddin İshak el-Karamanî'nin zamanının meşhur şeyhleriarasında yer aldığı, hoşgörülü ve alçakgönüllü biri olduğuanlaşılmaktadır. Bu makalede önce Cemâleddin İshak'ın bilinmeyen şiirlerinin ona aidiyeti tartışılacak, manzumelerdenhareketle onun hayatı ve şahsiyeti hakkında eldeedilen bilgiler verilecektir. Sonra meçhul şiirlerin şekil vemuhteva bakımından incelenmesiyle elde edilen verilersunulacaktır. Çalışma sonunda varılan sonuçlar sıralandıktansonra Cemâleddin İshak el-Karamanî'nin bilinmeyenşiirlerinin iki nüshanın mukayesesiyle tesis edilmiş edisyonkritikli metni ilim âlemine takdim edilecektir.

Unknown Poems Of Cemâleddin İshak El-Karaman

The members of Islamic Turkish literature artists behaved in an easy fashion more than the divan poets in compliance with the literary rules.For example, they are not sensitive in transforming the poems they write in a self-contained work like divan poets. That's why, the poems of the Islamic Turkish Literature are in a disorderly manner in the sources such as magazine, and divan notebooks. Cemâleddin İshak el Karamani, known with the name Cemâl Khalif and who died in the year 933/1526-27 is oen of these poets. Some poems which were not be published are in the end of the two manuscript copies of the work called en-nesaihussufiyye fi mevaziddiniyye. All of the poems which is compounded of 59 ghazals contain religioussufism related elements. The success of the application of aruz prosody and rhyming in the poems is somehwat above the Islamic Turkish literature avarage. In the lines where idioms are frequently given place, he applies rarely to literary figures of speech and poetic themes. That it is rich in terms of the Turkish archaic words and affixions makes these poems very important. From the some statements, it is understood that Cemâledin İshak el Karamani is one of the famous sheiks of his period, and he is both a tolerant bilinmeyen şiirlerinin ona aidiyeti tartışılacak, manzumelerden hareketle onun hayatı ve şahsiyeti hakkında elde edilen bilgiler verilecektir. Sonra meçhul şiirlerin şekil ve muhteva bakımından incelenmesiyle elde edilen veriler sunulacaktır. Çalışma sonunda varılan sonuçlar sıralandıktan sonra Cemâleddin İshak el-Karamanî'nin bilinmeyen şiirlerinin iki nüshanın mukayesesiyle tesis edilmiş edisyon kritikli metni ilim âlemine takdim edilecektir. and modest person. In this article, firstly, it will be discussed that the state of belonging of the unknown ghazals of Cemâleddin İshak, and information which has been got with reference to his life and character will be presented. Later on, the datum which have been hadby the examination of the gazals in terms of form and content will be presented. In the end of the work, after the conclusions drawn have been listed, the text with criticism which have been framed with the comprasion of the two copies of the unknown ghazals of Cemâleddin ishak el karamani will be presented to the world of enlightement.

PDF

___

AKÜN, Ömer Faruk (1994), "Divan Edebiyatı", DİA, Ankara, C. 9, s. 389-427.
ALBAYRAK, Nurettin (2002), "Kul Himmet", DİA, Ankara, C. 26, s. 352.
AZİZ MAHMUD HÜDÂYÎ, Divan-ı İlâhiyât, Ankara Milli Kütüphane, Türkçe Yazmaları, No. 06 Mil Yz. A 8120/1.
BİLGİN, Azmi (2011), "Tekke Edebiyatı", DİA, Ankara, C. 40, s. 381-384.
DERDİYOK, İ. Çetin (1998), Cemâlî Divanı (İnce-leme-Metin), Yayınlanmamış Yük-sek Lisans Tezi, Çukurova Üniver-sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
DİLÇİN, Cem (1983), Yeni Tarama Sözlüğü, TDK Yayınları, Ankara.
_______ (1997), Türk Şiir Bilgisi, TDK Yayınları, Ankara.
DONUK, Suat (2015). "Cemâleddin İshak el-Karamanî ve Onun Namaz Konulu Bilinmeyen Bir Mesnevisi", Jasss International Journal of Social Science, Number 40, Winter I, s. 259-282.
KARAMAN, Nihal Nomer (2002), Cemâlî Divanı, Kitabevi Yayınları, İstanbul.
KAYA, Hasan ve Necat Çetin (2015), "Kul Himmet'in Bir Mecmuada Yer Alan 50 Şiiri", Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt 8, Sayı 37, Nisan, s. 181-204.
KESİK, Beyhan (05.04.2016), "CEMÂLÎ, Şeyh Seyyid Mehmed Cemâleddin Efendi", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayf a=detay&detay=2713 (05.04.2016)
KUT, Günay (1993), Cemâlî', DİA, Ankara, C. 7, s. 316-317.
ÖNGÖREN, Reşat (2001). "KARAMÂNÎ, Cemâleddin İshak", Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Ankara, C. 24, s. 448-449.
_______ (2012), Osmanlılar'da Tasavvuf, Anadolu'da Sûfîler, Devlet ve Ulema (XVI. Yüzyıl), İz Yayıncılık, İstanbul.
ÖZCAN, Abdülkadir (1989), Şakaik-ı Nu'mâniye ve Zeyilleri, Çağrı Yayınları, İstanbul.
TAN, Muharrem (2007), Taşköprülüzâde Osmanlı Bilginleri, İz Yayıncılık, İstanbul.
TANYILDIZ, Ahmet (26.01.2016), "CEMÂLÎ, Şeyh Cemâleddîn İshâk Efendi", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü; http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=detay&det ay=4983 (E.T.: 26.01.2016)
TATÇI, Mustafa ve Musa Yıldız (2005), Aziz Mahmud Hüdâyî - Divan-ı İlâhiyât, Üsküdar Araştırmaları Merkezi, İstanbul.
TATÇI, Mustafa (2008), Yunus Emre Divanı(Tenkitli-Metin), H Yayınları, İstanbul.
TUMAN, Mehmet Nâil (2001), Tuhfe-i Nâilî, (haz.) Cemâl Kurnaz, Mustafa Tatçı, Bizim Büro Yay., Ankara.
YAZAR, İlyas (2007), "Ömer Fuâdî", DİA, Ankara, C. 34, s. 62-63
_______ (26.01.2016). "FUÂDÎ, Ömer", Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, http://www.turkedebiyatiisimlersozlugu.com/index.php?sayfa=d etay&detay=480 (E.T.: 26.01.2016)