P BİAGİ, B. GRATUZE, D. V KİOSAK, O. V TUBOLZEV, Z H POPANDOPULO

THE NEOLITHIC OBSIDIANS FROM SOUTHEASTERN UKRAINE: FIRST CHARACTERIZATION AND PROVENANCE DETERMINATION

Bu makale, Ukrayna'nın güneydoğusunda yer alan Lysa Gora Neolitik yerleşiminden altı, Semenovka 1 Neolitikyerleşiminden bir obsidiyen örneğin tanımlanmasından elde edilen sonuçları tartışır. Onlar Lysa Gora sakinleritarafından kullanılmış farklı kaynaklardan obsidiyenleri gösterir, bunlar arasında Baksan (Rusya Federasyonu), Sjunik(Ermenistan) ve tanımsız başka bir kaynak vardır. Oysa Semenovka 1'de bulunan dilgicik parçasının menşei, OrtaAnadolu'daki Göllüdağ kaynaklarından biri olduğu için özellikle ilgi çekicidir. Ukraynalı örneklerin ilk tanımlaması,doğuda Kafkaslar, batıda Karpatlar tarafından sınırlanmış geniş bir bölgede arkeolojik obsidiyenlerin dağılımıkonusundaki bilgilerimizde bir boşluğu doldurur. Onlar Neolitik süresince Azak Denizi'nin kuzeybatısındaki step(bozkır) bölgede obsidiyenlerin tedarik edilme ve dolaşım modellerinin yorumlanmasına katkıda bulunur

GÜNEYDOĞU UKRAYNA’DA BULUNAN NEOLİTİK OBSİDİYENLER: İLK TANIMLAMA VE KAYNAK TAYİNİ

This paper discusses the results obtained from the characterization of six obsidian samples from theNeolithic sites of Lysa Gora and one from Semenovka 1, in southeastern Ukraine. They show that obsidians ofdifferent sources were utilized by the inhabitants of Lysa Gora, among which are Baksan (Russian Federation), Sjunik(Armenia) and another undefined source, while the provenance of the bladelet fragment from Semenovka 1 is ofparticular interest since it comes from one of the Göllüdağ outcrops in Central Anatolia. The first characterization ofUkrainian specimens fills a gap in our knowledge in the distribution of the archaeological obsidians in a wide regiondelimited by the Carpathians, in the west, and the Caucasus, in the east. They contribute to the interpretation of themodels of their procurement and circulation in the steppe region northwest of the Azov Sea during the Neolithic

___

Arık 1944 R. O. Arık, “1942’de Türk Tarih Kurumu adına yapılan Bitik kazısı ve Hatay tetkikleri hakkında kısa rapor”, Belleten VIII, 1944, 341-384.

Bittel 1970 K. Bittel, “Fragment einer hethitischen Reliefvase von Bo- ğazköy Archäologie und altes Testament”, içinde: A.

Kuschke ve diğ. (Ed.), Festschrift für Kurt Galling (1970) 19- 25. Boehmer 1983 R. Boehmer, Die Relief Keramik von Bogazköy (1983).

Collins 2003 B. J. Collins, “On the Trail of the Deer: Hittite kūrala”, içinde: Hittite Studies in Honor of H. A. Hoffner Jr, Indiana (1992) 73-82.

Collins 2005 B. J. Collins, “A Statue for the Deity: Cult Images in Hittite Anatolia”, içinde: N. H. Walls (ed.), Cult Image and Divine Representation in the Ancient Near East (2005) 13-42.

Daddi 2010 F. P. Daddi, “Connections between KI.LAM and the Tetešḫapi Festival: The Expressions ḫalukan tarnanzi and ḫeun tarnanzi”, içinde: Y. Cohen ve diğer. (Eds.), Pax Hethitica, Studies on the Hittites and their Neighbours in Honour of Itamar Singer, 2010, 261-270.

Darga 1992 A. M. Darga, Hitit Sanatı (1992).

Darga 2011 A. M. Darga, Anadolu’da Kadın (2011).

Güterbock 1957 H. G. Güterbock, “Narration in Anatolien, Syrien and Assyrian Art”, AJA 61, 1957, 62-71.

Güterbock 1983 H. G. Güterbock, “Hethitische Götterbilder und Kultobjekte. In Beiträge zur altertumskunde Kleinasiens”, içinde: R. M. Boehmer (ed.), Festschrift für Kurt Bittel (1983) 203-217.

Haas 1994 V. Haas, Geschichte der hethitischen Religion, Handbuch der Orientalistik (1994).

Macqueen 1959 J. G. Macqueen, “Hattian Mythology and Hittite Monarchy”, AnatSt 9, 1959, 171-188.

Mellaart 1966 J. Mellaart, “Excavations at Çatal Hüyük. Fourth Preliminary, Report 1965”, AnatSt 16, 1966, 15-191.

Opificius 1989 R. M. Opificius, “Hethitische Kunstdenmäler des 13. Jahrhundert v.Chr.”, içinde: K. Emre ve diğ. (ed.), Anatolia and Near East Studies in Honor of Tahsin Özgüç (1989) 357- 364.

Ökse 2006 T. Ökse, “Eski Önasya’dan Günümüze Yeni Yıl Bayramları ve Yağmur Yağdırma Törenleri”, Bilig 36, 2006, 47-68.

Özgüç N. 1965 N. Özgüç, Kültepe Mühür ve Baskılarında Anadolu Grubu (1965).

Özgüç N. 1979 N. Özgüç, “Acemhöyük’ün Eski Anadolu Sanatına Yeni Katkıları”, Belleten XLIII/170, 1979, 281-304.

Özgüç N. 1992 N. Özgüç, “A Lute Player from Samsat”, içinde: H. Otten ve diğ. (Eds.) Sedat Alp’a Armağan, Hittite and Other Anatolian and Near Eastern Studies in Honour of Sedat Alp (1992) 419- 424.

Özgüç N. 2003 N. Özgüç, Hatti Efsanesi Yılan İlluyanka’nın Tasvir Sanatında Yorumu (2003).

Özgüç T. 1949 T. Özgüç, Karahöyük Hafriyat Raporu 1947 (1949).

Özgüç T. 1957 T. Özgüç, “Bitik Vase”, Anadolu/Anatolia 2, 1957, 57-78.

Özgüç, T. 1958 T. Özgüç, “Bitik Vazosu”, DTCFD XVI/1-2, 1958, 1-18.

Özgüç T. 1978 T. Özgüç, Maşat Höyük Kazıları ve Çevresindeki Araştırmalar (1978).

Özgüç T. 1982 T. Özgüç, Maşat Höyük II, Boğazköy’ün Kuzeydoğusunda Bir Hitit Merkezi (1982).

Özgüç T. 1986 T. Özgüç, Kültepe Kaniş II, Eski Yakındoğu’nun Merkezinde Yeni Araştırmalar (1986).

Özgüç T. 1988 T. Özgüç, İnandıktepe, Eski Hitit Çağında Önemli Bir Kült Merkezi (1988).

Özgüç T. 1993 T. Özgüç, “Studies on Hittite Relief Vases, seals, Figurines and Rock - Carvings”, içinde: , M. J. Mellink ve diğ. (ed.), Nimet Özgüç’e Armağan, Aspects of Art and Iconography: Anatolia and its Neigbors (1993) 473-499.

Özgüç T. 1994 T. Özgüç, “A Cult Vessel Discovered at Kanish”, içinde: P. Calmeyer ve diğ. (ed.), “Beitrage zur Altorientalischen Archaologie und Altertumskunde” Festschrift für Barthel Hrouda zum 65. Geburtstag (1994) 221 - 227.

Özgüç T. 2005 T. Özgüç, Kültepe, Kanis / Nesa (2005).

Öztan 2007 A. Öztan, “Yeni Bir Tanrı Kabartması Işığında Köşk Hö- yük Kabartmalı Vazolarında Sembolizm” içinde: G. Umurtak ve diğ. (ed.), Refik Duru’ya Armağan (2007) 69-73.

Pelon 2009 M. Pelon, “Crete et Anatolie: Le prolongement a l’age du Bronze du Phénome Néolithique Anotolien ?”, Anatolia Antiqua XVII, 2009, 13-18.

Popko 1995 M. Popko, Religions of Asia Minor (1995).

Rice 1997 M. Rice, The Power of Bull (1997).

Silistreli 1989 U. Silistreli, “Köşk Höyük’te Bulunan Kabartma İnsan ve Hayvan Figürleriyle Bezeli Vazolar”, Belleten LIII, 1989, 361-374.

Sipahi 2000 T. Sipahi, “Eine althethitische Reliefvase vom Hüseyindede Tepesi”, IstMitt 50, 2000, 63-85.

Sipahi 2001 T. Sipahi, “New Evidence From Anatolia Regarding Bull- Leaping Scenes in the Art of Aegean and the Near East”, Anatolica XXVII, 2001, 107-126.

Sipahi 2004 T. Sipahi, “2002 Yılı Hüseyindede Kazısı”, KST 25.2, 2004, 179-186.

Sipahi 2005 T. Sipahi, “Hüseyindede’den Hitit Tasvir Sanatı İçin Yeni Bir Sahne”, içinde: A. Süel (ed.) V. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Çorum 02-08 Eylül 2002, 2005, 661-678.

Sipahi 2006 T. Sipahi, “Yörüklü Hüseyindede Çevresinde Yeni Çalışmalar”, Anadolu Medeniyetleri Müzesi 2005 Yıllığı, 2006, 313-338.

Sipahi 2008 T. Sipahi, “2006 Yılı Boyalı Höyük Kazısı”, KST 30.3, 2008, 505-514.

Sipahi 2010 T. Sipahi, “Çorum’un Batısında Hititler'e Ait Yeni Yerle- şimler”, içinde: A.Süel (ed.), VII. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Çorum 25-31 Ağustos 2008, I. Cilt, 2010, 725- 736.

Sipahi 2011 T. Sipahi, “Eskiyapar Kazıları”, Çorum Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu 1, 2011, 3-19.

Sipahi 2012a T. Sipahi, “2011 Yılı Eskiyapar Kazısı”, Çorum Kazı ve Araş- tırmalar Sempozyumu 2, 2012, 45-61.

Sipahi 2012b T. Sipahi, “Eskiyapar”, içinde: O. Bingöl ve diğ. (ed.), Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi 75. Yıl Armağanı, Arkeoloji Bölümü, Tarihçesi ve Kazıları (1936-2011), (2012) 115-121.

Sipahi 2012c T. Sipahi, “Bitik (1942)”, içinde: O. Bingöl ve diğ. (ed.), Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi 75. Yıl Armağanı, Arkeoloji Bölümü, Tarihçesi ve Kazıları (1936-2011), (2012) 99-102.

Sipahi 2012d T. Sipahi, “Boyalı Höyük (2004-2008)”, içinde: O. Bingöl ve diğ. (ed.), Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi 75.Yıl Armağanı, Arkeoloji Bölümü, Tarihçesi ve Kazıları (1936-2011), (2012) 103- 110.

Sipahi 2013 T. Sipahi, “Hitit Çağında Eskiyapar”, Çorum Kazı ve Araştırmalar Sempozyumu 3, 2013, 5-17.

Strupler 2012 N. Strupler, “Reconstitution Des Vases A Reliefs Monochromes D’alaca Höyük Et D’Eskiyapar”, Anatolia Antiqua XX, 2012, 1-12. Van Dijk 2013 R. Van Dijk, “Bull-Leaping in The Ancient Near East”, Journal for Semitics 22.1, 2013, 144 - 162.

Yıldırım 2000 T. Yıldırım, “Yörüklü/Hüseyindede: Eine neue Hethitische Siedlung im Südwesten von Çorum”, IstMitt 50, 2000, 43 - 62.

Yıldırım 2001 T. Yıldırım, “Hüseyindede Kabartmalı Vazosunda Betimlenen Dans Eden Bir Hititli”, DTCFD 2001, 1-8.

Yıldırım 2008 T. Yıldırım, “New Scenes on the Second Relief Vase From Hüseyindede and Their Interpretation in the Light of the Hittite Representative Art”, SMEA Vol L (VI Congresso Internazionale di Ittitologia Roma, 5-9 settembre 2005), 2008, 837 – 850.

Yıldırım – Sipahi 2011 T. Yıldırım, T. Sipahi, “Kabartma Vazolarında Müzik Tasvirleri”, Türkiye’de Müzik Kültürü (2011) 99-108.