ÇEVRECİ ELEŞTİRİ BAĞLAMINDA YAŞAR KEMAL’İN KUŞLAR DA GİTTİ ROMANI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

1990’lı yılların ilk yarısından itibaren Batı’da müstakil bir eleştiri kuramı niteliğikazanmaya başlayan çevreci eleştiri akımına yönelik akademik çalışmalara, sonyıllarda ülkemizde de tesadüf edilebilmektedir. Çevre sorunlarının giderek küresel birtehdit halini almaya başladığı günümüzde bu problemi merkeze alan kurmacametinlerin yazılmasının, ilgili sorun hakkında geniş halk kitleleri nezdinde topyekunbir bilincin teşekkül etmesine yardımcı olduğu muhakkaktır. Dolayısıyla bilhassaroman türünde verilen eserlere yansıyan yönleriyle çevre sorunlarının ayrıntılı birbiçimde incelenmesinin büyük önem kazandığı öne sürülebilir.Bu çalışmada çevreci eleştiri akımının kuramsal altyapısının tanıtılması vetarihsel gelişim seyrinin çizilmesinin ardından, Kuşlar da Gitti romanı bağlamındaYaşar Kemal’in çevre sorunları karşısında geliştirdiği estetik tutum belirlenmeyeçalışılacaktır. Romanın, çevreci eleştiri kuramı paralelinde incelenmeye elverişlibulunan diğer kurmaca metinlerden hangi noktalarda ayrıldığı tespit edilerek çevrehassasiyeti konusuna getirdiği yeni yaklaşım biçiminin yorumlanması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Çevreci eleştiri, Yaşar Kemal, Kuşlar da Gitti, roman

AN EVALUATION ON YAŞAR KEMAL’S NOVEL “KUŞLAR DA GİTTİ” IN THE CONTEXT OF ENVIRONMENTAL CRITICISM

Academic studies about ecocriticism, which began to occur as a self‐containedcritical theory from the beginning of 1990’s, are also seen nowadays in our country.Nowadays, when environmental problems have become a global threat, it is certainthat the novels with environmental themes can contribute to the formation of massawareness. In this case, it is possible to assort that analyzing environmental issues byreflections on novels is quite important.In this study, primarly the theoretical background and historical development ofecocriticism will be introduced and then Yaşar Kemal’s aesthetic attitude towardsenvironmental problems will be determined in the context of his novel named Kuşlarda Gitti (The Birds Has Also Gone). This study also aims to reveal the characteristics ofthis novel seperated from other texts that are suitable for examination in this respectand to interpret the new approaches in environmental sensivity.

Keywords:

Ecocriticism, Yaşar Kemal, Kuşlar da Gitti, novel,

PDF

___

AKTAŞ, Şerif, Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş, Akçağ Yayınları, Ankara 2005, s.134. ATİLLA, Oya Kızıldağ, “Minyatür Sanatındaki Hayvan Figürlerinin Sembolik İfadeleri”, Sanat‐Tasarım Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 2, İstanbul 2011, s. 36. AYAZ, Hüseyin, “Çevreci Eleştiri Üzerine Genel Bir Değerlendirme”, Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, Sayı: 3/1, 2014, s. 280. BUELL, Lawrence, The Environmental Imagination: Thoreau, Nature Writing and the Formation of American Culture, Cambridge, MA: Harvard University Press, 1995 s. 7. BULUT, Dilek, “Çevre ve Edebiyat: Yeni Bir Yazın Kuramı Olarak Ekoeleştiri”, Litterea, 2005, s. 81. ÇEŞMELI, İbrahim, “Kök Türklerde İkonografik Açıdan Kuş Figürleri”, Art‐Sanat Dergisi, Sayı: 4, İstanbul 2015, s. 70‐74. ELÇIN, Şükrü, Türk Edebiyatında Tabiat, Atatürk Kültür Merkezi Yayınları, Ankara, 1993, s. 7. GLOTFELTY, Cherryl, “Literary Studies in an Age of Environmental Crisis”, The Ecocriticism Reader, Athens, Georgia: The University of Georgia Press, Atlanta, 1996, s. xv‐xxxvii. GÜLLÜ, Gül, “Çevreci Eleştiri ve Bir Uygulama”, Varlık, 1138, İstanbul, 2002, s. 36. GÜNDÜZ, Osman, “Cumhuriyet Dönemi Türk Romanı”, Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı (1839‐2000) İçinde, Editör: Ramazan Korkmaz, Grafiker Yayınları, Ankara 2009, s. 471. KEMAL, Yaşar, Kuşlar da Gitti, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul, 2003, s. 55‐ 56. ÖZDAĞ, Ufuk – Alpaslan, Gonca Gökalp, “Türkiyat Araştırmalarında Yeni Bir Alan: Çevreci Eleştiri”, Orhon Yazıtlarının Bulunuşundan 120 Yıl Sonra Türklük Bilimi ve 21. Yüzyıl, 3. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Cilt 2, ed. Ülkü Çelik Şavk, Hacettepe Üniversitesi Yayınları, Ankara 2011, s. 641‐653. ÖZTOKAT, Nedret Tanyolaç, Yazınsal Metin Çözümlemesinde Kuramsal Yaklaşımlar, Multilingual, İstanbul, 2005, s. 129. RUECKERT, William, “Literature and Ecology”, The Ecocriticism Reader: Landmarks in Literary Ecology, Athens: Georgia UP., Atlanta, 1996, s. 107. SLEVİC, Scott, Going Away to Think: Engagement, Retreat and Ecocritical Responsibility, Reno: University of Nevada Press, 2008, s. 27. SOLAK, Caner, Bir Ekoeleştiri Denemesi: “Behiç Ak’ın Tek Kişilik Şehir Oyununda Birey, Toplum ve Çevre İlişkileri”, AÜ Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı: 47, 2012, s. 213. TEKİN, Mehmet, Roman Sanatı: 1 Romanın Unsurları, Ötüken Neşriyat, Ankara 2006, s. 71‐72. Yaşar Kemal Kendini Anlatıyor: Alain Bosquet ile Görüşmeler, Adam Yayınları, İstanbul 1996, s. 117‐118.