Şükrü ÇEKİÇ, Zeynep KARAKAŞ, Kıvanç YALIN, Ahmet Kaya BİLGE, Rukiye EKER ÖMEROĞLU

Talasemi Major’lu Hastalarda QT Dispersiyonu ve Kalp Hızı Değişkenliğinin Ferritin ile İlişkisi: Yüksek Ferritin Kalp Demir Yükünden Çok Sempatovagal Disregulasyonu mu Gösteriyor?

Amaç: Talasemi majorlu hastalarda; kardiyak etkilenmeyi erken dönemde belirlemek için kullanılabilecek noninvazif yöntemleri analiz etmek ve sonuçların ferritin düzeyi ile ilişkisini incelemektir. Gereç ve Yöntem: On iki ile 44 yaş aralığında ortalama 23,6±7,2 40 transfüzyon alan talasemi major tanılı hasta çalışmaya alındı. Hastaların ferritin değerleri kaydedildi. On iki derivasyonlu standart EKG’lerinde en büyük ve en küçük düzeltilmiş QT QTc arasındaki fark hesaplanarak QTc dispersiyonu QTcd bulundu, QTcd için sınır değer 50 ms kabul edildi. Hastaların 24 saat ritm holter kayıtlarından otomatik olarak ölçülen zaman bazlı kalp hızı değişikenliği parametreleri; SDNN, SDANN, rMSSD kayıt edildi. Elde edilen veriler kendi aralarında ve ferritin düzeyleri ile karşılaştırıldı.Bulgular: Hastaların ferritin düzeyi ortalaması 1982.1±1872.5 idi. QTc dispersiyonu QTcd hastaların 13’ünde %35 sınır değer olan 50 ms’ nin üzerindeydi, QTc ortalaması 39.9±19.3 idi. Kalp hızı değişkenliği parametrelerinden ferritin düzeyi 2500 ng/ml’nin üzerinde olan hastalarda, ferritin düzeyi 2500 ng/ml’nin altında olan hastalara göre, SDANN, SDNN anlamlı düşük bulundu. rMSSD değerleri ile ferritin düzeyi arasında istatistiksel ilişki bulunmadı.Sonuç: Ferritin düzeyin; QTc dispersiyonu arasında anlamlı ilişki olmadığı buna karşın kalp hızı değişkenliği parametreleri ile anlamlı ilişki olduğu görüldü. Ferritin düzeyinin hastaların kardiyak durumunu göstermede yeterli olmadığı kanısındayız, kalp kökenli yakınması olmayan talasemi majorlu hastalarda, demir toksisitesine bağlı gelişebilecek letal aritmiler, ani kardiyak ölüm ve kalp yetmezliği risklerini öngörmek için ferritin düzeyi dikkate alınmaksızın tüm hastalara belli aralıklarla QTc dispersiyonu ve KHD bakılmasının gerekli olduğu düşünülmektedir

Anahtar Kelimeler:

Talasemi major, letal aritmi, ani kardiyak ölüm, kalp yetmezliği, ferritin, QTc dispersiyonu, kalp hızı değişkenliği

The Relation of QT Dispersion and Heart Rate Variability and Ferritin Levels in Patients with Thalassemia Major: Is High Ferritin Levels Pointing to Sympathovagal Dysregulation More Than Cardiac Iron Deposition?

Objective: To analyse the non-invasive methods that can be used for early identification of cardiac effects in patients with thalassemia major and to investigate the correlation between these results and blood ferritin levels.Material and Method: 40 patients aged between 12 and 44 years mean 23.6±7.2 yrs , diagnosed as thalassemia major and being treated with transfusions were included in the study. Ferritin levels obtained within the last six months were recorded. QTc dispersion QTcd was determined by calculating the difference between the greatest and the least QTc in the 12 derivations of EKG, and the cut-off value for QTcd was accepted to be 50 msec. Time-based heart rate variability parameters were derived automatically from the 24-hour rhythm Holter records SDNN, SDANN, rMSSD of the patients. The obtained data were compared to the ferritin levels and with each other.Results: Mean ferritin level of the patients was found to be 1982.1±1872.5 ng/ml. QTc dispersion was over the limit value of 50 msec in 13 patients 35% and mean QTc was 39.9±19.3 msec. Heart rate variability, was over 2500 µg/L compared to the patients whose ferritin levels were below 2500 ng/ml, SDANN, SDNN, which are from the another group of parameters were found to be significantly lower. There was no statistically significant correlation between rMSSD levels and ferritin level.Conclusion: It was seen that there has been no significant correlation between ferritin level, and QTc dispersion, but there was a significant correlation between ferritin level and heart rate variability parameters. We are of the opinion that ferritin level is not sufficient in demonstrating the cardiac status of the patients. We recommend to test QTc dispersion and HRV regularly in order to predict lethal arrhythmias, sudden cardiac death and heart failure that could occur due to iron toxicity and volume burden in patients with thalassemia major who have no cardiac symptoms

Keywords:

Thalassemia major, lethal arrhythmia, sudden cardiac death, heart failure, ferritin, QTc dispersion, heart rate variability,

PDF

___

1. Quirolo K, Vichinsky E. Hemoglobinopathies. In: Kliegman RM, Behrman RE, Jenson HB, eds. Nelson Textbook of Pediatrics. 17th ed. WB Saunders Co. Philadelphia; 2003:Chap. 454.
2. Ağaoğlu L, Karakaş Z. Anemiler. In: Neyzi O, Ertuğrul T. (ed) Pediatri. 4. Baskı. Nobel Tıp Kitabevleri 2010. Bölüm 16.
3. Beutler E, Felitti V, Ho NJ, et al. Relationship of body iron stores to levels of serum ferritin, serum iron, unsaturated iron binding capacity and transferrin saturation in patients with iron storage disease. Acta Haematol 2002;107:145-9. http://dx.doi.org/10.1159/000057632 PMid:11978935
4. Cappellini MD, et al. Guidelines for the clinical management of thalassemias. Thalassemia International Federation Publications 2007;2:14-20.
5. Cuomo S, Mayer MC, Comoletti C, D’Onofrio A, Buffardi S, Russo V. QT Dispersion in Thalassemia. Annals of Noninvasive Electrocardiology 1999;4:295-300. http://dx.doi.org/10.1111/j.1542-474X.1999.tb00214.x
6. Kayıkçıoğlu M, Payzın S. Türk Kardiyoloji Derneği Arşivi 2001;29:238-45.
7. Cohen AR, Galanello R, Pennell DJ, Cunningham MJ, Vichinsky E. Thalassemia. Hematology Am Soc Hematol Educ Program 2004:14-34.
8. Kremastinos D, Tsetsos GA, Tsiapras DP, et al. Heart failure in beta thalassemia: a 5-year follow-up study, Am J Med 20011;11:349-54.
9. The SOLVD investigators. Effect of enalapril on survival in patients with reduced left ventricular ejection fractions and congestive heart failure. N Engl J Med 1991;325:293-302. http://dx.doi.org/10.1056/NEJM199108013250501 PMid:2057034
10. Özyürek AR. Hemoglobinopatilerde kardiyak komplikasyonlar, talasemi ve hemoglobinopatiler S:175-177
11. Ülger Z, Aydınok Y, Ertürk L, Gürses D, Özyürek R. Evaluation of QT dispersion in β thalassaemia major patients. Am J Hem 2006;81:901-6. http://dx.doi.org/10.1002/ajh.20679 PMid:16924653
12. Magrì D, Sciomer S, Fedele F, et al. Increased QT variability in young asymptomatic patients with β-thalassemia major. Eur J Hem 2007;79:4:322-9. http://dx.doi.org/10.1111/j.1600-0609.2007.00921.x PMid:17655692
13. Zurlo MG, De Stefano P, Borgna-Pignatti C, et al. Survival and causes of death in thalassemia major. Lancet 1989;2:27- 30. http://dx.doi.org/10.1016/S0140-6736(89)90264-X
14. Franzoni F, Galeta F, Di Muro C, Buti G, Pentimone F, Santoro G. Heart rate variability and ventricular late potentials in b-thalassemia major. Haematologica 2004; 89:233-4. PMid:15003899
15. Gürses D, Ülger Z, Levent E, Aydınok Y, Özyürek AR. Time domain heart rate variability analysis in patients with thalassaemia major. Acta Cardiologica 2005;60:477-82. http://dx.doi.org/10.2143/AC.60.5.2004967 PMid:16261777
16. Chiara B, Crivellaro W, Sara R, et al. Early detection of cardiac dysfunction in thalassemic patients by radionuclide angiography and heart rate variability analysis. Eur J Haem 2005;74:517-22 http://dx.doi.org/10.1111/j.1600-0609.2005.00434.x PMid:15876256
17. Task Force of Cardiology and The North Ammerican Society of Pacing and Electrophysiology. Heart rate variabilitystandards of measurement, physiological interpretation, and clinical use. Circulation 1996; 93:1043-65 http://dx.doi.org/10.1161/01.CIR.93.5.1043 PMid:8598068