TÜRKİYE'DE VERNAKÜLER SÖYLEMLER

Vernaküler mimarlık Türkiye'de en sevilen söylem üretim alanlarından biri olmasına rağmen aynı alanda verimli ve çeşitlilik gösteren bir yazım etkinliği yok. Bu sebeple bu makale öncelikle bu söylem üretim bölgesinin erken evresini temsil eden bir grup araştırmacının yazdıklarını, akla getirdiği sorular çerçevesinde irdeliyor. Makalenin birinci bölümünde ele alınan vernaküler söylemler alanına bakıldığında, farklı yazarların söylemlerinin birbirine benzediği ve yıllar boyunca bu söylemlerin yinelendiği görülüyor. Bu söylemler; içeriğinde kullanılan dil ve kuramlar, söz konusu konutların adından başlayarak sınır çizmeye, temel bileşenleri belirlemeye ve köken tespit etmeye yönelik olduğundan makalede "özcülük" merkezli olarak nitelendiriliyor. Özcülük merkezli vernaküler söylemlerde geleneksel konutların sanki özgül bir değeri varmış algısı yaratılmakta, toplumun "doğru", "gerçek" değerlerinin bu konutlarda olduğu düşündürülmekte. Oysaki bu değerleri yapılara ya da topluma verenlerin, söz konusu söylemleri üretenler olduğu ortada. Makalenin ikinci bölümde ise Türkiye'de özcülük merkezli vernaküler söylemlerin ideolojik yapısını anlamak için vernakülerle ilgili söylemler, söylenenler üzerinden değil "söylenmeyenler" üzerinden ele alınıyor. Bunun için vernakülerin düz anlamlı bir okumasını yapmak yerine, vernakülerin bilinçaltında neler olduğu sorgulanıyor. Yapılan bu psikanalitik okuma ile birlikte makale Türkiye'de vernaküler söylemlerin hem görünen hem de görünmeyen yanını ele almaya çalışıyor.

___

  • Aksoy, E. (1963). “Ortamekan: Türk Sivil Mimarisinde Temel Kuruluş Prensibi”/ Central space: Basic Structural Principle in Turkish Civil Architecture, Architecture and Art, Volume: 7-8, p. 39-91.