Selmân-ı Sâvecî’nin Gül Redifli Gazelinde Gülün Ele Alınışı

Klasik Fars şiirinde neredeyse tüm şairler şiirlerinde tabiattaki güzellik unsuru olan çiçeklere bazen edebi sanatlar bünyesinde bazen de redif görevinde çokça yer vermişlerdir. Kuşkusuz bunlar arasında en çok kullanılan ve Peygamberin terinden doğduğu inancıyla ayrı bir öneme ve değere sahip olan çiçek gül olmuştur. Klasik Fars edebiyatında gül deyince genel olarak kırmızı gül anlatılmak istenmiştir. Kırmızı gül rengi, şekli, kokusu ve güzelliği bakımından çeşitli şeylere benzetilmiştir. Mesela kırmızı rengi yönüyle sevgilinin yüzüne ve yanağına ya da kana, şaraba, yakuta; şekli bakımından kadehe, lambaya, muma benzetilmiş; bazen de bizzat sevgili olmuştur. Çiçekler arasında gül, bahçenin sultanı kabul edilmiştir. Güle şiirlerinde yer veren şairlerden biri de Selmân-ı Sâvecî’dir. Hicri sekizinci yüzyılın önemli kaside şairleri arasında yer alan ve dönemin ileri gelenlerine söylediği kasidelerle ün kazanan Selmân, Divân’ında bazen edebi sanatlar vasıtasıyla bazen de redif olarak gülü kullanmıştır. Çalışmamızda Selmân-ı Sâvecî’nin “gül” redifli bir gazeli Farsçadan Türkçeye çevrilmiş ve gazelde “gül” kelimesiyle oluşturulan tamlamalar ve bunlara yüklenen anlamlar açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Selmân-ı Sâvecî, gazel, gül

PDF

___

Afîfî, R. (1372 hş). Ferhengnâme-i Şi‘rî. Tahran.
‘Ali Şîr Nevâî. (1363 hş). Mecâlisu’n-nefâyis (Nşr.: ‘Alî Asgar-i Hikmet), Tahran.
Browne, E. G. (1956). A Literary History of Persia. Cabridge.
Değirmençay, V. (1999). Selmân-ı Sâvecî’nin Masnu‘ Kasidesi Bedâyiu’l-eshâr. Erzurum.
Değirmençay, V. (2014). Fünûn-i Belâgat ve Sınâât-ı Edebî. Ankara.
Devletşâh-ı Semekandî. (1382 hş.) Tezkiretu’ş-şu‘arâ (Tsh.: E.G. Browne). Tahran.
Dihhudâ, ‘A. E. (1346 hş). Lugatnâme. Tahran.
Enverî, H. (1383 hş). Ferheng-i Kinâyât-i Sohen. Tahran.
Gerâmî, Behrâm. Gul u Giyâh Der Hezâr Sâl-i Şi‘r-i Fârsî. Tahran: İntişârât-i Sohen, 1389 hş.
Hâtıf. H. (1390 hş). “Remz-i Gul Der Edebiyyât-i Fârsî”. Kitâb-i Mâh-i Edebiyyât. (48), 4-12.
Hidâyet, R. K. (1339 hş). Mecmâu’l-fusehâ (Tsh.: Muzâhir-i Musaffâ). Tahran.
İsmâilpûr, Mehbîz. “Giyâhân Der Edeb-i Fârsî”. Dânişnâme-yi Edebî-yi Fârsî. 2: 1181-1204. Tahran: İntişârât-i Vezârât-i Ferheng ve İrşâd-i İslâmî, 1381 hş.
Karaismailoğlu, A. (2009). Selmân-ı Sâvecî, DİA, (XXXVI, 446-447), İstanbul.
Kerîmî, Hâdi. Esâmî-yi Giyâhân-i İrân. Tahran: Merkez-i Neşr-i Dânişgâhî, 1374 hş.
Muzafferiyân, Veliyullah. Ferheng-i Nâmhâ-yi Giyâhân-i İrân. Tahran: Ferheng-i Muâsır, 1375 hş.
Nefîsî, S. (1363hş). Târîh-i Nazm u Nesr der Îrân ve der Zebân-i Fârsî. Tahran.
Niyâumrân, A. Z. (1390 hş). “Mukâyese-i Muhtevâî-yi Leylî vu Mecnûn-i Nizâmî ve Firâknâme-i Selmân-i Sâvecî”, Mecmua-yi Pijûhişnâme-i Edeb-i Ganâî, (9/16), 99-114.
Nu‘mânî, Ş. (1339 hş). Şi‘ru’l-Acem (Çev.: Seyyid Muhammed Takî Fahr Dâî-yi Gîlânî). Tahran.
Râzî, E. A. (1389 hş). Heft İklîm (Tsh.: Muhammed Rızâ Tâhirî). Tahran.
Rengçî, Gulâmhuseyn. Gul u Giyâh Der Edebiyyât-i Manzûm-i Fârsî. Tahran: Mutâlaât ve Tahkîkât-i Ferhengî, 1372 hş.
Safâ, Z. (1386 hş). Târîh-i Edebiyât der İrân. Tahran.
Safâ, Z. (1374 hş). Genc-i Sohen. Tahran.
Sâvecî, S. (1376 hş). Külliyât-ı Selmân-ı Sâvecî (Tsh.: Abbâs ‘Ali-yi Vefâî). Tahran.
Servet, M. (1364 hş). Ferheng-i Kinâyât. Tahran.
Şemîsâ, S. (1386 hş). Ferheng-i İşârât. Tahran.
Şuşterî, K. Nûrullâh. (1377 hş). Mecâlisu’l-mu’minûn. Tahran.