Hulusi EREN

20. Yüzyılda Divan Edebiyatı Geleneğini Devam Ettiren Bir Şair: Nevberî ve Şiirlerinde Fuzûlî Etkisi

Fuzûlî, doğduğu ve yaşadığı yer itibariyle Azerî Türkçesininkullanıldığı Irak bölgesi Türklerindendir. Şiirlerine bu dilinözelliklerini yansıtmış olsa da onun şiir dili OsmanlıTürkçesinden uzak değildir. Bu husus onun hem Azerî hem deAnadolu sahasında sevilmiş olmasını sağlamıştır. Zira FuadKöprülü bu gerçekten hareketle, Fuzûlî’nin müşterek birşahsiyet olarak ele alınmasının edebiyat tarihi bakımındanzaruri olduğunu ifade eder.Daima geleneğin izinden yürüyen klasik şiir, usta şair olmakiçin kendinden önce yaşayan şairleri tanımayı ve okumayıgerekli kılar. Her sanatçı usta kabul ettiği kişilerden etkilendiğigibi Fuzûlî de bazı şairlerden etkilenmiştir. Kaynaklarşiirlerindeki fikir, duygu ve mazmunlardan hareketle Fuzûlîüzerinde İran edebiyatı şairlerinden Molla Câmî, Attar,Nizâmî, Selmân-ı Savecî ve Hâfız’ın etkisi olduğunu söyler.Anadolu sahasından ise Ahmedî, Şeyhî ve Necâtî’nin şairüzerinde önemli tesiri olmuştur. Divan edebiyatının zirve şahsiyetlerinden biri olarak kabuledilen Fuzûlî, şiirlerinde kullandığı fikir, duygu vemazmunlarla kendisinden sonra yetişen birçok şair üzerindederin etkiler bırakmıştır. Bu etki yaşadığı dönemle başlamış,günümüze kadar süregelmiştir. Klasik edebiyatın etkisininhemen hemen kırıldığı, şekil ve muhteva olarak başka arayışlaragirildiği 20. yüzyılda, divan edebiyatı geleneğini sürdürenNevberî’nin şiirlerinde de Fuzûlî’nin etkisini görmekmümkündür. Bu çalışmada, 20. yüzyıl şairlerindenNevberî’nin şiirlerinde Fuzûlî etkisi incelenmiştir.

A Poet Continuing the Tradition of Divan Literature in the 20th Century: Nevberî and Fuzûlî’s Effect in His Poems

Fuzûlî who was one of the Turks of Iraqi region where Azerbaijani Turkish was used in his place of birth and living, reflects the characteristics of this language in his poems, but his poetic language is not far from Ottoman Turkish. This made him loved both in the Azerbaijani and Anatolian areas. For this reason, Fuad Köprülü expresses that it is necessary for Fuzûlî to be considered as a joint personality of both Anatolian and Azerbaijani literature. Classical poetry which always follows the footsteps of tradition, makes it necessary to know and read poets who lived before him in order to become a master poet. Fuzûlî was also influenced by some poets, as each artist was influenced by those whom he regarded as a master before him. Sources say that Iranian poets Molla Cami, Attar, Nizami, Selmân-ı Saveci and Hafız had an influence on Fuzûlî based on the ideas. From the Anatolian area, Ahmedî, Şeyhî and Necâtî had an important influence on Fuzûlî. Fuzûlî who is considered as one of the top figures of divan literature, left profound effects on many poets who grew up after him with the ideas, emotions and concepts he used in his poems. This effect started with the period it lived in and continued until today. However, it is possible to see the influence of Fuzûlî in the poems of Nevberî, who continued the tradition of divan literature in the 20th century, when the influence of classical literature was almost broken and other searches were made in terms of form and content. In this study, the influence of Fuzûlî in the poems of Nevberî, one of the poets of the 20th century, will be examined.

PDF

___

ARI, Osman Sacid (2016), Mehmed Vehbi Konevi’nin Hafız Divanı Şerhi’nde Tasavvufi Unsurlar, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
ÇATALKAYA, Günay Kâzım (2012) (çev.), “Fuzûlî Gazellerine Yazılan Tahmis ve Nazireler”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 8, s. 147-155.
DİLÇİN, Cem (2013), Örneklerle Türk Şiir Bilgisi, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
HACIZADE, Naile (1997), “Türk Edebî Dili Tarihinde Fuzûlî’nin Yeri”, Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S. 3, s. 121-127.
IŞIK, İsa (2019), “Yahya Kemal’in ‘Neşâtî’nin Gazelini Tahmis’i Üzerinden Yahya Kemal ve Neşâtî’yi Okumak”, Turkish Studies, 14/2, s. 571- 582.
KÖKSAL, M. Fatih (2006), Sana Benzer Güzel Olmaz, Divan Şiirinde Nazire, Ankara: Akçağ Yayınları.
KÜRKÇÜOĞLU, Kemal Edip (1994) (haz.), Tahirü’l-Mevlevi Edebiyat Lügatı, İstanbul: Enderun Kitabevi.
MUALLİM NACİ (1307), Istılahât-ı Edebiye, İstanbul: Şirket-i Mütettibiye Matbaası.
NAĞIYEVA, Cennet ve Tahire Nureliyeva (2012), Fuzûlî Gazellerine Tahmisler, Bakü: Azerbaycan Milli İlimler Akademisi Mehmed Fuzûlî Adına El Yazmalar Enstitüsü.
ŞEHİTOĞLU, İhsan (2017), Nevberî Divanı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Elazığ: Fırat Üniversitesi.
ŞEMSEDDİN SAMİ (2010), Kâmûs-ı Türkî, İstanbul: Çağrı Yayınları.
YAVUZ, Kemal (2013), “Türk Şiirinde Nazire”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, S. 10, s. 359-424.